به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، روز دوازدهم فروردین سال 1358 هجری شمسی یکی از پر افتخارترین روز‌های انقلاب اسلامی و سالروز ولادت جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، چرا که در این روز با اکثریت آرا نظام جمهوری اسلامی را به تصویب رساندند تا مبانی اسلام در صدر امور کشور قرار گیرد.

به عبارتی دیگر نظریه «جمهوری اسلامی» که از ابتکار امام خمینی(ره) به حساب می‌آید، تلفیق هوشمندانه‌ای بود که بنا به خواست عمومی جامعه مذهبی ایران، به دنبال تحقق یافتن حاکمیت قوانین الهی در قالب الگوی «مردم سالاری دینی» و یا همان نظریه «جمهوری اسلامی» ‌بود.

البته در این میان طرفداران نظریه لیبرال ـ دموکراسی غرب در ایران تمام تلاش خویش را به کار بردند تا نظامی مبتنی بر خواسته قدرت‌های غربی ـ اروپایی بنا کنند، اما در نهایت این مردم بودند که نظامی بر پایه دو رکن اساسی «دین» و «مردم» را انتخاب کردند.

در واقع نظام جمهوری اسلامی، برخلاف نظام لیبرال دموکراسی غرب که مروج تفکر جدایی دین از سیاست است، از پیوند عمیق و ارتباط نزدیک دین با سیاست حکایت دارد، اما باید گفت که بیشترین هدف مخالفان نظام جمهوری اسلامی هجمه به بُعد دینی نظام بود که در پناه شعار آزادی و دموکراسی ـ آن هم به طریقی که استعمار غرب تعریف می‌کرد ـ سعی شد این رکن اساسی نظام حذف و یا در حد امکان تضعیف شود.

بی‌شک می‌توان ادعا کرد که با وجود بیش از 36 سال از استقرار نظام «جمهوری اسلامی» همچنان پیوند محکم و تنگاتنگی میان دین و مردم برقرار است، زیرا قانون اساسی این نظام از یک سو دین اسلام را به عنوان منبع قانون‌گذاری معرفی کرده و از سوی دیگر اداره کلیه امور را متکی به آراء عمومی دانسته، همچنین در کنار آن بر ضرورت وجود یک رهبر و فقیه جامع‌الشرایط دینی و سیاسی در رأس نظام حکومتی تأکید ورزیده است تا بر تعامل صحیح این روند نظارت داشته باشد.(1)

بنابراین حق حاکمیت مردم در جمهوری اسلامی رکنی اساسی است که در کنار دو رکن دیگر یعنی «دین» و «رهبری» قرار می‌گیرد و نقش مردم در این نوع حکومت، مشارکت و اقدام به انتخاب و تعیین مصادیق و معیارهایی است که توسط دین ارائه شده است.

امام راحل(ره) درباره مفهوم جمهوری اسلامی این چنین بیان کردند: «... این جمهوری بر یک قانون اساسی متکی است که قانون اسلام است، اینکه ما جمهوری اسلامی می‌گوییم، برای این است که هم شرایط منتخب و هم احکامی که در ایران جاری می‌شود، اینها بر اسلام متکی است، لکن انتخاب با ملت است».(2)

همچنین معمار کبیر انقلاب ضمن انتساب نظام جمهوری اسلامی به نظام حاکمیت معصوم در صدر اسلام و با تأکید بر نقش مردم در آن ابراز داشتند: «حکومت جمهوری اسلامی مورد نظر ما از رویه پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع)  الهام خواهد گرفت و این حکومت متکی به آرای عمومی ملت خواهد بود».(3)

 

به طورکلی در حکومت اسلامی اصل مشروعیت حکومت اسلامی از آن خدا است، در عالم واقع یک حکومت به صرف احراز شرایط لازمی که خداوند مقرر کرده، خود به خود متصف به مشروعیت الهی می‌شود، حال اگر چنین حکومتی مورد پذیرش مردم هم قرار گیرد، بدیهی است که استقرار یافته و کارآمد و مقتدر هم خواهد بود، ولی اگر مردم چنین حکومت مشروعی را نپذیرفتند و یا پس از پذیرش نقض کنند و یا به هر دلیلی شرایط استقرار آن مهیّا نباشد، واضح است که در ارکان چنین حکومتی تزلزل پدیدار خواهد شد.(4)

پس می‌توان گفت مدل حکومتی «جمهوری اسلامی» بر مبنای تفکر سازگاری میان دین و مشارکت مردمی شکل می‌گیرد، به طوری که در قانون اساسی وجوه مدنی حکومت با وجوه دینی آن ناسازگار نیست».(5)

بنابراین نقش مردم در ساختار نظام جمهوری اسلامی قطعاً از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و این جایگاه فقط به استقرار و تأسیس نظام هم مربوط نیست، بلکه علاوه بر آن، تداوم و بقای آن نیز وابسته به اراده و خواست اکثریت مردم مسلمان ایران خواهد بود، بنابراین جمهوری اسلامی نظامی مبتنی بر حاکمیت شریعت الهی همراه با مشارکت و نظارت فعال مردم است.

*پی‌نوشت‌ها:

 1-قانون اساسی، اصول 402، 5 و 6.

 2-صحیفه امام، ج 4، ص 479.

3-موسوی خمینی، سیدروح‌الله، جایگاه مردم در نظام اسلامی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، 1379، ص 28، تبیان 35.

4-ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، نشر اسراء، 1378، ص 49.

5-قانون اساسی، اصول 6 و 107.

انتهای پیام/ک