بر طبق فرهنگ لغت عسل ماده‌ای شیرین و زرد رنگ است که زنبورهای مختلف از شهد گل‌ها تهیه می‌کنند.

عسل از قدیمی‌ترین و نخستین شیرین کننده‌هایی است که انسان استفاده کرده است و شامل قندهایی چون گلوکز، فروکتوز، مواد معدنی همچون منیزیم، پتاسیم، کلسیم، کلریدسدیم، گوگرد، آهن و فسفات است.

عسل یک ضدعفونی کننده طبیعی است. و ویتامین‌هایی همچونB1 ، B2 ، B۶ ، B۳ ، B۵ و C نیز براساس کیفیت و نوع عسل به نسبت‌های متفاوت در آن دیده می‌شود و علاوه بر موارد ذکر شده در حد کمی مس، ید و روی نیز در عسل وجود دارد.

اما جدا از اینکه عسل به عنوان یک ماده غذایی به شمار می‌آید، آیا می‌دانستید که عسل یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین مواد برای کمک به زیبایی است؟

عسل شامل موم و شکر و مواد معدنی است و یک مرطوب کننده طبیعی به شمار می‌آید و همانند یک ماده ضد سوزش برای پوست‌های حساس عمل می‌کند.

عسل می‌تواند در خیلی از محصولات زیبایی یافت شود، شما می‌توانید این محصولات را در مغازه‌های محلی یا مغازه‌هایی که دارای محصولات زیبایی مطلوب هستند بیابید. جالب اینکه خیلی از این محصولات می‌توانند بسیار گران قیمت باشند اما تعدادی از این محصولات هم می‌توانند در منزل ساخته شوند.

ویژگی‌های شیمیایی عسل

محسن پویان، پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان جنوبی به خبرنگار ایسنا گفت: مقدار رطوبت عسل از اهمیت خاصی برخوردار و میزان آن در انواع عسل متفاوت است و به طور تقریبی حدود 17 درصد تخمین زده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه میزان رطوبت در تخمیر و در تبلور عسل تأثیر بسزایی دارد، افزود: عسلی که به طور طبیعی در کندو رسیده باشد درصد رطوبت آن کمتر از 6/18 درصد است و عسل‌های حاوی رطوبت بیشتر استاندارد نیستند.

پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان جنوبی ادامه داد: رطوبت عسل با اندازه‌گیری ضریب شکست نور انجام می‌شود، در صورتی که رطوبت عسل زیادتر از حد طبیعی باشد مخمرهای خاصی فعال شده و باعث تخمیر عسل می‌شود.

پویان تصریح کرد: مقدار مواد معدنی موجود در عسل به طور متوسط 17 درصد است که شامل کلسیم، گوگرد، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن و فسفر است.

وی اظهارکرد: میزان پروتئین عسل یک درصد برآورد شده است که منشأ گیاهی و حیوانی دارد، از جمله اسیدهای آمینه موجود در عسل آسپارتیک اسید، گلوتامیک اسید، پرولین، اورنیتین، هیستیدین، آرژنین، میتونین و لوسین است.

مهمترین آنزیم‌های عسل را بشناسید

پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان جنوبی گفت: در عسل آنزیم‌های فراوانی وجود دارد، آنزیم‌ها مواد پیچیده‌ای هستند که در سلول‌های زنده تشکیل شده و در واکنش‌های مهم حیاتی نقش موثری دارند.

پویان ادامه داد: اسیدهای موجود در عسل در مزه‌ی آن دخالت و اسیدی بودن عسل احتمالاً در عدم رشد میکروب‌ها در آن تأثیر دارد.

وی با اشاره به اینکه حدود 54 درصد وزن عسل را قندها تشکیل می‌دهند، اظهارکرد: تاکنون 20 نوع قند در عسل شناسایی شده که قندها عمدتاً از نوع قندهای ساده یا منو ساکاریدها هستند.

پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان جنوبی افزود: علاوه بر قندهای ساده قندهای دیگری چون مالتوز، ساکارز و لاکتوز که از دو قند ساده تشکیل شده‌اند، نیز در عسل وجود دارد. قندهای مذکور توسط آنزیم انورتاز به قند‌های ساده تبدیل می‌شوند.

خواص ضد باکتری عسل

وی تصریح کرد: هیچ میکروبی در عسل قادر به رشد نیست این واقعیت را قرن‌ها پیش انسان کشف کرده است. مصریان باستان در مومیای مردگان و برای حفظ و نگهداری مواد غذایی، میوه‌ها، دانه‌ها و مخصوصاً گوشت از عسل استفاده می‌کردند.

پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان جنوبی با بیان اینکه در عسل چند نوع آنتی بیوتیک خوراکی وجود دارد، ادامه داد: میکروب‌ها در عسل قادر به رشد نبوده و سریعاً از بین می‌روند و دیاستاز موجود در عسل نیز در انهدام میکروب‌ها و محیط اسیدی عسل نیز در عدم رشد باکتری‌ها موثر است.

پویان افزود: از عجایب ذاتی عسل این است به دلیل خاصیت ضد قارچ هیچگاه فاسد نمی‌شود و در صورت خوب نگهداری کردن هیچ گاه ترش نشده و کپک نمی‌زند و تغییر ماهیت نمی‌دهد. زنبور عسل به آن یک ماده ضد عفونی طبیعی می‌افزاید که ضرر و زیان مواد ضد عفونی کننده شیمیایی را ندارد، این ماده اسید فرمیک است.

پژوهشگرگیاهان دارویی در خراسان جنوبی در خصوص اینگه چرا مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال منع شده است؟ گفت: این مسئله به بیماری بوتولیسم کودکان ارتباط دارد که در دهه 1970 در آمریکا مورد مطالعه قرار گرفته است، عامل این بیماری در طبیعت وجود دارد و مطالعات انجام شده نشان دادند که عسل و شربت ذرت تنها مواد غذایی هستند که احتمال دارد حاوی اسپور این عامل بیماری زا باشند، به این دلیل مصرف عسل برای کودکان زیر یک سال احتیاط دارد.

سلامت پوست و عسل

پویان تصریح کرد: عسل یکی از ارزشمندترین ترکیبات طبیعی برای سلامت پوست و رفع نارسایی‌های پوستی ناشی از تغذیه، عوامل محیطی و صدمات پوست و بیماری‌های مختلف عفونی به شمار می‌آید.

وی ادامه داد: استفاده از عسل برای سلامت و شادابی پوست قدمتی به درازای تاریخ زندگی اجتماعی انسان دارد.

پژوهشگر گیاهان دارویی خراسان جنوبی در خصوص تاثیرات عسل در درمان سوختگی گفت: عسل ضمن درمان سوختگی، اثر سوختگی روی پوست را نیز از بین می‌برد.

وی اظهارکرد: عسل برای ناراحتی‌های پوستی مانند کهیر، پوست تخریب شده، خون‌ریزی پوست و خارش پوست مناسب است.

پژوهشگر گیاهان دارویی یادآور شد: عسل به علت خاصیت جذب آنی، ترشحات پوستی را جذب کرده و به بافت‌های پوششی یا اپی تلیال غذارسانی می‌کند و ناهمواری‌های آن را برطرف کرده باعث صاف شدن پوست می‌شود.

پویان ادامه داد: برای از بین بردن زگیل عسل طبیعی به همراه موم را گرم کنید و با برگ چغندر یا برگ گشنیز تازه بر روی یک پارچه تمیز قرار داده و محکم بر روی زگیل یا دمل ببندید و تا سه روز آن را باز نکنید تا دمل یا زگیل از ریشه ساقط شود، در صورت نیاز این عمل را تکرار کنید.

وی با اشاره به اینکه عسل برای درمان زخم‌های پوستی و رفع التهاب ناشی از آن موثر است، اظهار کرد: عسل به دلیل وجود املاح متعدد و ویتامین‌های مختلف و نیز قابلیت جذب رطوبت می‌تواند به زیبایی پوست و مو کمک کند.

این پژوهشگر گیاهان دارویی تاکید کرد: علاوه بر این عسل دارای خاصیت ضد سرطانی یا آنتی اکسیدانی قوی است که علاوه بر درخشندگی خاصی که به پوست می دهد، در درمان اگزما و پزوریازیس اثرات مثبتی دارد.

پویان ادامه داد: در ساخت کرم‌های ضد پیری پوست، ضد چروک و ژل‌های ضد عفونی کننده پوست از عسل استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: ماسک‌ها از ساده‌ترین ترکیبات خانگی هستند که با استفاده از عسل تهیه می‌شوند و حفظ رطوبت و شادابی پوست، جلوگیری از پیری و چین و چروک پوست و شفافیت پوست از این ماسک‌ها استفاده می‌شود.

عسل زرشک و عناب، محصول منحصر بفرد خراسان جنوبی

هاشم ولی‌پور مطلق، رییس جهادکشاورزی خراسان جنوبی نیز گفت: عسل‌ها معمولا با توجه به منبع شهدی که زنبور جمع‌آوری می‌کند متفاوت هستند، عسل منحصر بفرد موجود در استان عناب و زرشک است.

وی ادامه داد: عسل‌های دیگر از جمله خارشتر، یونجه و آویشن که در سایر مناطق استان وجود دارد که زنبورداران از آن بهره‌برداری می‌کنند.

رییس جهادکشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه برداشت عسل بسته به درجه هوا و شرایط اقلیمی در سنوات مختلف متفاوت است، تصریح کرد: معمولاً عسل زرشک پایان اردیبهشت ماه و عسل عناب پایان خرداد ماه برداشت می‌شود و پایان برداشت عسل اواخر شهریور ماه است.

پیش بینی 120 تن برداشت عسل در سال جاری

ولی پور مطلق اظهارکرد: پیش‌بینی می‌شود امسال حدود 120تن عسل برداشت شود که می‌تواند 60 میلیارد ریال عاید زنبورداران کند.

وی یادآور شد: کلونی به مجموعه یک کندو زنبوران کارگر نر و ماده که در داخل کندو قرار دارند گفته می‌شود که تعداد کلونی‌های موجود در استان 19 هزار و 500 عدد است.

رییس جهاد شکاورزی خراسان جنوبی در خصوص تعداد زنبورداران و میزان تحصیلات آنها گفت: 500 نفر پرورش دهنده زنبور عسل با تحصیلات عالیه در استان داریم.

ولی پور مطلق ادامه داد: برداشت عسل در استان که از اواخر اردیبهشت ماه شروع و تا اواخر شهریور ماه ادامه دارد در 3 دوره صورت می‌گیرد.

وی یادآورشد: سال گذشته 108تن عسل تولید در استان تولید شده که 49 میلیارد ریال درآمدزایی داشته است.

رییس جهادکشاورزی خراسان جنوبی خاطر نشان کرد: سازمان جهاد کشاورزی هماهنگی لازم با سایر استان‌ها به منظور کوچ کلونی‌های زنبور عسل هدایت و راهنمایی زنبورداران صدور شناسنامه زنبورداری و آموزش بهره‌برداران را به صورت مستمر انجام می‌دهد.