کیوان کثیریان

این روزها که بحث بحران مخاطب و سینماهای خالی نقل محافل سینمایی است، مساله نمایش فیلم خارجی می تواند دوباره موضوعیت پیدا کند. دلیل اینکه مردم کمتر به سینما می روند، چندان ساده نیست و در یادداشت هفته پیش به شماری از آن ها اشاره کردم. اما یکی از این دلایل، کیفیت پایین غالب فیلم هاست. اولین واکنش مخاطبان نسبت به این کیفیت پایین و اعلام نارضایتی، نرفتن به سالن های سینما و پناه بردن به بازار غیررسمی دی وی دی سینمای جهان، سریال های امریکایی، سریال های ماهواره ای و البته سریال های نمایش خانگی خودمان و حتی گاه تلویزیون ایران است. طبعا معتقدم مردم نیازهای تصویری خود را به هرحال برآورده می کنند ولی اینکه در این رقابت سنگین میان رسانه های گوناگون کدامشان می توانند مخاطبان بیشتری را به سوی خود بکشانند بحثی است که تا اینجای کار به شکست سینمای ایران منجر شده است.

تجربه نشان داده که مردم درمجموع به سینما رفتن نظر مساعدی دارند. اگر فیلم خوبی بر پرده باشد و سالن سینما هم شرایط رفاهی مناسبی داشته باشد، بیرون رفتن با خانواده و دیدن فیلم کنار یک جمع در سالن تاریک و با کیفیت خوب، هنوز یک تفریح دلپذیر است.

در این میانه که محصولات سینمای ایران نتوانسته اند نظر سینمادوستان را جلب کنند، وجود یک رقیب سرسخت، می تواند هم به انگیزه قدرتمندی برای ارتقای کیفی فیلم های ایرانی بدل شود و هم عاملی برای تشویق بیشتر مردم برای حضور در سالن های سینما به حساب آید. ممنوعیت نمایش فیلم خارجی، پاک کردن صورت مساله است. حذف فیلم خارجی از اکران رسمی، نه تنها منجر به پیشرفت سینمای ایران نشده، بلکه به نوع دیگری شرایط گلخانه ای و مضر برای سینمای ما را تا همین حالا امتداد داده است.

این اقدام بیش از هرچیز به رونق بازار غیر رسمی فیلم خارجی انجامیده است، چرا که دیدن فیلم های خارجی روز روی پرده سینما، یک "حق" به حساب می آید. دولت، موظف است در انتخاب این فیلم ها به شرایط اخلاقی و قانونی کشور توجه کند و فیلم های مناسبی را برگزیند و اکران کند که این "حق" به جا آورده شود.

این درست که ممکن است بسیاری از فیلم های خارجی از دایره اکران خارج شوند و یا ممیزی موجب شود، توقع مخاطبان جدی سینما براورده نشود ولی قطعا خانواده ها بیشتر به سینما رفتن ترغیب خواهند شد و سالن های سینما رونق بیشتری خواهند گرفت. سالن هایی که از فرط خلوت و خالی بودن دیگر به ضرردهی مطلق رسیده اند و حتی هزینه آب و برقشان را از جیب می دهند.

اکران محدود فیلم های خارجی در دهه های ۶۰ و ۷۰ و حتی در سال های پیش از انقلاب صنعت سینمای ایران را تعطیل نکرد بلکه بر رونق سینماها و حق انتخاب مخاطبان افزود. ترس بی دلیل از فیلم خارجی مشکلی را حل نمی کند و دلایلی هم که مخالفان این اتفاق برای مخالفتشان ارایه می کنند معمولا از مبنای منطقی برخوردار نیست.

سینمای ایران به خصوص در ده ساله اخیر نشان داده که بدون وجود فیلم خارجی در اکران رسمی هم توان جذب مردم به سالن ها را ندارد و درعوض، مردم را از سینما رفتن ناامید کرده است.

سینما در تمام دنیا همچنان یک صنعت سودآور است و حق آزادی انتخاب برای مصرف کننده کالای فرهنگی مثل تمامی صنایع دیگر، یک اصل اجتناب ناپذیر. صنعتی که از مخاطبش این حق را دریغ کند، محکوم به فنا و شکست است. وضعیتی که سینمای ایران در ان گرفتار شده دقیقا همین است.

اقتصاد سینما در ایران، بی وجود فیلم خارجی بیشتر به اقتصاد کوپنی دهه شصت می ماند. اگر گمان می کنیم وجود فیلم های خارجی باعث تعطیلی سینمای پرافتخار ایران با صد و چند سال قدمت می شود، به نظرم بگذاریم این اتفاق بیفتد. من اطمینان دارم که از قضا این اتفاق، در طول زمان به حذف حشو و زوائد سینما، کاهش رانت خواری، بسته شدن دست واسطه های مالی، شکست خوردن زباله سازهای سینما، نجات اقتصاد ورشکسته سینما، تکیه بازار به عرضه و تقاضا و بسیاری اتفاق های خوب دیگر منجر خواهد شد و موجب می شود در میان مدت، بازار سینما به یک تعادل قابل قبول برسد. گریزی از این اتفاق نیست. شک نکنید.

روزنامه شرق، ۲۴ آبان ۹۴