خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: اگر وارد بافت تاریخی شهر بیرجند شوید در کنار عمارت‌های زیبایی چون مدرسه شوکتیه، خانه مرحوم هادوی و … یک ارگ بسیار قدیمی موسوم به ارگ بهارستان توجه بیننده را به خود جلب می‌کند. ارگ بهارستان یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی خراسان جنوبی است که قدمت آن بر اساس آنچه کارشناسان مطرح می‌کنند به دوره افشاریه برمی‌گردد.
نکته قابل تأمل درباره ارگ بهارستان این است که در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۶۸۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
روایت‌های تاریخی درباره ارگ
در روایت‌های تاریخی درباره این ارگ آمده است که زمانی قدیمی‌ترین مقر حکومتی شهر بوده و یا نقل شده پس از تأسیس مدرسه شوکتی که مخصوص پسران بوده این بخشی از ارگ با نام مدرسه نسوان به مدرسه دختران اختصاص می‌یابد.
باعث تأسف این است که از باغ و عمارت باشکوه ارگ بهارستان جز کوشکی نیمه ویران و مخروبه چیزی باقی نمانده است که نشان از بی توجهی به حفاظت از این عمارت باشکوه در دهه‌های گذشته است.
برای مرمت و بهسازی این ارگ باشکوه مسئولین هر زمان حرف و سخنی را مطرح می‌کردند تا اینکه در نهایت توسط شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی خریداری شد و تصمیم بر ایجاد موزه آب خراسان جنوبی در این بنای ارزشمند شد.
اما به نظر می‌رسد حال و روز این بنای قدیمی شهر بیرجند چندان خوب نیست و تن رنجور با یک نگاه ساده به این بنای ارزشمند نیز مشخص است.
بی شک وجود یک ارگ تاریخی که قدمت آن به دوران افشاریه و زندیه برمی‌گردد خود یکی از جاذبه‌های بزرگ گردشگری است و جای تعجب است که چرا تاکنون نسبت به این اثر بزرگ بی توجهی شده است.
هادی شاه وردی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ارگ بهارستان در تملک شرکت آب منطقه‌ای است چرا که آنان خریداری کرده و اکنون مالکیت آن را دارند.
ارگ بهارستان در حال مرمت است
وی با اشاره به اینکه شرکت آب منطقه‌ای در حال بهسازی این اثر تاریخی است، بیان کرد: ما در میراث فرهنگی از منابع خودمان کمک کرده‌ایم تا روند بهسازی و مرمت در دو- سه سال آینده به اتمام برسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در پاسخ به این سوال که آیا قرار است مجموعه ارگ بهارستان تبدیل به موزه شود یا خیر، گفت: باید منتظر باشیم تا کار مرمت آن به پایان برسد و بعد در باره شیوه استفاده از آن به جمع بندی برسیم.
تعیین نوع استفاده از ارگ بعد از اتمام مرمت
شاه وردی ادامه‌دارد: در حال حاضر هم بحث تبدیل شدن آن به یک اقامتگاه و یا ایجاد موزه آب در آن منطقه مطرح است و باید منتظر اتمام مرمت آن باشیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی یادآور شد: در هر حال با پیگیری و همکاری شرکت آب منطقه‌ای و ما در میراث حفاظت و مرمت از این اثر تاریخی ادامه دارد.
وی گفت: نهایت تلاش ما این است که با همکاری هر دو دستگاه ذی ربط بتوانیم هر چه سریع‌تر کار مرمت را به پایان برسانیم هر چند که مرمت یک اثر تاریخی کاری زمان بر است.
مرمت اضطراری اولین اقدام بعد از تحویل
فرزانگان مدیر گنجینه آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی هم در گفتگو با مهر گفت: شرکت آب منطقه‌ای مجموعه ارگ بهارستان را در سال ۹۹ تحویل گرفت و در اولین اقدام کار مرمت اضطراری از جمله لک برداری و … را انجام داد.
وی با اشاره به اینکه در مرحله دوم مطالعات درباره مرمت و بازسازی ارگ و … صورت گرفت، اظهار کرد: در مرحله سوم کار مرمت و احیا سر در ورودی ارگ را پیگیری کردیم.
احیا سر در ورودی ارگ با ۳۴۰ میلیون تومان
مدیر گنجینه آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با اشاره به اینکه کار احیا سر در ورودی ارگ بهارستان به اتمام رسیده است، گفت: برای این احیا ۳۴۰ میلیون تومان هزینه شد و البته کار به صورت مشارکتی با میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود.
فرزانگان با اشاره به بخش‌های مختلف ارگ بهارستان اظهار کرد: ارگ بهارستان سه بخش کلی دارد که یک بخش فضای شمالی و شرقی آن است که حدود ۱۵ سال قبل اقداماتی در حوزه بازسازی آن توسط میراث فرهنگی انجام شده است.
وی بیان کرد: یک قسمت نیز برج خشتی غربی است که به واسطه قدیمی تر بودن نسبت به بخش‌های دیگر ارگ آسیب بیشتری دیده است.
برج خشتی ارگ نیاز به عملیات باستان شناسی دارد
مدیر گنجینه آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی ادامه داد: قبل از مرمت و پایدار سازی این برج باید عملیات باستان شناسی بر روی آن انجام شود و بعد کار را شروع کنیم.
فرزانگان گفت: از آنجایی که کار باستان شناسی یک اقدام تخصصی و حرفه‌ای است بی شک در این موضوع کار را خود کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی انجام خواهند داد تا خدای نکرده بنا آسیب نبیند.
وی ادامه داد: درباره برج شرفی و آجری ارگ نیز کار پایدار سازی آن را دستور کار داریم چرا که قبل از پایدار سازی امکان بازدید عموم وجود ندارد.
پایدارسازی کل ارگ ۲۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد
وی با اشاره به اینکه پایداری سازی کل مجموعه بین ۱۷ تا ۲۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، اظهار کرد: هر چند مرمت یک اثر تاریخی کاری بسیار زمان بر است ولی برنامه‌ریزی ما بر یک پروژه سه است.
مدیر گنجینه آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی گفت: در مجموعه ارگ بهارستان موزه آب بیرجند راه اندازی خواهد شد.
در هر حال آنچه مسلم است ارگ بهارستان به واسطه بی توجهی در دهه‌های گذشته آسیب‌های فراوانی دیده است و هر گونه اهمال در پایداری سازی آن خسارتی جبران ناپذیر به این اثر ارزشمند وارد خواهد کرد.
