بطوریکه درسه دهه گذشته دیدگاه متفاوت نسبت به ا منیت منطقه تمایل وافر از سوی همسایگان عربی برای حضور نیروهای مداخله گر خارجی از مولفه های تاثیرگذار منفی در روابط دو کرانه شمالی و جنوبی خلیج فارس ونیزمانع ثبات وتحکیم روابط دوستانه گردید. همچنین برخی از رسانه های منتسب به اسراییل با ترویج ایران هراسی به دلیل فعالیت صلح آمیز هسته ای درتلاش بودند که ضمن ممانعت از هرگونه توافق ایران با گروه 1+5 انحصار هسته ای خویش رادر منطقه خاورمیانه حفظ نمایند .بنابراین قبل از توافق تاریخی وین شاهد تشریک مساعی اسراییل با برخی از کشورهایی عربی برای ایجاد بن بست در گفتگو های ایران وغرب وتکمیل چرخه ظالمانه تحریم ها بودیم .

البته سیاست دولت تدبیر امید مبنی برگشایش در روابط خارجی وتثبیت منطق گفتگو به جای خشونت با دیپلماسی فعال ومذاکرات فشرده ایران وگروه 1+5رویای اسراییل وبرخی از کشورهای عربی به ویژه عربستان در تداوم دشمنی ها واختلافات با مانع جدی روبرو ساخت . وبالاخره با امضای توافق هسته ای فصل جدیدی در مناسبات منطقه ای شروع شده است.

همزمانی مذاکرات ایران وگروه 1+5 برای نیل با توافق عادلانه درمسایل هسته ای وبرخی ترتبیات منطقه ظهور پدیده نوظهوری بنام داعش در کنار دیگر گروههای سلفی وتکفیری وتهاجم گسترده به سوریه وعراق جغرافیای سیاسی خاورمیانه را با دچار دگردیسی عمیق روبروساخت. نا کامی ائتلاف عربی - غربی با مشارکت ترکیه برای سرنگونی دولت بشاراسد از یک سو ونیز تلاش های همزمان برای تجهیز گروههای سنی معارض دولت عراق با حضور ایران و محور مقاومت بی اثر گردید .

بنایراین عربستان موقعیت خویش را درخطر می دید بار دیگر با حمایت مالی ونظامی از داعش ودیگر گروههای تکفیری تلاش نمود که مانع افزایش قدرت منطقه ای ونفوذ طبیعی ایران گردد.لذا گروه تروریستی داعش به عنصر مخرب وبی ثبات در منطقه بدل گردید دایره خشونت وتجاوزخویش را به خارج از سوریه وعراق به اردن وکشورهای کوچک خیج فارس تسری داد.

همچنین عربستان با اشتباه استراتژیک باردیگر به دلیل به قدرت رسیدن حوثی ها در یمن ائتلافی متشکل از کشورهای همپیمانان عربی ونیز حمایت امریکا حملات گسترده ای را برای اشغال آن وباز گرداندن تاج وتخت به منصور هادی رئیس جمهور فراری یمن به عمل آغاز کرد . حملات کوری که فقط به تحریک افکار عمومی مردم یمن علیه آل سعود وارتقای بیشتر رهبران انصار ا...انجامیده است

ایران در چارچوب پیشگیری از تشدید تهدیدهای امنیتی در روند تحولات منطقه ای و شکل گیری ائتلاف غیر دوستانه ، مذاکرات جدیدی را با کشورهای مهم از جمله ترکیه و پاکستان برای شکل گیری ائتلاف قوی برای حملات علیه یمن انجام داد در این دیپلماسی موفق بود چرا که پاکستان وترکیه از ورود به این ائتلاف نامیمون ضد یمنی خودار ی کردند ومصر نیز با تجربه اندوزی از شکست تلخ گذشت از اعزام نیرو به فرماند هی عربستان خوداری نمود.

همچنین ایران به رغم اختلافات دیرینه با عربستان در کنار مذاکرات با غرب راه مصالحه وگفتگو با همسایگان خویش رادرپیش گرفت واز لزوم آتش بس پایدار دریمن وحل وفصل اختلافات از طریق مذاکره حمایت نموده است .

در هر صورت توافق ایران با گروه 1+5فرصت های مناسبی رابرای تهدید زایی از منطقه و آغازهمکاریهای دوستانه بوجود آورده است

از نظر ایران امنیت منطقه باید به شکل پیوسته و دربرگیرنده تمام کشورهای منطقه و خارج از نفوذ بیگانگان شکل گیرد و حضور نیروهای مداخله گر خارجی عامل ناامنی و به ثمر نرسیدن تلاشها برای ایجاد صلح و ثبات است. چرا که مهندسی نظام جدید منطقه ای با مشارکت ایران ، منطقه را از هر گونه مداخله نیروهای نظامی خارجی بی نیاز می سازد. در این مسیر ایران اسلامی حتی در مقطعی از عضویت در شورای همکاری خلیج فارس نیز استقبال نمود چرا که ثروت عظیم نفتی و جمعیت منطقه در صورت ایجاد بلوک جدید بالغ بر یکصد و بیست میلیون افزایش می یابد و احتمال افزایش ظرفیت های نظامی و امنیتی نیز بهبود می یابد. بی تردید گره حل معضل مشکلات امنیتی منطقه در دستان کشورهایی نظیر ایران و عربستان می باشد.

چرا که نزدیکی احتمالی و دوری از تنش و حرکت بر مبنای مشترکات و همزیستی مسالمت آمیز موجب خواهد شد که نسل های آینده با روحیه ای مسرت بخش با پایان دادن به تعصبات قومی و مذهبی و با تاکید بر ارزشهای اسلامی همکاری های موجود را دنبال کنند. بررسی روند تحولات اخیر و بحران های جهانی نشان می دهد که با احتمال افول قدرت امریکا و اروپا شاهد ظهور قدرت های آسیایی نظیر چین ، هند و ایران خواهیم بود. از آنجا که ایران اسلامی در حلقه پهناوری در مناطق مختلف آسیای مرکزی ، دریای خزر ، آسیای صغیر و خاورمیانه حضور دارد می تواند با گسترش سیاست عملگرایانه و تعامل گسترده در مسائل اقتصادی به عنوان کانون مبدا تبادل و انتقال انرژی میان کشورهای حوزه خلیج فارس به آسیا قلمداد گردد. بنابراین بهبود روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس از طریق گسترش همکاری های اقتصادی و امنیتی علاوه بر تامین نیازهای مشترک می تواند با کاستن از حضور سنگین نظامی غرب ، موازنه جدیدی را در منطقه به وجود آورد. با وصف فوق چنین پیداست که امنیت خلیج فارس حداقل در آینده ای نزدیک به تعامل میان ایران اسلامی و کشورهای منطقه گره خورده است.

البته بحران سوریه همچنان بر روابط ایران وکشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی اثر منفی گذاشته و به رغم تلاش های دولت یازدهم برای حسن اعتماد با همسایگان خویش روند تحولات به ضرر امنیت منطقه پیش می رود . با این وجود اذعان برخی از تحلیل گر غربی وعربی در نادرست بودن سیاست های گذشته نسبت به ایران وعدم توفیق در تحمیل ساختار جدید درسوریه وگسترش حملات گروه تروریستی داعش به کشورهای حامی این گروه ( ترکیه - عربستان ) شرایط به نفع ایران تغییر داد.بطوریکه دولت ترکیه مجبور به حملات به پایگاههای داعش در سوریه وعراق شد ه است

با این وجود؛اخیرا پس ازتوافق تاریخی ایران با گروه 5+1 نشانه های مثبتی از دور شدن فضای ناامنی وآغاز فصل جدید در روابط ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس قابل مشاهده است . استقبال کشورهای عربی از توافق نامه اخیر ونیز عزم مشارکت سازنده اروپا در طرح های اقتصادی نشانه های مثبتی از یک روند پایدار است . لازم به ذکراست که معادله چند مجهولی منطقه خاورمیانه با بازشدن قفل هسته ای ایران روبه گشایش پیش می رود .عربستان نیز به رغم اختلاف با ایران برسوریه مجبور به پذیرش شرایط جدید منطقه وگفتگو باایران خواهد شد.

همچنین جایگاه ژئو پلتیکی ریاض در تحولات منطقه ای باعث شده کشورمان به فکر استفاده از تمام توان وظرفیت خویش برای زودن دیوار بی اعتمادی وبرقراری روابط دوستانه با همسایگانش باشد . دراین مسیردر کنار وزیر امور خارجه، نقش آیت اله هاشمی رفسنجانی به عنوان چهره بین ا لمللی و پیر عرصه دیپلماسی در حل بحران های منطقه ای این بار نیز برای عمق بخشیدن به سیاست های منطقه ای دولت اعتدال می تواند تعیین کننده قلمداد گردد . البته تمام این مساعی ایران بستگی به درایت تصمیم گیرندگان دولت سعودی است وتوپ در زمین سعودی هاست وایران با نظر به منافع ملی آمادگی لازم رابرای آغاز رایزنی منطقه ای دارد .

. کلید حل بحران در خاورمیانه نزدیکی دوکشور بزرگ جهان اسلام وحل وفصل اختلافات براساس مذاکره می باشد . باید دیدکه عربستان می تواند از این فرصت تاریخی در راستای منافع امت اسلامی وبرقراری صلح وپیشرفت منطقه ای استفاده کند یا نه؟