به گزارش ایسنا، مدتی است که شخصیتهای سیاسی دنیا در شبکههای اجتماعی به ویژه «توئیتر» اظهارنظرهای رسمی و اغلب مهم میکنند و در واقع از رسانههای فردی برای ارتباطی مستقیم و به دور از فیلترهای رسانههای جمعی با مردم بهره میبرند. در این میان خبرنگاران نیز در این فضا که طبیعتا از خط قرمزهای کمتری نسبت به رسانههای رسمی برخوردار است، از امکان اعلام اخبار دستاول و اظهارنظرهای شخصی و کارشناسیشده استفاده میکنند.
اما به نظر میرسد برخی روزنامهنگاران، تفاوتی میان اظهارنظرهای کارشناسیشده با خطقرمزهای کمتر را با واکنشهای تند و هیجانی قائل نیستند و در بسیاری از مواقع بدون توجه به جایگاه اجتماعی که از آن برخوردارند، همانند یک شهروند عادی واکنشهای هیجانی نشان میدهند. همین امر باعث شده تا مدیران رسانههای رسمی توجه بیشتری به عملکرد خبرنگارانشان در رسانههای اجتماعی داشته باشند و از آنها بخواهند در صورتی که در اکانتشان اعلام میکنند خبرنگار چه رسانهای هستند، باید حتما مطابق با سیاستهای آن رسانه موضعگیری کنند یا حداقل اعلام کنند که در این صفحه صرفا نظرات شخصیشان را مطرح میکنند.
این رویکرد مدیران رسانه از دو جهت عنوان میشود؛ اول جلوگیری از واکنشهای هیجانی و غیرحرفهای برخی از خبرنگاران و دوم کاهش اظهارنظرهای خبرنگارانی که برخلاف سیاستهای رسانهشان، موضعگیری میکنند؛ البته این رویکرد با مخالفت بسیاری از خبرنگاران همراه شده است. بسیاری از اصحاب رسانه و قلم بر این باورند که رفتارهای هیجانی برخی از خبرنگاران نمیتواند دلیل قانعکنندهای برای کنترل مطالب منتشرشده سایر خبرنگاران باشد. به دلیل همین اختلافنظرها است که بسیاری از رسانههای جهان آییننامهای تدوین میکنند که خبرنگاران برای حضور در شبکههای اجتماعی موظف به پیروی از آن هستند.
در این میان باید به این نکته توجه کرد که فارغ از چگونگی اعلامنظرهای آزادانه خبرنگاران در رسانههای اجتماعی، عملکرد غیرحرفهای و هیجانی برخی از خبرنگاران، تنها به رسانه محل فعالیت آنها آسیب وارد نمیکند و آبروی حرفهای صنف خبرنگاران را نیز تحت شعاع قرار میدهد.
بر همین اساس، حسن نمکدوستتهرانی ـ استاد ارتباطات و روزنامهنگار ـ با انتشار مطلبی در صفحه شخصی «توئیتر» خود درباره عملکرد برخی خبرنگاران در رسانههای اجتماعی نوشته است که «روزنامهنگار حرفهای در توئیتهایش، عکس و نوشتهاش در اینستاگرام یا پیامرسانها باید ملاکهای حرفهای را رعایت کند و نباید مانند برخی شهروندان غیرروزنامهنگار، احتمالا غیردقیق، غیرمنصف، سوگیر، عصبی یا پرخاشگر باشد.»
واکنش خبرنگاران باید با مردم عادی متفاوت باشد
مهدی رحمانیان ـ مدیر مسؤول روزنامه «شرق» ـ نیز در گفتوگویی با ایسنا درباره رفتار هیجانی برخی خبرنگاران در رسانههای اجتماعی معتقد است که «مدل واکنش یک روزنامهنگار حرفهای باید با واکنشی که افراد عادی دارند، متفاوت باشد و رفتارهای هیجانی نداشته باشند. عجلهای که برخی خبرنگاران برای انتشار اخبار در رسانههای اجتماعی دارند، آن هم در شرایطی که دبیر، سردبیر و مدیرمسؤولی نیست که مطلب آنها را بازخوانی کند، باعث میشود تا هیجانات آنها با خبر آمیخته و رفتارشان هم همانند شهروندان معمولی شود.»
او همچنین درباره اظهارنظرهای خبرنگاران درباره رویدادهای مهم کشور در رسانههای اجتماعی، خاطرنشان کرد: در رسانههای مهم جهان هم خبرنگاران آنقدر آزاد نیستند که هر طور میخواهند در شبکههای اجتماعی فعالیت کنند و باید حتما چارچوبهای سیاسی رسانهشان را رعایت کنند. در ایران نیز باید این سیاست اعمال شود. نمیشود که خبرنگار در رسانه یک مدل رفتار کند و در شبکههای اجتماعی رفتار دیگری از خود نشان دهد.
او با بیان اینکه «وقتی خبرنگار در رسانهای فعال است هویت مشترکی پیدا میکند»، اظهار کرد: اصلا منظورم این نیست که هویت مستقل خبرنگار را زیر سوال ببرم. باید به این نکته توجه کرد وقتی خبرنگار در رسانهای فعال است و به واسطه آن رسانه شهرت پیدا میکند، نمیتواند در شبکههای اجتماعی سیاستهایی را اتخاذ کند که با سیاستهای رسانهای که در آن کار میکند مخالف باشد. چراکه این رویکرد برای خبرنگار، رسانه و مخاطب یک آفت است.
مدیرمسؤول روزنامه «شرق» با بیان اینکه «خبرنگار باید به سیاستهای رسانهای که در آن کار میکند، وفادار باشد»، گفت: اگر خبرنگاری سیاستهای رسانهای که در آن کار میکند را قبول ندارد، میتوان دیگر به فعالیت در آن رسانه ادامه ندهد. ما در رسانهمان متن تدوین شدهای در این باره نداریم، ولی بارها به صورت شفاهی از خبرنگاران خواستهام که در چارچوبها فعالیت کنند. به طور کلی به نظرم نیاز است که هر رسانهای برای این موضوع آییننامهای داشته باشد.
خبرنگار، فعال سیاسی نیست!
مهدی بختیاری ـ دبیر سرویس دفاعی امنیتی خبرگزاری فارس ـ که خود از خبرنگاران فعال در «توئیتر» است در این باره به ایسنا گفت: فکر میکنم در رسانههای مهم دنیا قوانین حضور خبرنگاران در شبکههای اجتماعی به صورت رسمی یا غیررسمی با آنها در میان گذاشته میشود؛ اینکه رویکرد یک خبرنگاری در شبکههای مجازی قاعدتا نمیتواند مخالف رویکرد رسانهای که در آن کار میکند، باشد. چراکه به هر حال موضعگیریهای یک خبرنگار در رسانههای اجتماعی ناخودآگاه به رسانهای که در آن حضور دارد، ربط داده میشود.
او افزود: ما در کشور خودمان نمونه این موضوع را زیاد دیدهایم. هر چقدر هم که خبرنگاران در صفحهشان بنویسند صرفا نظرات شخصیشان را مطرح میکنند، اما بارها دیده شده که خبرنگاری مطلبی را نوشته و عدهای هم از آن مطلب استفاده یا سوءاستفاده کردهاند. به عنوان مثال میگویند که «خبرنگار فارس» فلان مطلب را نوشته است و شخصیت حقوقی فرد را مطرح میکنند. در صورتی که ممکن است واقعا موضع آن خبرنگار با رسانهای که در آن کار میکند، ارتباط نداشته باشد. بنابراین کاملا منطقی است که رسانهای از خبرنگاران خود بخواهد موضعگیریهای آنها در شبکههای اجتماعی مخالف با رویکردهای کلی رسانه نباشد.
بختیاری یادآور شد: خبرنگار نمیتواند به عنوان یک شخص حقیقی موضعگیری کند که منجر به دردسر برای رسانه شود. بنابراین این حق طبیعی هر رسانهای است که از خبرنگاران خود بخواهد برخلاف رویکرد کلی رسانهای که در آن حضور دارند، اعلام موضع نکنند. ما در خبرگزاری «فارس» قاعدهای کلی داریم که خبرنگار نمیتواند برخلاف رویکرد کلی رسانه، اعلام موضع کنند. چراکه در شبکههای اجتماعی آن خبرنگار را با هویت خبرنگار «فارس» میشناسند؛ به عنوان مثال ممکن است اگر من به عنوان یک شخصیت حقیقی وارد فضای «توئیتر» شوم، اظهارنظرها و موضعگیریهایم چندان اهمیتی برای دیگران نداشته باشد، اما وقتی به عنوان خبرنگار خودم را معرفی میکنم، بحث حقوقی و اعتماد مخاطب مطرح میشود.
دبیر سرویس دفاعی امنیتی خبرگزاری فارس همچنین درباره رفتارهای هیجانی برخی خبرنگاران در رسانههای اجتماعی گفت: رفتار خبرنگاران در رسانههای اجتماعی بسیاری از اوقات هیجانی است. یکی از دلایل این موضوع این است که برخی خبرنگاران به جای آنکه از جایگاه خبرنگار سخن بگویند، از جایگاه یک کنشگر و فعال سیاسی صحبت میکنند. در صورتی که خبرنگار نباید موضعگیری مشخصی داشته باشد. این در حالی است که بسیاری از خبرنگاران ما از جایگاه فعالان سیاسی سخن میگویند.
او ادامه داد: از آنجا که فضای «توئیتر» سرعت بسیار بالایی دارد، اشتباهات خبرنگاران هم زیاد شده است. از افراد عادی انتظار چندانی نمیرود، اما از خبرنگاران انتظار میرود که خبرهای اشتباهی را همانند خبر درگذشت افراد مشهور را بدون منبع منتشر نکنند! این اتفاق خیلی بدی برای جایگاه حرفهای خبرنگاران است. خبرنگاران به خاطر سرعت بالای «توئیتر» وقت کمتری برای تایید اخبار میگذارند و اخبار را بدون تایید منتشر میکنند. همچنین گاهی بحثهای بسیار زردی در «توئتیر» شکل میگیرد که برخی از خبرنگاران هم در این جدلهای بیمورد شرکت میکنند. به هر حال فضای «توئیتر» با وجود اینکه شامل افراد خاصتر میشود و چندان عمومی نیست، اما از تاثیرگذاری بالایی برخورددار است. به همین خاطر هم بهتر است خبرنگاران با طمأنینه بیشتری در این فضا حضور داشته باشند.
رسانهها باید به فکر یک آییننامه باشند
همچنین جواد دلیری ـ سردبیر روزنامه «ایران» ـ در این باره اظهار کرد: تا جایی که من میدانم، در فضای رسانهای دنیا تلاش شده آییننامههایی تدوین شود که طبق آن خبرنگاران بر اساس سیاستهای رسانههایی که در آن کار میکنند، در شبکههای اجتماعی حضور داشته باشند و اگر بخواهند فعالیت غیر داشته باشند باید برای خودشان اکانتهای شخصی ایجاد کنند.
او ادامه داد: در ایران با توجه به اینکه شبکههای اجتماعی به تازگی رشد کرده است، آییننامه مشخصی هم در این باره وجود ندارد و بعضا به صورت شفاهی در برخی رسانهها به خبرنگاران چارچوبهایی اعلام شده است که بیشتر جنبه قول و قرار شفاهی دارد؛ این در حالی است که به طور کلی در جهان عرف است که خبرنگاران سیاستهای رسانه خود را رعایت کنند، اما چه خوشمان بیاید و چه نیاید این اتفاق در کشور ما رخ نمیدهد. فعالیت بسیاری از ما خبرنگاران در شبکههای مجازی، مستقل از رسانههایمان است و گاهی اوقات بیتوجه به سیاستهای رسانهای که در آن کار میکنیم، مطلبی را مینویسیم. این موضوع مشکلات زیادی را نه تنها برای رسانه و خبرنگار ایجاد میکند، بلکه باعث ایجاد تناقض در ذهن مخاطبان نیز میشود.
سردبیر روزنامه «ایران» تاکید کرد: دیگر وقت آن است که رسانهها برای حضور خبرنگاران در شبکههای اجتماعی آییننامهای را تدوین کنند تا خبرنگاران بر اساس آییننامه اعلام شده، عمل کنند. اما فارغ از این آییننامه، هماکنون خود خبرنگاران هم میتوانند تلاش کنند مطابق سیاستهای رسانهشان کار کنند یا حداقل اعلام کنند که نظراتشان مستقل از رسانهای است که در آن کار میکنند.
رفتار حرفهای، شرایط حرفهای میخواهد!
محمد حسن نجمی ـ روزنامهنگار سیاسی روزنامه «شرق» ـ نیز درباره تدوین آییننامه درباره حضور خبرنگاران در رسانههای اجتماعی معتقد است که «اگر قرار باشد این کار به صورت حرفهای همانند رسانههای بزرگ جهان انجام شود، باید سایر المانهای خبرنگاری در ایران همانند شرایط بیمه و حقوق نیز حرفهای باشد. در کشورهای پیشرفته المانهای دستمزد و بیمه خبرنگاران رعایت میشود و در کنار آن نیز آییننامهای نیز برای حضور خبرنگاران در شبکههای اجتماعی تدوین کردهاند. ما نمیتوانیم با عنوان اینکه آنها حرفهای هستند فقط به همین بخش بپردازیم؛ اگر آنها حرفهای هستند به المانهای دیگر هم توجه میکنند. زمانی که سایر المانهای خبرنگاری در ایران حرفهای شد، میتوان این را هم کاملا حرفهای کرد.
او درباره رفتار هیجانی برخی خبرنگاران در رسانههای اجتماعی اظهار کرد: به شخصه سعی میکنم در شبکههای اجتماعی بیشتر اخبار رسمی را منتشر کنم. اما به طور کلی رفتار روزنامهنگاران در شبکههای اجتماعی را میتوان به دو دسته تقسیمبندی کرد؛ عدهای منطقی برخوردار میکنند و عدهای هم نقدهای تند و آنتشین مینویسند. عملکرد گروه دوم باعث میشود خبرنگار و رسانه به دردسر بیفتند و اصلا هم کار منطقی به نظر نمیرسد. متاسفانه تعداد این افراد کم نیست.
انتهای پیام