داستان و داستان‌نویس

نویسنده: جمال میرصادقی

ناشر : نیلوفر، چاپ اول ۱۳۹۳

۳۲۰ صفحه، ۱۸۵۰۰ تومان



این کتاب را در تهران فروشگاه اینترنتی شهر کتاب و در شهرستان‌ها پاتوق کتاب فردا تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کنند، در صورت تمایل در تهران اینجا و در شهرستان‌ها اینجا کلیک کنید.



****



وقتی سخن از داستان‌نویسی و آموزش آن باشد، کیست که یاد جمال میرصادقی نیفتد؟ عمرش دراز باد، قریب به شش دهه است که در صف نخست ادبیات داستانی ایران حضور داشته، داستان‌های بسیار نوشته و شاگردان بسیار پرورانده و تجربیات خود در این حوزه را در قالب کتابهای آموزشی گوناگون به علاقمندان داستان‌نویسی عرضه کرده است.



داستان‌های او سطوح گوناگون داشته‌اند، برخی فراموش ناشدنی‌اند همانند: درازنای شب، شب چراغ، بادها خبر از تغییر فصل می‌دهند، مسافرهای شب و... برخی نیز با گذر زمان کمتر از آنها یاد می‌شود. از این که بگذریم در حوزه آموزش داستان‌نویسی جمال میرصادقی نامی است بی‌رقیب، خاصه آنکه هم از نزدیک و هم از دور شاگردپروری کرده؛ برخی بخت حضور نزد خود استاد را داشته‌اند و بسیاری هم از دور با خواندن آثار پژوهشی و آموزشی‌ او در حوزه داستان‌نویسی، از دانسته‌ها و تجربیاتش بهره‌های بسیار برده‌اند.



مهمتر از همه اینکه میرصادقی زمانی نخستین کتاب‌های آموزش داستان‌نویسی‌اش را منتشر کرد که چنین آثاری به سختی تعدادشان به انگشتان یک دست می‌رسید. به هر حال نه فقط در گذشته حتی امروز که آثار آموزشی گوناگونی در زمینه داستان‌نویسی منتشر شده (و بر شمارشان روز به روز افزوده می‌شود و مخاطب علاقمند در گزینش منابع سودمند در میان خیل انبوه این قسم کتاب سردرگم می‌شود)، بی‌اغماض همچنان برخی آثار میرصادقی جزو بهترین منابع آموزشی به شمار می‌روند.



استقبالی که از این آثار توسط نسل‌های مختلف از علاقمندان به داستان و داستان‌نویسی صورت گرفته، حاصل از چند ویژگی مهم است که از چند دهه تجربه آموزش و پژوهش در این حوزه ناشی شده است. به خصوص آنکه در میان خیل آثار ترجمه شده‌اش که در این سالها وارد بازار شده، جمال میرصادقی با درک ضرورت و نیازسنجی فضای داستان نویسی داخلی کتاب‌های خود را تألیف کرده است. زبان آثار او ساده و به دور از پیچیدگی‌هایی ست که می‌تواند برای مخاطب کم تجربه درک آن دشوار باشد. این مهم نقش بسزایی در مقبولیت آثار میرصادقی دارد، به خصوص اینکه او کوشیده پابه‌پای زمانه پیش آمده و آثاری ارائه کند که از تئوری‌های روز هم خیلی دور نباشند. با این حال نباید از این نکته صرف نظر کرد که میرصادقی با این باور که پسامدرنیسم هنوز در مرحله تجربه است، در حالی که جنبش‌های پیش مدرن و مدرن امتحان پس داده‌اند و شاهکارهای ادبی گوناگونی مبتنی بر اصول آنها منتشر شده‌اند، کوشیده نوشته‌های خود را بر اساس ضابطه‌های مدرن و پیش مدرن ارائه کند. در عین حال این مسئله می‌تواند از جذابیت کتابهای آموزشی او برای علاقمندان ادبیات پست‌مدرن بکاهد، اگر چه نویسنده‌ای که به خلق آثار پست مدرن می‌اندیشد از آشنایی با ادبیات مدرن و پیش مدرن بی‌نیاز نیست.



«کتاب داستان و داستان نویس» به عنوان تازه ترین اثر جمال میرصادقی در حوزه پژوهش و آموزش ادبیات داستانی، از اغلب ویژگی‌های مهم که در بالا به آنها اشاره شد بهره برده و در ادامه مسیری قرار می گیرد تا کنون به تالیف بیش از پانزده جلد اثر تالیفی در حوزه آموزش داستان‌نویسی و پژوهش در ادبیات داستانی انجامیده است.



کتاب حاضر افزون بر مقدمه از بیست و یک بخش تشکیل شده است. با عناوینی همانند: آشکارکننده حقیقت، ضرورت نوشتن، عناصر بنیادی داستان، فهم درست عناصر داستان، شخصیت های سفید یا سیاه، احساس واقعه، جهان داستانی نویسنده، ذوق و سلیقه و جهان بینی، رمان خوب کدام است، رسالت ادبیات و... هر بخش از کتاب به زبانی ملموس و قابل درک برای در برگیرنده توصیه هایی کار آمد است که می تواند راهگشای نویسندگان کم تجربه در زمینه داستان‌نویسی باشد. تنوع مضمونی این بخش‌ها فراوان است. چه آنها که به نیت شناخت داستان و ادبی به سراغ این کتاب آمده باشند.



جمال میر صادقی اگر چه در این کتاب نیز از زبانی ساده برای بیان مفهوم مورد نظر خود استفاده کرده است اما برای درک بهتر و دقیق تر آنچه در هر بخش مطرح شده است داستانی نیز به انتهای آن افزوده است ایده ای که ظاهرا به پیشنهاد ناشر جامه عمل پوشیده و در مجموع کارآمد نیز محسوب می شود.



کتاب داستان و داستان نویس مشخصا نزدیکی بسیاری به کتاب عرق ریزان روح دارد که چندی پیش به قلم میرصادقی و به همت نشر نیلوفر منتشر شده بود. کتابی که در برگیرنده حدود ۵۰ توصیه بر داستان‌نویسان جوان بود. کتاب حاضر نیز کم و بیش با هدفی مشابه نوشته شده و بیشتر به نیت انتقال تجربه به داستان‌نویسان جوان نوشته شده است. از این منظر می توان آن را در کنار عرق ریزان روح مکمل دیگر آثار میر صادقی به حساب آورد، هرچند خواندن هیچ یک پیش نیاز دیگری نیست. چرا که ساختار آنها به گونه‌ای ست که با توجه به استقلال مضمونی فصولشان به طور جداگانه نیز برای هر خواننده علاقمندی سودمند محسوب می شود.



داستان و داستان نویس اثری است خواندنی و روان که محتوای آن حاصل تجربیات مستقیم خود نویسنده (در حین نوشتن داستان یا آموزش داستان نویسی) است و برخی دیگر از دل تجربیات و پیشنهادهای نویسندگان بزرگ بیرون کشیده شده و بسط و گسترش یافته اند کتابی که شاید برای نویسندگان حرفه ای حرفهای تازه ای نداشته باشد اما برای نویسندگان جوان و کم تجربه و حتی آنان که قصد آموزش داستان نویسی دارند منبع بسیار خوبی به آید.