به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، محمدرضا سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران و عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران خرداد ماه سال گذشته مهمان ما در خبرگزاری بود.

وی در این دیدار عنوان کرد: دولت‌ها عضو یونسکو هستند قطعاً سایه سیاست هم اینجا بر سر مسائل فرهنگی می‌افتد بنابراین تمام اتحادهایی که بیرون از سازمان در کشورهای غربی یا دیگر کشورها هست، بر مسائل داخل هم تأثیرگذار است اگر چه ظاهراً فقط پنج حوزه کاری که آنها را شرح کردم در یونسکو وجود دارد و اسمی از سیاست مطرح نیست و در اساسنامه یونسکو هم آمده اما تمامی ترکش‌های سیاسی خارج از سازمان بین دولت‌ها در اینجا ظهور می‌کند.

سعیدآبادی افزود: این نکته که رسانه‌ها و مردم مراقب هویت و مشاهیر خود باشند نکته قابل توجهی است اما یک بخش‌هایی موضوع بیش از حد بزرگ شده است این دیگر مسئله یونسکویی نیست، یونسکو به دنبال ریشه آیین‌ها نیست و اینکه ایران چوگان فارسی را زودتر ثبت نکرده را باید از میراث فرهنگی بپرسیم و بحث دیگری است وگرنه ثبت چوگان آذربایجانی با اسب قره‌باغی با چوگان ایرانی با اسب ترکمن منافاتی ندارد. ایران هم سالی یک بار می‌تواند میراث خود را ثبت کند بنابراین اولویت‌ها باید مشخص شود که اینطور باعث تشنج در جامعه نشود، البته من کاری ندارم که آن 10 اثری که تاکنون ثبت شده چه اولویتی داشته ولی نهاد متخصص در این حوزه میراث فرهنگی است که باید پاسخگو باشد.

مشروح این گفت‌وگو از اینجا قابل مطالعه است.

خلاصه ای از این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانیم:

*سازمان جهانی یونسکو برای دو هدف مهم صلح و آرامش جهانی و زندگی بهتر مردم از طریق پنج حوزه فرهنگ، آموزش، علوم طبیعی، اجتماعی ـ ‌انسانی و ارتباطات ایجاد شد همان دو هدفی که سازمان ملل برای آن ایجاد شده است اما به نتیجه مطلوب در این زمینه نرسید بنابراین اگر می‌خواهیم زندگی بهتر داشته باشیم هر چقدر تبادلات و شناخت فرهنگی بیشتر داشته و ملت‌ها از لنز فرهنگ، تمدن، ادبیات و مشاهیر به هم نگاه کنند نه لنز سیاسی، قطعاً جهان بهتر از گذشته خواهد شد.

*هر کاری که سازمان جهانی یونسکو انجام می‌دهد از سوی دولت‌ها صورت می‌گیرد و برمبنای یک تصمیم جمعی است مثل ثبت جهانی مشاهیر یا میراث معنوی چون تار، اینها هر کدام دارای یک کنوانسیون هستند که برمبنای آنها کار انجام می‌شود برای این موضوع کنوانسیون میراث معنوی وجود دارد که خود دولت‌ها آن را تأسیس کردند بر مبنای این کنوانسیون کشورها هر سال می‌توانند یک یا دو اثر معنوی خود را ثبت جهانی کنند هر چقدر این میراث جزئی‌تر و متنوع‌تر باشد، راحت‌تر به ثبت می‌رسد.

*کنوانسیون یونسکو برایش مهم نیست چوگانی که آذربایجان به ثبت رسانده ریشه‌اش کجاست، بلکه تنها بررسی می‌کند که چوگان آذری با اسب قره باغی ثبت می‌شود ما هم می‌توانیم چوگان ایرانی با اسب ترکمان را ثبت کنیم!

*بنابراین این نکته که رسانه‌ها و مردم مراقب هویت و مشاهیر خود باشند نکته قابل توجهی است اما یک بخش‌هایی موضوع بیش از حد بزرگ شده است این دیگر مسئله یونسکویی نیست، یونسکو به دنبال ریشه آیین‌ها نیست و اینکه ایران چوگان فارسی را زودتر ثبت نکرده را باید از میراث فرهنگی بپرسیم و بحث دیگری است وگرنه ثبت چوگان آذربایجانی با اسب قره‌باغی با چوگان ایرانی با اسب ترکمن منافاتی ندارد. ایران هم سالی یک بار می‌تواند میراث خود را ثبت کند بنابراین اولویت‌ها باید مشخص شود که اینطور باعث تشنج در جامعه نشود، البته من کاری ندارم که آن 10 اثری که تاکنون ثبت شده چه اولویتی داشته ولی نهاد متخصص در این حوزه میراث فرهنگی است که باید پاسخگو باشد.

*درباره گنبد نظامی گنجوی باید بیان کنم تا زمانی که یک اثر در یونسکو ثبت جهانی نشود یونسکو نمی‌تواند در دخل و تصرف آن دخالت کند، گنبد و بارگاه نظامی گنجوی هم ثبت جهانی نیست بنابراین یونسکو نمی‌تواند بدان ورود کند در اینجا باید میراث فرهنگی ما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خبرگزاری‌ها و رسانه‌های ما پاسخ بدهند، البته من برای همتای خود در کمیسیون ملی آذربایجان به عنوان یک همکار نامه نوشتم که این کار در چارچوب بین‌الملل قرار ندارد خود شما هم در خبرگزاری فارس منتشر کردید اما به‌هرحال یونسکو زمانی می‌تواند به عنوان یک نهاد دخل و تصرف در یک مکانی کند که آن اثر ثبت جهانی شده باشد.

*دولت‌ها عضو یونسکو هستند قطعاً سایه سیاست هم اینجا بر سر مسائل فرهنگی می‌افتد بنابراین تمام اتحادهایی که بیرون از سازمان در کشورهای غربی یا دیگر کشورها هست، بر مسائل داخل هم تأثیرگذار است اگر چه ظاهراً فقط پنج حوزه کاری که آنها را شرح کردم در یونسکو وجود دارد و اسمی از سیاست مطرح نیست و در اساسنامه یونسکو هم آمده اما تمامی ترکش‌های سیاسی خارج از سازمان بین دولت‌ها در اینجا ظهور می‌کند.

*اکنون شانزده اثر میراث فرهنگی را ثبت جهانی کرده‌ایم و همینطور برای نخستین بار در جمهوری اسلامی ایران شانزده اثر ثبت شده در یک مجموعه نفیس با عکس، توضیحات و مقدمات مدیر کل یونسکو و مؤخره بنده به صورت دو زبانه و بازسازی شده با آرم یونسکو تدوین و مؤسسه فرهنگی هنری گویا چاپ کرده است.

*در حوزه میراث معنوی هر سال یک اثر ثبت می‌شود تاکنون هم آثار دیگری همچون نوروز، ردیف‌های موسیقی ایرانی، مهارت فرش بافی فارس، آیین پهلوانی و زورخانه‌ای، هنر نمایشی و تعزیه ثبت شده است در هر صورت اولویت‌بندی دراین ثبت آثار باید رعایت شود مثلاً قالیشویی مشهد اردهال را بعداً هم می‌توانستیم ثبت کنیم و جلوتر آثاری که امکان ثبت از دیگر کشورها هم داشت، ثبت می‌شد.

*در هر صورت ما یک تمدن بزرگ ایرانی به نام ایران فرهنگی از گذشته داشتیم که با ایران کنونی جغرافیایی متفاوت است ایران فرهنگی دارای بزرگان بسیاری است که در آن دفن هستند یا زندگی کرده‌اند مثل ابن سینا، فارابی و ... البته اینها الان در کشورهای مختلفی است و نمی‌توان با همه کشورها جنگید، این یک واقعیت است اما به جای اینکه کشور آذربایجان مجسمه نظامی گنجوی را به ایتالیا هدیه کرده و در میدان آنها بگذارد ما باید این کار را بکنیم اما نمی‌کنیم! زمانی که ما کوتاهی می‌کنیم دیگر کشورها پیش دستی می‌کنند. باید با همه حرف زد و کار ایجابی انجام داد.

*ترک‌ها حاضرند برای افرادی همچون عبدالقادر مراغه‌ای میلیون‌ها دلار خرج کنند تا به نامشان ثبت شود چرا که مراغه‌ای در دربار عثمانی بوده حتی افغانی‌ها هم نسبت به او ادعا دارند، حال ما او را ثبت جهانی کردیم اما دریغ از یک جلسه و همایش از سوی مراکز مسئول، انجمن آثار و مفاخر، انجمن موسیقی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام، سازمان میراث فرهنگی و ...

*اکنون در حوزه فرهنگ یونسکو به تنوع فرهنگی توجه دارد در حوزه میراث فرهنگی هم مباحث هویتی مطرح است البته ما یکی از پرونده‌هایمان را در دوره قبلی از دست دادیم، پرونده عروسی اقوام ایرانی که رد شد چرا که در کمیته این بحث که اقوام ایرانی مگر یک عروسی دارند؟ انسجام اینها باهم شدنی نیست؟ مطرح شد و بنابراین پرونده مورد قبول قرار نگرفت، یک پرونده دیگر رد شده ‌مان طب سنتی در ایران بود که این هم به دلیل تنوع، مورد قبول قرار نگرفت. یونسکو به دنبال جزئی کردن و متنوع ساختن است در این حوزه هم تنوع فرهنگی مدنظر است.