چاقی و اضافه وزن که نتیجه انباشته شدن چربی در بدن است، عامل اصلی دیابت، بیماری های قلبی و آرتروز و یک عامل تاثیرگذار در آلزایمر، افسردگی و انواع سرطان محسوب می شود؛ بنابراین کاملا واضح است که به نگرانی عمده حوزه سلامت تبدیل شود. کاهش وزن بسیاری از اختلالات از جمله دیابت را به راحتی کنترل می کند.

اولین قدم برای اطلاع از وضعیت اضافه وزن، توجه به شاخص توده بدنی است؛ زیرا نشان می دهد بدن در چه وضعیتی است.

 شاخص توده بدنی چیست

شاخص توده بدنی (BMI) مهمترین فاکتور در تعیین وزن نرمال، اضافه وزن و چاقی است. شاخص توده بدنی با تقسیم وزن (به کیلوگرم) بر توان دوم قد (به متر) به دست می آید. شاخص توده بدنی کمتر از 18.5، نشان دهنده کم وزنی غیر طبیعی است. اگر عدد بدست آمده بین 18.5 تا 24.9 باشد، یعنی وزن فرد طبیعی است. عدد بزرگتر و مساوی 25، نشاندهنده اضافه وزن است. عدد 30 به بالا نشاندهنده چاقی است، که به ترتیب به چاقی درجه یک (بین 30 تا 34.9)، چاقی درجه دو (بین 35 تا 39.9) و چاقی درجه سه (40 به بالا) تقسیم بندی می شود. آگاهی از شاخص توده بدنی برای هر فرد ضروری است.

 حقایقی درباره چاقی

-تحقیقات انجام شده در سال 2008 نشان می دهد که بیش از 1.4 میلیارد فرد بالغ اضافه وزن داشتند و بیش از 500 میلیون نفر چاق بودند. هر سال حداقل 2.8 میلیون نفر در نتیجه بیماری های مرتبط با اضافه وزن و چاقی جان خود را از دست می دهند. شیوع چاقی بین سال های 1980 تا 2008 میلادی تقریبا دوبرابر شده است. چاقی و اضافه وزن علاوه بر کشورهایی با درآمد متوسط و کم، در کشورهای ثروتمند نیز شیوع گسترده ای دارد.

-در سال 2013 میلادی، 42 میلیون کودک پیش دبستانی در سراسر جهان اضافه وزن داشتند. اضافه وزن در دوران کودکی، یکی از مهمترین چالش های قرن بیست و یک است و کودکان چاق به احتمال زیاد به بزرگسالان چاق تبدیل می شوند. چاقی و اضافه وزن در دوران کودکی، دیابت و بیماری های قلبی و مرگ زودرس را در بزرگسالی به دنبال دارد.

- چاقی یکی از مهمترین دلایل مرگ زودرس است. در سراسر جهان، چاقی و اضافه وزن عامل اصلی 44 درصد از موارد ابتلا به دیابت، 23 درصد بیماری های قلبی و 7 تا 41 درصد از سرطان هاست.

-چاقی و اضافه وزن نتیجه مستقیم عدم تعادل در کالری دریافتی و مصرفی است. مواد غذایی کالری وارد بدن می کنند و فعالیت های مختلف بدنی کالری می سوزانند. اگر بین این کالری دریافتی و کالری مصرف شده تعادل برقرار نباشد، مقدار اضافی در بدن انباشته شده و تبدیل به چربی می شود.

-رژیم غذایی و فعالیت بدنی کودکان، از خانواده و از محیط اطراف تاثیر می پذیرد. کودکان به خودی خود هیچ ایده ای درباره انتخاب رژیم غذایی و فعالیت بدنی ندارند و کاملا با محیط انعطاف پذیر هستند. اگر رژیم غذایی خانه سالم باشد، فرزندان چنین الگویی را انتخاب می کنند. مدرسه و محیط آموزشی نیز حائز اهمیت است، به همین دلیل کارشناسان توصیه می کنند که اطراف مدرسه نباید رستوران های فست فود و شیرینی فروشی وجود داشته باشد. همچنین برنامه ریزی فعالیت های فیزیکی و ورزشی سبب می شود که بچه ها تمایل کمتری به بازی های کامپیوتری، تبلت و تلفن هوشمند داشته باشند و به نشستن عادت نکنند.

-رژیم غذایی سالم مهمترین عامل در کنترل وزن است. به این منظور کافی است مصرف شیرینی، چربی و نمک محدود شود، سبزیجات، میوه، حبوبات و غلات سبوس دار وارد رژیم غذایی شود و بجای چربی های اشباع، از چربی های غیر اشباع مانند روغن زیتون استفاده شود.

-حفظ سلامت بدن در گرو فعالیت بدنی منظم است. حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی در روز برای جلوگیری از دیابت و بیماری های قلبی ضروری است. فعالیت بدنی به معنی ورزش های سنگین وحرفه ای نیست و پیاده روی بهترین گزینه است. پیاده روی مهمترین فعالیت بدنی در کنترل وزن، قند و فشار خون، بهبود خلق و خود و حفظ سلامت استخوان است.

چاقی و اضافه وزن به معنای مرگ زودرس و زندگی بی کیفیت است و حل آن نیازمند تصمیم، اراده قوی و برنامه ریزی دقیق است. بیست و ششم نوامبر روز جهانی مبارزه با چاقی نام گرفته است و می تواند انگیزه ای برای مهمترین تصمیم زندگی، یعنی اقدام برای سلامتی باشد.

بیست و ششم نوامبر (پنجم آذرماه) با هدف افزایش آگاهی از اضافه وزن و چاقی به عنوان چالش اصلی سلامت عمومی، روز جهانی مبارزه با چاقی نامگذاری شده است.

۵۴۵۴