فرهنگی‌هنری 03:30 - 01 مهر 1396
همشهری آنلاین از فرهنگ تا مدنیت
دکترمحمد بقایی ماکان:بسیار پیش‌آمده که بی‌خبری از فرهنگ خودی عاملی شده برای نادیده‌انگاشتن و پوشیده‌ماندن اندیشه‌های والای برآمده از این خاک.

محیط‌زیست را باید به همان میزان پاس داشت که خالق آن را

در یک نشست دانشگاهی که سخن از محیط‌زیست و عدم عنایت به دیاری بود که در آن سر می‌کنیم، سخنران دل‌سوخته با لحنی گلایه‌آمیز قیاسی داشت از وضعیت شهرهای این سوی عالم با آن سمت جهان و تاسف از اینکه چرا قدر خانه پدری چند هزارساله‌مان را به درستی نمی‌شناسیم؟ پاسخش برای رفع مشکل این بود که ما نیز باید مانند دستگاه‌های تربیتی آن سوی جهان به کودکانمان بیاموزیم که: The world is my book (عالم کتاب من است).

اینکه به شهروندان جهان سوم از سوی سیاست‌پیشگان آن سوی عالم به جای «عقب‌مانده» عنوان محترمانه «در حال پیشرفت» داده شده، از چنین تفاوت‌هایی حکایت دارد. اینکه آدمیان این سوی عالم دقت کافی در حفظ محیط‌زیست خود ندارند نیز بی‌گمان حرف درستی است. از همین روست که برای مثال کلانشهری مانند تهران به رغم آنکه نسبت به دیگر شهرهای بزرگ جهان دارای بیشترین رفتگر و ظرف‌ زباله است، باز هم چنان که باید پاکیزه نمی‌ماند.

اینها به جای خود، ولی این نکته نیز قابل یادآوری است که برای ساکنان مرز پرگهر به قصد تعمق در حقیقت جهان و محترم‌داشتن محیط‌زیست نیازی به ذکر گزین گویه‌ای از فرهنگ بیگانه نیست. می‌شود به گنجینه پربار فرهنگ خودی نظر انداخت و به عنوان نمونه از محمود شبستری یاد کرد که نزدیک به 700سال پیش - آن زمان که در غرب خبری نبود - گفت:

به نزد آنکه جانش در تجلی ست/ همه عالم کتاب حق تعالی ست

یا از سعدی مثال آورد که برگ هر درختی را برای کسی که در کار جهان ژرف‌نگری‌ می‌کند، دفتری از معرفت کردگار دانست. این کتاب یعنی محیط پیرامون از نگاه متکلمان، فیلسوفان متاله و عارفان «غیر» نیست، بلکه تجلی‌ذات وجودی یگانه است؛ یعنی که خدا و طبیعت پشت و روی یک سکه‌اند.

به قول جامی «جمال اوست هر جا جلوه کرد» یا به گفته اقبال:

هر چه می‌بینی ز انوار حق است/ حکمت اشیاء ز اسرار حق است

تعمق در طبیعت خواه عالمانه باشد یا عارفانه، در واقع نوعی نیایش است. بنابراین محیط‌زیست را باید به همان میزان پاس داشت که خالق آن را.

سهروردی نیز در حکمت اشراق سخنی نزدیک به همین مضمون دارد. به عقیده وی «مجموع موجودات، کتاب بزرگ خداوند است و هر جوهری از جواهر به منزله حرفی است از حروف، و هر غرضی از اغراض، نقطه و اعرابی است برای آن حرف.»

این مختصر شاهدی است بر این دعوی که ریشه بسیاری از اندیشه‌های منتسب به غرب در حوزه علوم انسانی به آسانی قابل ردیابی در تار و پود دیدگاه‌های برآمده از این سرزمین چندهزار ساله است. منتها تفاوت ما با دیگران این است که بر این فرهنگ غنی جامه عمل نمی‌پوشانیم و آن را به شهریگری یا مدنیت بدل نمی‌سازیم، بلکه همچون عتیقه‌ای در لفافه‌پیچیده بر طاقچه نهاده‌ایم و فقط دل خوش داشته‌ایم به داشتنش.

  • نویسنده و پژوهشگر فرهنگ‌

9431284
 
پربازدید ها
پر بحث ترین ها

مهمترین اخبار فرهنگی‌هنری

فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» مهدی نقویان رئیس سیمافیلم درباره ساخت چند سریال مهم در سال ۱۴۰۳، سرانجام سریال الف ویژه مسعود جعفری‌جوزانی در تلویزیون، تغییر در نظام پخش و رونق ساخت سریال‌های طنز توضیحاتی داد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» تلویزیون امروز فیلم‌های متفاوتی مانند «نیاز»، «دیپورت» و «شلیکی از میان دیوار» را راهی آنتن شبکه‌های سیما می‌کند.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» وزیر فرهنگ گفت: در برنامه‌ریزی‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، توجه به ایرانی‌گری ضروری است.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» ویژه برنامه «و خدایی که در این نزدیکی است» رادیو جوان برای شب‌های قدر به مدت پنج شب از حرم مطهر رضوی با حضور کارشناسان مذهبی و مداحان پخش می‌شود.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» پیامبر اکرم (ص) در روایتی به بندگانی اشاره می‌کنند که از رحمت الهی دور می‌شوند.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» یکی از سوالات و شبهاتی که ممکن است برای خیلی از افراد به وجود آید این است که آیا واقعاً اسلام دین آسانی است؟ که در این مطلب قصد داریم به آن اشاره کنیم.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» رئیس رسانه ملی با جمعی از شاعران و نویسندگان کشور دیدار کرد و توجه به اعتلای فرهنگ غنی ایران را در زمره رئوس برنامه‌های تحولی صداوسیما برشمرد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» هشتمین روز از نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم با بالاترین حجم از استقبال مردم نسبت به روز‌های گذشته مواجه بود و فعالیت بخش بین‌الملل نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به اتمام رسید.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» حجت‌الاسلام یعقوبی گیلانی گفت: حضرت محمّد مصطفی (ص) الگو و شاخصه‌ی اصلی انسان قرآنی است که همه زندگی ایشان را قرآن کریم فرا گرفته است.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» ستاد خدمات سفر در سه اطلاعیه اسامی استان‌های دارای آمادگی برای میزبانی از مسافران نوروزی در موج دوم سفر‌های نوروزی را اعلام کرد.

مشاهده مهمترین خبرها در صدر رسانه‌ها

صفحه اصلی | درباره‌ما | تماس‌با‌ما | تبلیغات | حفظ حریم شخصی

تمامی اخبار بطور خودکار از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شود و این سایت مسئولیتی در قبال محتوای اخبار ندارد

کلیه خدمات ارائه شده در این سایت دارای مجوز های لازم از مراجع مربوطه و تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد.

کلیه حقوق محفوظ است