امید سلیمی بنی: شهرداری تهران با وجود کاهش هزار میلیاردی بودجه سال 95 خود، بودجه 17هزار و 800 میلیاردی را به تصویب رساند ولی به نظر می رسد با تغییرات پیش آمده در سیاستهای شهری کشور، کسب این درآمد هم برای شهرداری پایتخت با مانع روبرو باشد چون بلندمرتبه سازی یا به تعبیر دیگر تراکم فروشی در تهران متوقف شده است.

این تصمیم شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در حدود یک ماه پیش است که مصوب کرده بلندمرتبه سازی در تهران از طریق توافق، تشکیل پرونده، مصوبه شهرداری، کمیسیون ماده 5، و کمیته‌های این کمیسیون تا تعیین تکلیف قطعی مکان‌یابی و ضوابط این ساختمان‌ها ممنوع شود.

پیش از این، رئیس جمهور از شورای عالی شهرسازی و معماری خواسته بود تا ضوابطی را برای چاره اندیشی بلندمرتبه سازی در تهران، به خصوص در مناطق غربی و منطقه 22 تصویب کنند.

روحانی این باره گفته بود: دولت از وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی شهرسازی، می خواهد بر بلندمرتبه‌سازی در برخی مناطق شهری نظارت بیشتری داشته باشند. باید برای برج‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه، بخصوص آنهایی که در کریدور جابه‌جایی هوا قرار دارند، چاره‌اندیشی شود و حداقل از این به بعد از ساختن‌ آنها در اینگونه مناطق جلوگیری شود. (اینجا)



البته پیش از تصویب مصوبه ممنوعیت بلندمرتبه سازی در تهران، محمدباقر قالیباف، شهردار در یک گفتگوی زنده تلویزیونی اعلام کرده بود حاضر است صدور پروانه ساخت در تهران را متوقف کند. (اینجا)



اکنون سخنی که شهردار تهران شاید از سر تعارف در یک برنامه با برد تبلیغاتی اندک بر زبان آورد، قهرا به عمل نزدیک شده و صدور پروانه ساخت برای ساختمانهای بلندمرتبه که بارها از سوی مسئولان دولتی، در صف متهمان آلودگی هوا قرار گرفته بود، متوقف شده.

مصوبه ای که به نظر می رسد مورد استقبال تلویحی حامیان سنتی قالیباف در شورای شهر قرار گرفته. از جمله این حامیان، اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر است که گفته: بر اساس دستور هئیت وزیران تعیین ضوابط بلندمرتبه سازی در تهران به شورای عالی شهرسازی و معماری ارجاع شده و طبق مصوبه این جلسه بلندمرتبه سازی از طریق توافق، تشکیل پرونده، شهرداری، کمیسیون ماده 5، و کمیته‌های این کمیسیون تا تعیین تکلیف قطعی مکان‌یابی و ضوابط این ساختمان‌ها ممنوع اعلام شده است.

شاکری با بیان جزئیات دیگری از این مصوبه، به بحث جلوگیری از جریان یافتن هوا و باد در مناطقی که بلندمرتبه سازی در دست اقدام است هم اشاره کرده و گفته: در این مصوبه بررسی تأثیر ارتفاع ساختمان‌ها در جریان باد نیز در دستور کار قرار گرفته و بر این اساس سازمان‌های هواشناسی و محیط زیست موظف به بررسی این موضوع شدند چراکه اظهاراتی مبنی بر تأثیر بلندمرتبه سازی‌در جریان باد مطرح شده است.

ظرفیت سرریز جمعیت تهران و بودجه خواهی شهرداری

واقعیت این است سالهاست بین هزینه خدمات شهری و جمعیتی که در تهران حضور دارند و احتمال دارد بیشتر هم شوند، تناسب از بین رفته. سالهاست شهرداری می گوید برای تامین هزینه های چند ده میلیاردی شهر، نیاز به صدور مجوز ساخت و ساز و به تبع آن، بلندمرتبه سازی دارد و سالهاست ساکنان این شهر صددروازه، حرص می خورند چرا هوا آلوده است و ترافیک گره خورده و گرانی بیداد می کند.

مصوبه توقف صدور بلندمرتبه سازی، شاید مسکنی موقت برای مشکلاتی مانند آلودگی هوا و گران شدن فزاینده مسکن در تهران باشد. زیرا از یک سو، افزایش ارتفاع ساختمانها باعث افزایش جمعیت ساکن و به تبع آن، افزایش خودرو و حمل و نقل می شود و از سوی دیگر، گرانی مسکن را دامن می زند. کارشناسی مانند یوسف رشیدی نیز معتقد است ساخت و ساز زیاد، تراکم و بالا رفتن ساختمانها باعث بیشتر شدن تعداد جمعیت ساکن و در نتیجه بالا رفتن تعداد خودرو می شود. (اینجا)



از طرفی، شهرداری تهران بارها اعلام کرده بلندمرتبه سازی، تاثیری در جلوگیری از حرکت جریانات جوی و پدیده اینورژن و وارونگی هوا ندارد. وحید حسینی، مدیر شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این باره به خبرگزاری خبرآنلاین گفته: هوای شهری یک مسئله کوچک نیست که با چهار ساختمان یا بلندمرتبه سازی بشود جلوش را گرفت. میدان باد در شهر بسیار قوی تر است. نسیم بسیار ملایم ۲ متر بر ثانیه در ارتفاع ۱۰۰۰ متری در وسعت ۷۶۰ کیلومتری تهران انرژی بسیار بزرگی است و چیزی نمی تواند جلوی آن را بگیرد. عوارض زمینی می توانند جلوی باد را بگیرند ولی عوارضی در وسعت کوه های البرز نه ساختمانهای ۵۰ یا ۱۰۰ متری. (اینجا)

مسئولان دولتی با این استدلال موافق نیستند و می گویند بلندمرتبه سازی در دالان باد غرب تهران، یعنی منطقه 22 باعث توقف جریان هوا و ماندگاری آلودگی می شود. عباس آخوندی، وزیرراه و شهرسازی در این باره گفته: قتی منطقه ۲۲ تهران طراحی می‌شد، اصرار مرحوم کازرونی وزیر مسکن دهه ۶۰ بر این بود که این منطقه به عنوان دالان باد تهران «کوتاه مرتبه» و با حداکثر فضای سبز باقی بماند؛ اما این همه ساختمان‌های بلند که در این منطقه احداث شده است جریان باد تهران را متوقف کرده و هیچ سازگاری با کیفیت شهر برای زندگی ندارد. (اینجا)



کارشناسان شناخته شده ای  مانند محمد درویش هم به طعنه به شهرداری پیشنهادهای جالبی درباره منطقه 22 داشته اند. درویش در این باره به طنز نوشته: منطقه 22 را به بهشت خودروبازان بدل ساخته برج‌های مشرف به دریاچه با بلوارهای فراخ برایشان ایجاد کنیم تا بیشتر به سمت تهران حرکت کنند و معبر ورودی باد غالب تهران را بربندیم و خود را دستی دستی خفه کنیم! (اینجا)

البته این توصیه طنز، به صورت جدی بدل به دستورالعملی شده بود که استانداری تهران، در مواقع بحرانی آلودگی هوا، از آن استفاده کرده و شهرداری مناطق را ملزم به توقف کلیه پروژه های ساخت و ساز می کند. (اینجا)

ناهمخوانی بلندمرتبه سازی با فرهنگ ایرانی

همه این تحلیل ها دست به دست هم دادند تا حامد مظاهریان معاون امور مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی اعلام کند ضوابط بلندمرتبه سازی برای سال های آتی تغییر خواهد کرد و هدف از تعیین ضوابط بلندمرتبه سازی انضباط شهری است و اینکه تجربه های جهانی در بحث مقررات شهری و نظارت بر طراحی و ساخت لحاظ شوند. قوانین و ضوابط نیز در دوران های مختلف نیازمند به روز رسانی هستند.(اینجا)

او پیش از این هم گفته بود بلندمرتبه سازی که در کشورهای غربی دنبال می شود، با فرهنگ ایرانی همخوانی ندارد و عمده ترین مشکلات ساکنان بلندمرتبه‌ها، مسائل فرهنگی و ناسازگاری اجتماعی میان همسایگان است. این مشکلات نیاز به آموزش‌های مداوم مردم برای سکونت در برج‌های بلندمرتبه را یادآوری می‌کند. (اینجا)

اکنون جواب برخی از پژوهشگران که می پرسیدند چرا شهرداری بلندمرتبه سازی در منطقه 22 را رها نمی کند با تصویب این بخشنامه و از طریق قانونی داده شد.

مصوبه ای که شورای عالی شهرسازی و معماری بر آن مهر تایید زده و صدور هرنوع مجوز بلندمرتبه سازی را تا تعیین تکلیف ضوابط نهایی بلندمرتبه سازی، متوقف کرده است.

بخشنامه ای که از همین حالا قابل پیش بینی است علاوه بر اثرگذاری مستقیم بر درآمدهای شهرداری تهران، باعث توقف پروژه های متعدد بلندمرتبه سازی در مناطقی مانند 22 (غرب)، 1 (شمال) و 6 (مرکز) تهران خواهد شد.

47231