شی جینپینگ، رئیسجمهور چین طی سخنان بیسابقهای در یک سمینار امنیتی در پکن اعلام کرد که کشورش بهدنبال ایجاد یک «نظم نوین جهانی» و حراست از «امنیت بینالمللی» است؛ عبارتهایی که تاکنون تنها از زبان رهبران آمریکا شنیده میشد. این موضوع، رئیسجمهور چین را درست در نقطه مقابل دونالد ترامپ قرار داده است. رئیسجمهور آمریکا طی ماههای گذشته غیرازپرداختن به حواشی سیاسی دیگر، مشغول انتقاد از موقعیت آمریکا در جهان هم بوده است. ترامپ بارها پس از انتقاد از دولت باراک اوباما بهخاطر «ویرانهای» که به او تحویل داده اعلام کرده که بهدنبال کاستن از دخالت آمریکا در امور جهان و تقویت اقتصاد داخلی این کشور است.
شی جینپینگ پیش از این هم بارها در مورد نقش کلیدی کشورش در ایجاد یک نظم نوین جهانی سخن گفته بود اما او اکنون از «به دست گرفتن رهبری» این نظم نوین از سوی چینیها میگوید. سخنان شی جینپینگ که هفته گذشته مطرح شده بهتازگی در رسانههای چینی انعکاس پیدا کرده است. کمیته مرکزی حزب کمونیست چین هم پس از سخنان شی جینپینگ با انتشار مقالهای به زبان چینی در یکی از روزنامههای دولتی این کشور تغییر سیاست شی جینپینگ در مورد نقش جدید چین در سیاست بینالملل را به تفصیل بیان کرده است.
رسانههای چینی سیاست جدید دولت چین را «استراتژی دو محوره» نامیدهاند که یک محور آن «نظم نوین جهانی» است و محور دیگر آن «امنیت بینالمللی». خبرگزاری رسمی شینهوا در پکن، بخشهایی از سخنان شی جینپینگ را اینگونه نقل کرده است: «روند جهانی سیاست چندقطبی در روابط بینالملل و اقتصاد جهانی همچنان بدون تغییر باقی خواهد ماند و ما باید رهبری جامعه بینالمللی برای ایجاد یک نظم نوین جهانی منطقی و عادلانه را بهدست بگیریم. ما باید جامعه جهانی را برای حراست از امنیت بینالمللی هدایت کنیم.»
رئیسجمهور چین در سخنانش به پایان نظم جهانی به رهبری غرب هم اشاره میکند؛ موضوعی که خود غربیها هم به آن اذعان دارند. بسیاری از تحلیلگران غربی، ورود ترامپ به کاخ سفید را نقطه آغاز افول «جهان غرب» بهمعنای کلاسیک آن میدانند؛ غربی که منشا شکلگیری آن 2جنگ جهانی است و بدون رهبری آمریکا دیگر معنایی نخواهد داشت.
- چرخش به سوی چین
حدود 3ماه از پیروزی ترامپ در انتخابات و حدود 40روز از تکیهاش بر مسند ریاستجمهوری آمریکا میگذرد. طی این مدت او برخلاف روسای جمهور پیشین این کشور، به بزرگترین مخالف «جهانیشدن» تبدیل شده است. در مقابل، شی جینپینگ بهعنوان رهبر قدرت برتر اقتصادی جهان، اکنون در نقش حامی اصلی تجارت جهانی و جهانیشدن ظاهر شده است. طی هفتههای گذشته درحالیکه ترامپ مشغول خط و نشان کشیدن برای مکزیکیها، اروپاییها و شرکای تجاریاش در اقیانوس آرام بود، شی جینپینگ سرگرم تلاش برای نزدیکی بیشتر با این کشورها بود.
درحالیکه ترامپ وعده پاره کردن پیمان تجاری اقیانوس آرام موسوم به TPP را میداد، رئیسجمهور چین سازوکاری منطقهای موسوم به RCEP را بهعنوان جایگزین آن معرفی کرد. همزمان درحالیکه ترامپ بهدنبال ممانعت از ورود مهاجران و مسلمانان به آمریکا بود، شی جینپینگ اعلام کرده کشورش قصد دارد روند مهاجرت به چین را سادهتر کند.
تلاشهای چین بیثمر هم نبوده است. اروپا درشرایط جدید پیش آمده برای آمریکا به سمت شرق چرخش کرده است. چین اکنون به شریک اول تجاری آلمان تبدیل شده است. میزان مبادلات تجاری این دو کشور شامل صادرات و واردات از 180میلیارد دلار گذشته است. آلمان بزرگترین قدرت اقتصادی اروپاست و پیش از این آمریکا جایگاه نخست را در تجارت خارجی این کشور در دست داشته است. اکنون آمریکا بعد از فرانسه بهعنوان سومین شریک تجاری آلمانها شناخته میشود.
ارتباط میان اروپا و آمریکا در دولت ترامپ به یکی از دغدغههای اصلی کشورهای اروپایی بهخصوص آلمان و فرانسه تبدیل شده است. دونالد ترامپ از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا سرسختانه حمایت کرده و ناتو را «کهنه و منسوخ» خوانده است. رئیسجمهور آمریکا همچنین یکی از منتقدان آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، بهخاطر پذیرش پناهجویان بوده و او را به دستکاری در ارزش یورو متهم کرده است.
سیاستهای دونالد ترامپ در جایگاه ریاستجمهوری آمریکا، نهتنها این کشور را دچار آشفتگی بیسابقهای کرده بلکه تعاملات جهانی را هم با چالش جدی روبهرو کرده است؛ شرایطی که فضا را برای دست برتر چین، رقیب دیرینه آمریکا، بیش از پیش فراهم میکند.
8861088