از سوی دیگر یکی از ابعاد مهم پرونده هسته‌ای ایران آن است که مذاکره کنندگان نه تنها با موضوع هسته‌ای که با موضوعات دیگر منطقه‌ای و جهانی نیز مواجه گردیده که آنها را در تنگنای تصمیم‌گیری قرار می‌دهد. موضوعات جدیدی که به تدریج سایه خود را بر مسائل چالش بر انگیز ایران و غرب گسترش داده و می‌تواند بر روابط هر یک از طرف‌های مذاکره کننده، به ویژه ایران و آمریکا تاثیر گذار باشد. به عنوان مثال موضوع ابعاد منطقه‌ای دولت داعش که در واقع محصول وحدت منافع نامتعارض منطقه‌ای و بین‌المللی است تا جایی است که اتحاد بر علیه وی را محمد جواد ظریف اتحاد توبه کاران خطاب می‌نماید و اوباما نیز حساب نگرش‌های افراطی آنان را از اسلام واقعی جدا ساخته و بدنبال نقش آفرینی ایران به عنوان یک بازیگر مهم در این رابطه می‌باشند.

با این همه آنچه امروز می‌تواند اهمیت واقعی و مهمی را به پرونده هسته‌ای ایران بخشد حضور ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد است. اجلاسیه‌ای که هر چند برای ریاست جمهوری اسلامی ایران می‌تواند فرصت مناسبی را در جهت تبیین و تاکید و ابهام زدایی از سیاست‌ها و انگاره‌های جمهوری اسلامی ایران ایجاد نماید و به

باز تولید نگاه دکتر روحانی که در سال قبل جهان عاری از افراط و خشونت را مطرح ساخت منتهی گردد و بار دیگر این موضع را بر صدر گفتمان‌های مورد نیاز و توجه جهانیان کشاند ولیکن حضور شخصیتی در طراز ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در نیویورک می‌تواند در تقویت سطح مذاکره کنندگان ایرانی و ذوب نمودن یخ‌های روابط ایران و غرب و به ویژه آمریکا نیز موثر باشد.

اما به نظر می‌رسد بخشی از عناصر تندرو با برداشت‌های افراطی در داخل قبل از هرگونه رخدادی در پی بازخواست یک احتمال انجام نشده اند. نگاهی به جهت‌گیری‌های چنین جریان‌هایی نشان دهنده پیش داوری‌های عجولانه آنان است که هیچگاه بدنبال کاهش سطح تنش و مخاصمات نبوده و سعی داشته و دارند تا سرنوشت انقلاب اسلامی را با قطع رابطه ایران و آمریکا پیوند زنند. آنان با طرح این سوال که گفت‌وگوی تلفنی روحانی و اوباما چه تاثیراتی بر روابط ایران و آمریکا داشت در پی آنند تا هرگونه ملاقات و مذاکرات بین دو رییس‌جمهور را نفی و آن را مصادف با نفی منافع و مصالح نظام جمهوری اسلامی قلمداد نمایند. این در حالی است که شاید بتوان گفت گفت‌وگوی تلفنی سال قبل دو رییس جمهور توانست باب مثبتی در کاهش سطح مخاصمات دو کشور گشوده و مهمترین هدف آنان یعنی ماموریت به وزرای امور خارجه به منظور گفت‌وگو در باب مسائل اساسی دو کشور را محقق ساخته است. امروزه محمد جواد ظریف و جان کری در باب مهم ترین پرونده مطروحه دو کشور با یکدیگر گفت‌وگو می‌نمایند و همگان شاهد آن بودیم که حضور وزرای امور خارجه در ژنو و وین نیز باعث دستیابی توافق اولیه ایران و غرب بوده است.

از سوی دیگر اینک مهمترین مساله‌ای که مذاکره کنندگان در نیویورک با آن مواجه‌اند این که آیا هرگونه دستیابی به توافق جامع در دسترس سطح مذاکره کنندگان فعلی یعنی وزرای امور خارجه این کشورها می‌باشد و یا اینکه طرف‌های مذاکره کننده نیازمند سطح بالاتری از مقامات کشورها می‌باشد تا بتواند مسوولیت هر گونه توافق را در ابعاد داخلی و بین‌المللی بر عهده گیرند. هر چند در ایران این پیام از جانب ریاست محترم جمهوری صادر گردیده است اما آمریکایی‌ها باید تصمیم تاریخ ساز خود را بگیرند. بنابراین هر گونه ملاقات احتمالی روسای جمهور دو کشور علاوه بر آنکه می‌تواند گام موثری بر توافق جامع ایران و غرب ایجاد نماید، می‌تواند مسوولیت رییس دولت ایالات متحده و مقاومت در برابر فشارهای داخلی از جمله کنگره را بدنبال داشته و دستاورد بزرگی را برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد نماید که برای اولین بار در تاریخ نظام جمهوری اسلامی ایران مقامات آمریکایی خود را متعهد به توافقات خود نموده تا از سطح مخاصمات خویش بکاهند. کاهش سطح مخاصماتی که می‌تواند بازی برد - برد ایران و آمریکا را در پرونده هسته‌ای و تروریسم و افراطی گری منطقه‌ای و جهانی ایجاد نموده و این مهم برای طرف‌های غربی از جمله آمریکایی‌ها می‌تواند چشم انداز بهتری را نیز ترسیم کرده و به آنان در گذار به آینده کمک کند.

این در حالیست که منتقدین ملاقات ریاست جمهوری در داخل نیز باید فی‌الواقع به این سوال مهم پاسخ دهند که مستحکم ساختن حصار تابوی ملاقات ایران و آمریکا چه دستاوردی را برای کشور، منافع جمهوری اسلامی ایران و دنیای اسلام بدنبال خواهد داشت؟

«مذاکرات در چارچوب منافع برخی جناح‌ها نیست»

روزنامه دیگر اصلاح طلب یعنی آرمان برخی انتقادات به مذاکرات هسته ای به  پی گیری منافع شخصی و جناحی تقلیل داداه است  و در گفت و گو با یک به اصطلاح حقوق دادن نوشته است :  نیویورک یا جایی دیگر . اجلاس عمومی سازمان ملل در راه است و روحانی برای دومین‌بار عازم ایالات متحده می‌شود؛ سرزمینی که یک‌بار بر فرازش بانگ اعتدال برآورد. اما پیش‌تر از آنکه روحانی درگیر موضع‌گیری‌های غرب و منطقه باشد تا حدودی نگاه و خیالش معطوف به جریان منتقد مذاکرات است؛ جریانی که از ابتدای دولت یازدهم تا به امروز ساز مخالفش را با پاستور کوک است. یوسف مولایی، کارشناس حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با آرمان به همین مساله پرداخته است تا کوتاه مختصر توضیح بدهد: «وقتی یک جریان یا یک جناح روند مساله یا موضوعی را به نفع خود نمی‌داند ممکن است فضا یا مسیر پیش رو را به‌گونه‌ای تعریف یا تحت تاثیر قرار بدهد تا آن روند منحرف یا غیرفعال شود. درحالی‌که در مساله‌ای چون مذاکرات هسته‌ای که یک مساله ملی با هدف تحقق منافع ملی است، لازم است با دلسوزی و خارج از منافع جناحی یا جریانی تصمیم گرفت». به گفته او، هرکسی شاخصه‌ای از این مذاکرات دارد که تا محقق نشود با آن همصدا نخواهد شد. در آخر نیز او نیویورک را ایستگاه آخر ندانسته و اعتقاد بر آن دارد که نیویورک در هر شرایطی تاثیر منفی در ادامه مذاکرات نخواهد داشت. در ادامه مشروح گفت‌و گوی دکتر یوسف مولایی با آرمان را می‌خوانیم:

دوباره مذاکرات شروع شد و به دنبال آن انتقادات برخی می‌رود تا به اوج برسد. در این میان ارتباط با ایالات متحده بیش از همه در تیررس انتقادات قرار دارد. به نظر شما دلیل این همه هجمه آن هم در شرایطی که چه دولت و چه بزرگان کشور می‌دانند باید سه اصل حکمت، مصلحت و عزت را مراعات کنند، چیست؟

بخش اعظم این انتقادات منوط به مسائل روانشناختی و فکری منتقدان است. شاید یک جامعه‌شناس یا یک روانشناس بهتر بتواند درباره حساسیت بیش از اندازه برخی جناح‌ها حول محور مذاکرات توضیح دهد ولی آنچه مسلم است و در حوزه تخصصی من قابل تعریف است به موضع گیری‌های سیاسی و بعضا جناحی برمی‌گردد.

این موضع‌گیری‌های سیاسی به نظر شما با چه اهدافی صورت می‌گیرد؟ آیا از سر دلسوزی است یا مخالفت با دولت؟

بالاخره موضع‌گیری سیاسی وجود دارد و نمی‌توان آن را انکار کرد. وقتی یک جریان یا یک جناح روند مساله یا موضوعی را به نفع خود نمی‌داند ممکن است فضا یا مسیر پیش رو را به‌گونه‌ای تعریف یا تحت تاثیر قرار بدهد تا آن روند منحرف یا غیرفعال شود. درحالی‌که در مساله‌ای چون مذاکرات هسته‌ای که یک مساله ملی با هدف تحقق منافع ملی است لازم است با دلسوزی و خارج از منافع جناحی یا جریانی تصمیم گرفت. پس چه بهتر که قبل از ارزیابی یا موضع‌گیری یا حتی مخالفت ابتدا جوانب کار را بسنجیم و بعد از آن بررسی دقیق و بی‌طرفانه نظر را عنوان کرد.

در داخل کشور عده‌ای با روند مذاکرات و رابطه با آمریکا اگر موافق هم نباشند مخالفتی هم ندارند. چه لزومی دارد که اقلیت بخواهند شکننده وحدت داخلی باشند؟ دلیل این شنای درجهت مخالف آب چیست؟

ببینید هر موضعی باید در فضای خاص خود بیان شود. شاید برای خیلی‌ها مذاکرات هسته‌ای نگران‌کننده نباشد و بگویند که ما به روند جاری مذاکرات نه بدبین و نه خوش‌بین هستیم ولی این مساله برای جریانی که مسیر کنونی مذاکرات را در چارچوب منافع خود نمی‌بینند، نگران‌کننده بود و بر همین اساس حق خود می‌دانند تا مخالفت کنند.

روزنامه  اصلاح طلب اعتماد به نسخه پیچی برای وحدت اصولگرایان پرداخته! و در این باره  نوشته است :   اصولگرایان می خواهند «یکی» شوند با یک بیرق و علم وارد میدان سیاست و انتخاب شدن شوند. این «یکی شدن» بیت الغزل این روزهای اکثر قریب به اتفاق چهره های نامدار این جناح خسته از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری است. اما این نیت آنان است و راهی طول و دراز برای ظهور و بروز این نیت خود در پیش دارند. چراکه هیبت و ساحت این روزهای اصولگرایان همچون دفتری است که با تورق آن رنگ های مختلف، خط های مختلف، فونت های مختلف، انشا های مختلف و ادبیات مختلف، دیده می شود. افزون بر این، بعضی صفحات کنده شده، بعضی صفحات خط خورده و بعضی صفحات مچاله شده است و «رفو»ی آن کار هر کسی نیست. اگر روزی و روزگاری فقیهی بود که می توانست اوراق رنگین کمانی اصولگرایی را در بزنگاه انتخابات، به هم بچسباند اما حالاشیخ نامدار و محترم راستگرایان سیاسی در کماست تا شاگردان در خلوت، مدام از یکدیگر بپرسند: «چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما.» اما کو نسخه یی و راه حلی. لازم نیست تا کسی پا به اردگاه اصولگرایان بگذارد یا از برج مراقبت مشرف بر خیمه گاه اصولگرایان آنها را ببیند، صدای نفس نفس زدن، بوی اضطراب و واهمه اصولگرایان از دور دیدنی و شنیدنی است. چرا که نامدار و گمنام این جناح می دانند که رقبای اعتدال گرا و اصلاح طلب شان، متاعی در جیب و پس اندازی در حساب خود دارند که آنان از نسیه آن هم بی بهره اند. «پایگاه اجتماعی و مقبولیت عمومی» نداشته اصولگرایان و داشته اصلاح طلبان است. اصولگرایان نگرانند چرا که می دانند حتی اگر از «مواهب قدرت و محبت قادران» بی منت بهره مند باشند بازهم گره بر کارشان است چرا که «راه پیروزی، تنها از صندوق رای می گذرد»، صندوقی که رای در آن، حق الناس است برای آنها«جمع» بسیار و «جمعیت» اندک است، «گسست» بسیار و «پیوست» اندک است، «اتحاد»کم و «انشقاق» فراوان است. اصولگرایان اگرچه از زمان های بسیار دور همواره عزم آن کرده اند که تا بر ابدان و اذهان متفرق خود سامان و سازمانی دهند و در قاب یک تشکیلات حزبی کنار هم بنشینند، اما در آخر آنچه برای آنان باقی مانده همین «عزم»کردن های مکرر و مستمر بی نتیجه بوده است. اصولگرایان دیرزمانی است که گرفتار سنگ زندان معصیت ها و مصایب گفتمان متصلب و منجمد خود هستند و تا زمانی که درحال و احوال گفتمانی شان، تغییری مشهود و ملموس پدید نیاورند حتی اگر از حمایت های بی دریغ و بی دردسر که اصلاح طلبان از آن بی بهره اند، برخوردارشوند راه به جایی نخواهند برد چرا که از نگاه مردم، از چنین گفتمانی بلاخیزد و تر و خشک با هم بسوزاند. اما راویان و عاملان و حامیان گفتمان اصلاح طلبی از عدم انسجام اصولگرایی خشنود نیستند چرا که از منظر اینان، اصلاح طلبی یعنی بهبود حال کشور و ملت و اصولگرایان هم برای ملک و ملت غریبه نیستند. اصلاح طلبان نمی خواهند که اصولگرایان نباشند، آنها می خواهند که قاعده بازی مردمسالاری رعایت شود و چه بهتر که در این بازی، رقیب اصولگرا قاعده را رعایت کند و با «تک ماده و تبصره» تنها به دنبال رخ نمایی خود بدون توجه به مطالبات و نیازهای جامعه به افکار عمومی نباشد. از همین رو اصلاح طلبان برای اصولگرایان دعا می کنند که حال و روزشان بهبود یابد، گفتمان شان، بازسازی و نوسازی شود، جامه عقلانیت و اعتدال بر تن کنند، اتحادشان مسجل شود، به رقابت برابر تن دهند که رقابت با رقیب شناسنامه دار نه تنها برای اصلاح طلبی که برای نظام سیاسی و ملت مفید تر است. اصولگرایان باید بدانند که اصلاح طلبان بیشتر از آنان اگر نگران آینده ایران و بهبود وضعیت کشور نباشند، هرگز کمتر از آنان دلمشغولی و ذهن مشغولی برای بهبود زندگی مردم و افزایش موقعیت ایران اسلامی در عرصه بین الملل ندارند. مدیران اصولگرایی بدانند که اصلاح طلبان دعا می کنند تا آنان نیز از «واگرایی» به «هم گرایی» برسند و با ارایه یک لیست پا به رقابت با اصلاح طلبان محدود شده بگذارند و ببینند که نام چه گروهی از صندوق رای بیرون می آید و چه کسی برنده می شود.