هر دلار آمریکا دیروز با قیمت 3هزارو 665تومان فروخته شد. این در حالی است که روز پنجشنبه هفته گذشته بانک مرکزی بهای رسمی دلار را به بالای 3هزار تومان افزایش داد و بازار ارز هم در این هفته با سرعت بیشتری در مسیر افزایش قیمت گام برداشت. مقامات دولتی اعلام کرده‌اند که افزایش قیمت ارز مقطعی است و آن را ناشی از هیجانات کوتاه‌مدت می‌دانند اما کارشناسان اقتصادی از کمبود عرضه ارز به‌عنوان عاملی بنیادین در افزایش بهای دلار یاد می‌کنند. احمد حاتمی یزد در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد که میزان ورودی ارز به کشور کفاف نیازهای ارزی را نمی‌دهد به همین دلیل احتمال ادامه افزایش نرخ آن وجود دارد.

این کارشناس مسائل بانکی گفت: درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت در اختیار بانک مرکزی قرار دارد و می‌تواند آن را ارزان‌تر از نرخ بازار بفروشد اما مجموع این درآمد با توجه به کاهش قیمت نفت در طول سال به حدود 22میلیارد دلار می‌رسد و نمی‌تواند نیازهای ارزی را تأمین کند بنابراین ارز حاصل از صادرات غیرنفتی ازجمله محصولات پتروشمی که آن هم حدود 22میلیارد دلار است و با قیمت آزاد فروخته می‌شود در بازار تعیین‌کننده است.

وی ادامه داد: بخشی که از درآمد نفت به‌دست می‌آید تنها برای واردات کالاهای اساسی و بخش دفاعی کشور هزینه می‌شود. کالاهایی نظیر گندم، سایر غلات و دارو از این طریق تأمین می‌شود. ارز حاصل از صادرات غیرنفتی و محصولات پتروشیمی نیز که با قیمت آزاد فروخته می‌شود کمتر از نیاز ارزی واردات است، چرا که مجموع واردات حدود 60میلیارد دلار ارز نیاز دارد.

حاتمی یزد پیش‌بینی کرد‌ با توجه به کمبود ارز، روند نرخ ارز در نیمه‌دوم امثال افزایشی است هرچند نوسانات اندک خواهد بود اما افزایش قیمت محتمل است.

این کارشناس بانکی گفت: امیدواری وجود داشت که با اجرای برجام گشایش‌هایی در زمینه ارتباطات بانکی و نقل و انتقال وجوه ارزی ایجاد شود که تاکنون این اتفاق رخ نداده است. به‌نظر می‌رسد این مسیر پیچیدگی‌هایی دارد. از طرف دیگر آن میزان ارزی که از محل ارزهای بلوکه شده در زمان مذاکرات به‌طور ماهانه به‌دست بانک مرکزی می‌رسید هم در حال حاضر پرداخت نمی‌شود. این موضوع دست بانک مرکزی را در عرضه ارز تنگ کرده است. حاتمی یزد، نسبت دادن افزایش قیمت ارز به سفر اربعین را غیرمنطقی دانست و تأکید کرد که عوامل بنیادینی در مسیر رو به رشد بهای ارز دیده می‌شود.

• موضع بانک مرکزی

مسئولان بانک مرکزی معتقدند که افزایش نرخ ارز مقطعی است. مدیر اداره صادرات بانک مرکزی در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به نرخ اعلام شده از سوی سامانه سنا که میانگین بهای ارز است، اعلام کرد که نرخ فعلی کمتر از 3600تومان است، به‌طوری که میانگین به 3570تومان می‌رسد، اما رسانه‌ها آن را 3650تومان اعلام می‌کنند. صمد کریمی گفت: صعود نرخ دلار تا 3600تومان در آذرماه سال گذشته هم رخ داد، اما در نهایت این بانک مرکزی بود که توانست سال را با دلار 3375تومانی به پایان برساند که خود بیانگر رصد و کنترل بازار است، پس شرایط فعلی هم پایدار نخواهد ماند.

اظهارات کریمی از سوی‌ الله‌داد، کارشناس اقتصادی و بانکی بی‌پاسخ نماند و یادآور شد‌ که شکاف موجود بین نرخ مبادله‌ای و‌ آزاد نشان می‌دهد که تقاضا بیشتر از عرضه بوده و می‌تواند حرکت به سمت سوداگری را تشدید کند، چون که تقاضا اصلی نیست و مردم برای پیشگیری از کاهش ارز پول ملی خود ممکن است دست به هرگونه اقدامی حتی روالی مانند سال‌های 1390و 1391بزنند، بنابراین بانک مرکزی باید روندی را در پیش بگیرد که این سیاست‌ها را بشکند. او ادامه داد:‌ تغییر نرخ برابری ارزهای مختلف در بازارهای خارجی، افزایش تقاضای واقعی ارز و برخی عوامل غیربنیادی موجبات افزایش تقاضا در بازار را رقم زده درعین‌حال که تحولات بازار طلا و کاهش جهانی قیمت نفت در این موضوع بی‌تأثیر نبوده است.

مرتضی‌الله داد کارشناس مسائل بانکی در این برنامه تلویزیونی گفت: رشد فعلی قیمت دلار مانند فنری است که در سال‌های اخیر فشرده و اکنون رها شده است. در سال 1391دلار 3800تومان و در سال بعد 3500تومانی داشتیم که با انتخابات ریاست‌جمهوری روند رو به کاهشی در پیش گرفت بنابراین اگر تورم 3 سال اخیر را در آن منظور کنیم آنگاه اتفاق فعلی یعنی افزایش 7.5درصدی قیمت دلار که 3.5درصد آن در آبان‌ماه رخ داده، غیرمنتظره و غیرعادی نیست.پیش از این مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور اعلام کرده بود که برای تقویت تقاضای خارجی و توسعه صادرات باید از توقف افزایش نرخ ارز دست کشید و اجازه رشد آن را داد.