گروه سیاسی خبرگزاری فارس؛ جهاد سازندگی یکی از نهادهای انقلابی تاثیر گذار در عرصه محرومیت زدایی بود که ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی (ره) تاسیس شد. این نهاد انقلابی در آذر ماه ۱۳۶۲ به وزارت جهاد سازندگی تبدیل شد و در سال ۱۳۷۹ در دولت اصلاحات با وزارت کشاورزی ادغام شد. اگرچه هم اکنون وزارت جهاد کشاورزی به فعالیت خود ادامه می دهد ولی برخی از کارشناسان و فعالان جهادی معتقدند در وزارت کشاورزی آن چیزی که اهداف جهاد سازندگی بود، فراموش شده است.

در راستای بررسی آسیب های ادغام جهاد سازندگی و مباحثی که درباره احیای آن در دوره زمانی فعلی مطرح می شود گفتگویی را با سردار علیرضا افشار از موسسین جهاد سازندگی انجام داده ایم.

سردار علیرضا افشار در سال ۱۳۳۰ در مشهد متولد شد. او دیپلم خود را از مدرسه علوی مشهد دریافت کرد و فارغ التحصیل دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف است. وی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل فعالیت های سیاسی توسط نیروهای ساواک دستگیر شده، و ۴ ماه زندانی بود، او از دانشجویان پیرو خط امام (س) بوده و در تسخیر لانه جاسوسی حضور داشته است.

افشار از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۱ در شورای مرکزی جهاد سازندگی عضویت داشته است، او همچنین مسئولیت جانشینی و ریاست ستاد مرکزی و نیز سخنگویی سپاه پاسداران را در سال های دفاع مقدس به عهده داشته و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ به عنوان فرمانده نیروی مقاومت بسیج فعالیت می کرد، افشار در فاصله سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ نیز رئیس دانشگاه امام حسین علیه السلام بوده است. افشار همچنین معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، معاون سیاسی و معاونت اجتماعی وزارت کشور را در کارنامه خود دارد. وی درحال حاظر رئیس اندیشکده جنگ نرم دانشگاه عالی دفاع ملی است.

مشروح این گفتگو در ادامه آمده است:

فارس:‌ برای اولین سوال بفرمائید که زمینه تاسیس جهاد سازندگی بر پایه کدام نیاز اساسی کشور شکل گرفت؟ 

افشار: جهاد سازندگی به عنوان یک سازمان مردمی و جهادی یکی از معجزات انقلاب اسلامی بود، چون در بازه حساس اوایل انقلاب که خلا وجود نخبگان و متخصصان در حوزه های مختلف به ویژه محرومیت زدایی احساس می شد، دانشجویان با ورود به جهاد و تشکیل کمیته های تخصصی پزشکی، عمرانی، برق، کشاورزی، آب و...  باعث افزایش سرعت رشدکشور در مناطق محروم شدند. 

یکی از دلایل اصلی تشکیل جهاد سازندگی این بود که فرهنگ و ارزش های انقلاب را به همراه محرومیت زدایی و کار جهادی به صورت عملی برای عموم مردم به خصوص مناطق روستایی تبیین کنند.

می توان گفت که جهاد سازندگی در این زمینه بسیار موفق عمل کرد.

فارس: در صورت امکان بیشتر توضیح دهید که تاسیس جهاد سازندگی در ابتدای انقلاب چه تاثیرات مثبتی در کشور داشت؟ 

افشار: بله. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در زمینه کشاورزی و گندم به کشورهای بیگانه وابسته بودیم و ممکن بود با قطع واردات گندم از آمریکا کشور وارد بحران جدی شود، لذا اسفند ۵۷ امام از همه روستاییان خواستند گندم بیشتر بکارند، جهاد سازندگی اولین فعالیت ها را در خرداد ماه ۱۳۵۸ آغاز کرد و با اعزام جوانان به روستا برای درو گندم فعالیت خود را در این زمینه شروع کرد.

بعدا جهاد سازندگی در فعالیت های تخصصی مثل سیلو سازی ورود کرد و با استفاده از متخصصان جوان به تولید انبوه رسید حتی انتقال تکنولوژی که در انحصار دو یا سه کشور جهان بود را به کشورها ی آفریقایی شروع کرد.

زمینه شکل گیری جهاد سازندگی کاملا مردمی بود، تحول مثبت در جهاد آنقدر زیاد بود که کارشناسان بین المللی در جلسات پیگیر شیوه های شکل گیری و عملکرد جهاد سازندگی در کشورمان بودند.

فارس: انحلال جهاد سازندگی چه آسیب هایی به کشور زد ؟ 

افشار: جهاد سازندگی در مقطعی که تبدیل به وزارتخانه شد،وظایفش محدود به چند رشته تخصصی در عرصه های کشاورزی و دامپروری شد و هویت مردمی و انقلابی خود را از دست داد و پس از ادغام در وزارت کشاورزی کاملا منحل شد. 

تجربه انقلاب اسلامی نشان داده هرگاه یک نهاد انقلابی با نهاد های کلاسیک ادغام شده محکوم به انحلال بوده است مثل کمیته های انقلاب اسلامی و...  چون فضای اداری به سمت نهاد رسمی تغییر جهت می دهد. 

اگر جهاد سازندگی تبدیل به وزارتخانه نمی شد و در وزارت کشاورزی  ادغام نمی شد توفیقات امروز ما در عرصه های اقتصادی و اجتماعی کمتر از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عرصه دفاع و امنیت ملی نبود.

فارس : چه جریاناتی در کشور باعث انحلال جهاد سازندگی شدند؟  

افشار: از اوایل انقلاب عده ای با گرایشات لیبرالی و مشی تکنوکراتیک مانع ادامه کار نهادهای انقلابی به صورت مردم پایه بودند یا آن ها را منحل کردند یا وابسته به دولت و در دستگاه های دولتی ادغام نمودند. 

وزارتخانه شدن جهاد سازندگی در دوره نخست وزیری میر حسین موسوی انجام شد و در دوران ریاست جمهوری اقای خاتمی با وزارت کشاورزی ادغام شد. 

استدلال دولت اصلاحات این بود که امور در دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی به هم وابسته اند و نمی توانند در دو سازمان به کار خود ادامه دهند؛ انحراف اصلی در وزاتخانه شدن جهاد سازندگی اتفاق افتاد و ضرورت احیا جهاد سازندگی در حال حاضر بر کسی پوشیده نیست.

فارس: شیوه احیای جهاد سازندگی به چه صورت باشد تا روند موفق ابتدای تشکیلش را ادامه بدهد؟ 

افشار: در تحلیل فرایند تحولات ساختاری کشور می توان این نتیجه را گرفت که باید در کنار نهادهای دولتی حتما از سازوکارهای مردمی و جهادی استفاده شود.  یکی از رویکردهای مهم دراداره کشور از نگاه امام خمینی(ره) وجود نهادهای مردمی و انقلابی بود، همانطور که مقام  معظم رهبری در موارد مختلف و به کرات به ضرورت احیای جهاد و روحیه جهادی در کشور تاکید دارند.

 انسجام گروه های جهادی و موسسات مردمی فعال در مناطق محروم ذیل جهاد سازندگی ضرورت دارد. در بازه زمانی فعلی نیاز داریم فعالیت های جهادی مختلف درکشور منسجم و مورد حمایت دولت و نهادهای حاکمیتی قرار گیرند.

باید بین نهادهایی که اعتباراتی برای محرومیت زدایی اختصاص می دهند مثل بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام، کمیته امداد، سپاه و ... و گروه های جهادی، موسسات مردم نهاد و حتی خیریه ها و هیئت های مذهبی فعال در مناطق محروم حلقه واسط و پیوند دهنده ای شکل بگیرد تا به کمک آن همه این فعالیت ها منسجم و هماهنگ عمل کنند. 

این حلقه میانی همان جهاد سازندگی است که باید تاسیس شود، البته این هم باید مردمی باشد.

فارس: آیا اقدامی برای احیای جهاد سازندگی صورت گرفته است؟

افشار: سال گذشته طرح تاسیس جهاد سازندگی را با کمک افراد صاحب نظر و پیشکسوتان جهاد و فعالان جهادی تدوین کرده ایم و توسط نماینده محترم ولی فقیه در وزارت جهاد تقدیم مقام معظم رهبری شد. امروز که ریاست محترم جمهور مصمم هستند از تاسیس جهاد سازندگی حمایت کنند آن طرح می تواند مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام/