حجت الاسلام سید علی اکبر حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن عرض تسلیت سالروز شهادت رئیس مکتب جعفری با اشاره به شیوه‏ های ارتباط شیعه با امام صادق (ع) بیان کرد: نقش آن حضرت در معرفی مبانی شیعه تا آنجاست که مذهب تشیع به «مذهب جعفری‏» شهرت یافت اما بسیاری از بزرگان صحابه ‏تنها علی(ع) را امام برحق می‌دانستند؛ حذیفه بن یمان می‏‌گفت: هر که طالب دیدار حق است، امیرالمؤمنین علی(ع) را ملاقات نماید.

وی افزود: به رغم ارتباط این بزرگان با امامشان اما تشکل‏ جداگانه‏‌ای از سایر مسلمانان نداشتند و پس از قتل عثمان و آغاز خلافت علی (ع) همان طور که طرفداران بنی‏ امیه شکل حزبی به ‏خود گرفتند و عثمانیان نامیده شدند، شیعیان نیز تشیع خود را اعلام کردند که با حاکمیت ‏بنی‏ امیه، تشیع جرمی سنگین به ‏شمار آمد؛ معاویه طی بخشنامه‏‌ای اعلام کرد: اگر دو نفر شهادت دادند که شخصی از دوستداران علی‏ و خاندان او است، اسمش را از دفتر بیت المال حذف کنید و حقوق و مقرری او را قطع نمایید. و با وجود حکمرانان و سفاکانی‏ چون: ابن زیاد و حجاج بن یوسف، ارتباط شیعیان با رهبرانشان به نهایت درجه کاهش یافته بود؛ بر اساس برخی اخباری پس از شهادت امام حسین(ع) تنها چهار تن ‏در کنار امام سجاد(ع) ماندند و سعید بن جبیر به ‏جرم ارتباط با امام زین العابدین(ع) به دار آویخته می‌شود.

تقویت ارتباط شیعیان با امام در دوران امام صادق(ع)

مدیر گروه تفسیر قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: با پایان یافتن قرن اول هجری و آغاز دعوت عباسیان و قیام‌های طالبیان، و معطوف شدن توجه بنی‏ امیه به این حوادث امکان ارتباط بیشتر شیعیان با امامانشان فراهم می‌آید رابطه‌ای که در عصر امام ‏صادق(ع) به اوج خود رسید.

وی تصریح کرد: دوران امامت امام صادق(ع) مصادف است با خلاء سیاسی تعارض و تضارب میان دو قدرت بنی‌امیه و بنی‌عباس که به پیروزی بنی‌عباس خاتمه پیدا کرد، در کشاکش این نزاع فرصتی برای امام باقر(ع) و بیشتر امام صادق(ع) برای توسعه علم پیش آمده که در طول تاریخ، همواره این خلاء سیاسی شرایطی برای رشد افکار و عقول را فراهم ساخته و امکان جهش‌ها و زیربنای تمدن‌ها پی ریزی شده است.

وی در خصوص رابطه شیعیان با امام صادق(ع) تاکید کرد: ارتباط شیعیان و مسلمانان را با امام صادق(ع) را می‏‌توان به دو نوع کلی تقسیم کرد رابطه استاد و شاگردی که برخی محققان و دانشمندان شیعه تعداد شاگردان آن حضرت را چهار هزار تن دانسته‏‌اند و تنها از جواب سئوال‌هایی که از آن حضرت می‏‌شد، چهارصد رساله نگارش یافته است؛ برخی شاگردان امام ‏صادق (ع) آثار علمی و شاگردان متعددی داشتند که به عنوان مثال هشام بن حکم سی و یک جلد کتاب نوشته و جابر بن حیان ‏نیز بیش از دویست جلد کتاب در زمینه‏‌های گوناگون به ویژه‏ رشته‏‌های علوم عقلی، طبیعی، فیزیک و شیمی تصنیف کرد.

این استاد حوزه با اشاره به وسعت دانشگاه جعفری تصریح کرد: افزون بر شیعان، پیروان سنت ‏و جماعت نیز از مکتب آن حضرت برخوردار می‏‌شدند؛ پیشوایان ‏چهارگانه اهل‏ سنت‏ بلاواسطه یا با واسطه شاگرد امام صادق(ع) بودند؛ ابوحنیفه در راس این پیشوایان قرار دارد که به گفته ‏خودش، دو سال شاگرد امام بوده و اساس علم و دانشش از این دو سال است.

کوفه یکی از مهمترین کانون‌های تجمع شاگردان امام صادق(ع) بود

حجت الاسلام حسینی ادامه داد: کوفه یکی از مهمترین کانون‌های تجمع شاگردان امام بود که حسن بن علی بن زیاد وشاء که از شاگردان امام رضا(ع) بوده، نقل ‏کرده که در مسجد کوفه نهصد نفر استاد حدیث مشاهده کردم که ‏همگی از جعفر بن محمد(ع) حدیث نقل می‏‌کردند و امام صادق(ع) هر یک از شاگردان خود را در رشته‏‌ای که با ذوق و قریحه او سازگار بود، تشویق و تعلیم می‏‌نمود و در نتیجه هر کدام ‏از آن‏ها در یک یا دو رشته از علوم مانند حدیث، تفسیر و علم کلام‏ تخصص پیدا می‏‌کردند.

وی با اشاره به نوع دوم ارتباط با امام عنوان کرد: نوع دوم این ارتباط رابطه عادی است که کلیه شیعیان می‌توانستند خدمت امام برسند و یا به ‏نحوی با آن حضرت رابطه برقرار نمایند، جزو شاگردان ایشان ‏محسوب نمی‏‌شدند؛ زیرا تشیع در این عصر گسترش زیادی یافته و به ‏اکثر قلمروهای اسلامی رسیده بود و شمار زیادی از مسلمانان از اهل‏ بیت(ع) پیروی می‏‌کردند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: با توجه به گزارش‌های رسیده ‏از آن عصر، شیعیان از طریق سفر حج و عمره، سفر جهت تعلیم مسایل شرعی، و برقراری رابطه توسط وکیلان با امام صادق(ع) ارتباط داشتند.