گروه اقتصادی - رجانیوز: دولت یازدهم که خود را دولت قانونمداران و راستگویان نامیده است، از اجرای قانون مصوب مجلس برای حذف یارانه نقدی اقشار مرفه و ثروتمند خودداری میکند؛ زیرا نمیخواهد سبب نارضایتی آنها شود.
به گزارش رجانیوز، بحث نادرست بودن پرداخت یارانه نقدی به همه مردم و ضرورت حذف یارانه اقشار مرفه، از ابتدای اجرای هدفمندی یارانهها در سال 1389 مطرح بود؛ اما تا سال جاری به حکم قانونی تبدیل نشده بود.
سرانجام سال گذشته مجلس با گنجاندن تبصرهای در قانون بودجه 1393، دولت را مکلف به حذف یارانه اقشار مرفه همزمان با اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانهها کرد. بر این اساس انتظار میرفت اجرای این طرح منطقی و حکم قانونی با توجه به تأکیدات دولت یازدهم بر قانونمداری و همینطور اظهارات سال گذشته سران دولت در این باره، از ابتدای امسال آغاز شود؛ اما هماکنون به پایان سال 1393 نزدیک میشویم اما دولت مدعی قانونمداری به راحتی از اجرای قانون سر باز زده است.
از انتقاد از دولت دهم تا کپیبرداری مو به مو
دولت یازدهم قبل از اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانهها تأکید زیادی بر اختصاص یارانه نقدی به نیازمندان واقعی داشت و بارها در سخنان مسئولان شنیده میشد که تصمیم دولت بر ادامه روند دولت دهم در مرحله اول نیست و یارانه نقدی باید به دست نیازمندان واقعی برسد و حتی بعضاً بیان میشد دلیلی ندارد تمام مردم یارانه نقدی دریافت کنند؛ اما به دلایلی مانند نبود بانک اطلاعاتی کامل دولت شناسایی دهکها را کنار گذاشت و ثبتنام مجدد را در اردیبهشت سال جاری آغازکرد.
این کار در حالی انجام شد که تمام مسئولان قبل و بعد از ثبتنام اعلام کردند که یارانه نقدی به نیازمندان پرداخت خواهد شد. حتی وزیر امور اقتصادی و دارایی چند روز قبل از شروع ثبتنام با اشاره به اینکه دولت اطلاعات خوبی از طبقه پردرآمد دارد، گفته بود: از افرادی که به یارانه نقدی نیاز ندارند، میخواهیم از ثبتنام دریافت یارانه نقدی خودداری کنند چرا که دولت آنها را شناسایی و حذف خواهد کرد.
وی همچنین بیان کرده بود: دولت طبق تبصره 20 قانون بودجه 93 مکلف است افراد نیازمند متقاضی را از طریق ثبتنام مشخص کند و این حکم قانونی مشخص کرده است کسانی که نیاز به یارانه نقدی ندارند اگر ثبتنام کنند، جریمه شوند و در واقع دولت در حال اجرای منویات مجلس محترم است.
پس از ثبتنام 97 درصدی مردم برای دریافت یارانه، دولتیها که با نه بزرگی در رفراندوم یارانهای روبرو شده بودند، تمامی انتقادات خود از نحوه اجرای هدفمندی یارانهها در دولت دهم را به فراموشی سپردند و مو به مو شیوه سابق را ادامه دادند. مقامات دولت یازدهم تلاش کردند تا آنجا که میتوانند مورد خطاب این سؤال قرار نگیرند که آیا خود شما نبودید که میگفتید شیوه دولت دهم در پرداخت یارانه به همه اقشار مردم، کاملاً غلط و غیرکارشناسی و عوامفریبانه است؟ پس چرا همان روش را ادامه میدهید؟
مخالفت حسن روحانی
پس از گذشت حدود 8 ماه از آغاز مرحله دوم هدفمندی یارانهها حسن روحانی چندی پیش بار دیگر از مخالفت خودش با طرحهای ارائه شده برای شناسایی پولدارها به عنوان دلیل تعطیلی حکم قانونی حذف یارانه مرفهان خواند و در همایش اقتصاد ایران گفت که 50 درصد افرادی که نیازمند نیستند به راحتی شناسایی میشوند ولی دولت حاضر به پذیرش این ریسک و آزادسازی منابع هدفمندی نیست و علت آن هم نگرانی از بیعدالتی است. او قبلتر هم گفته بود با سرک کشیدن به حسابهای مردم برای شناسایی پولدارها مخالف است.
نارضایتی مرفهان مهم است؛ ضعفا نه
آخرین موضعگیری دولت از جانب محمدباقر نوبخت مطرح شد. او هفته گذشته در یک برنامه تلویزیونی گفت که چون حذف یارانه اقشار مرفه به نارضایتی بخشی از مردم منجر خواهد شد، دولت این کار را نخواهد کرد.
این موضعگیری عجیب در حالی بیان شد که دولت یازدهم ماه گذشته اقدام به گران کردن 30 درصدی نان کرد. از آنجا که افزایش قیمت نان مستقیماً بر سطح معاش اقشار ضعیف جامعه تأثیر میگذارد و موجب نارضایتی آنها شده است، این سؤال مطرح شده که چطور برای دولتیها نارضایتی اقشار مرفه آنقدر مهم است که از اجرای قانون پرهیز میکند اما نارضایتی ضعفا و فقرا آنقدر اهمیت ندارد که دولت تصمیم اختیاری افزایش قیمت نان را نگیرد.
بدین ترتیب اکنون با گذشت حدود 8 ماه از آغاز مرحله دوم هدفمندی یارانه بیش از 73 میلیون نفر ثبتنام کننده یارانه نقدی دریافت میکنند و شواهد نشان میدهد که حداقل تا پایان فعالیت دولت نیز دریافت خواهند کرد. با وجود اینکه بسیاری از تحلیلگران و اقتصاددانها معتقدند با حذف نشدن یارانه نقدی به اقشار مرفه عواقب ناخوشایندی برای اقتصاد ایران پیشبینی میشود و با وجود کسری منابعی که دولت با آن مواجه است به نظر میرسد دولت حاضر به پذیرش این ریسک و آزادسازی منابع هدفمندی نیست.
دولتمردان در شرایط فعلی چند دلیل برای عدم اجرای تکلیف قانونی خود مطرح میکنند که اولین آن عدم اطلاعات کافی و دومی نارضایتی مردم در عملکرد دولت در این زمینه است. این در حالی است که وزیر اقتصاد اوایل امسال اعلام کرده بود دولت 10 میلیون نفر از مرفهان را شناسایی کرده و آماده حذف یارانه آنها است. طیب نیا بعدها درباره محقق نشدن وعدهاش توضیح داد که به علت مخالفت رئیس دولت، یارانه این 10 میلیون نفر حذف نشده است.
گرچه مجلسیان اصرار بر حذف اغنیا و اجرای قانون هدفمندی یارانهها در این بخش دارند و گفتهاند که در بودجه سال آینده ضمانتهای سنگینی از دولت برای اجرای این بخش از قانون خواهند گرفت اما به هر حال به نظر میرسد تا زمان تکمیل بانک اطلاعاتی، دولت پرداخت یارانههای نقدی را همچنان در دستور کار خود دارد و اقدامی برای اصلاح گروههای یارانه بگیر نخواهد کرد و احتمالاً در سال ۹۴ هم با همین شیوه فعلی یارانههای نقدی را خواهد پرداخت و معمای یارانههای نقدی همچنان بدون حل پیش روی دولت باقی خواهد ماند.
انگیزههای سیاسی دولت برای عدول از قانون
برخی در ماههای گذشته، تعلل دولت در شناسایی پردرآمدها را به دلیل هراس از واکنش مردم در انتخابات مجلس دهم در سال 94 و حتی انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در سال 96 دانستهاند.
در این شرایط، به نظر میرسد حربهای جدید به کار گرفته شده است. بر این اساس، مهمترین نتیجه روایت اخیر از مخالفت رییسجمهور با سرک کشیدن به حسابهای مردم، ساختن چهرهای قهرمان از حسن روحانی در نزد مردم خواهد بود. با تقویت این ماجرا، حتی اگر روزی یارانه پردرآمدها مثلاً ده میلیون یا 20 میلیون نفر از مردم به ناگهان قطع شود، رواج این موضوع در میان مردم که روحانی با این اقدام مخالف بود اما کسان دیگری زیر بار نرفتند! میتواند نه تنها در نقش ضربهگیر عمل کند بلکه بر محبوبیت رییسجمهور نیز بیفزاید. طرفه آنکه روایتهای اینچنینی در بخشی از جامعه نیز خریداران زیادی دارد و تجربههایی مانند نگذاشتند رییسجمهور کار کند نیز شاهدی بر همین مدعاست.
این در حالی است که حسن روحانی تاکنون در اظهارنظرهای خود در خصوص یارانهها، جانب احتیاط را در پیش گرفته و حتی سرنخ ماجرای مخالفت با سرک کشیدن به حسابهای مردم نیز توسط خود او داده شده است. روحانی در مصاحبه تلویزیونی خود در مهرماه امسال در این باره گفته بود: عدهای از مردمی که یارانه میگیرند روشن است که نیاز ندارند. میشود طبق قانون قطع کرد ولی اشکال پیش میآید. عدهای دیگر هستند که نیاز ندارند و شناسایی آنها سخت است. مثال میزنم، فرض کنید 100 درصد نباید یارانه بگیرند از اینها 50 نفر شناسایی میشوند ولی به 50 نفر دیگر میدهیم. این در جامعه نگرانی ایجاد میکند. چون برخی که وضعشان بهتر است میگیرند. راهی بود که همه را شناسایی کنیم که من تاکنون من موافقت نکردم و آن سرک کشیدن به حسابهای مردم است. این ضررش بیشتر از نفعش است. اعتماد مردم به دولت را خدشه وارد میکند. تمام رونق اقتصادی ما باید توسط مردم ایجاد شود دولت تسهیلکننده است.
حال باید منتظر ماند و دید آیا دولت سرانجام تصمیم به حذف یارانه پردرآمدها خواهد گرفت و در این صورت، کسانی را سپر بلای رییسجمهور خواهد کرد و یا ملاحظات سیاسی و انتخاباتی مانع از انجام این کار خواهد شد.
مروری بر اظهارات یک سال اخیر دولتمردان درباره حذف یارانه مرفهان
علی طیب نیا |
26 فروردین 1393 |
حدود 10 میلیون نفر از افراد پردرآمد شناسایی شدند که اگر برای دریافت یارانه ثبتنام کنند زمینه حذف آنها از سوی دولت فراهم است. |
اسحاق جهانگیری |
6 اردیبهشت 1393 |
خیلی از افراد صاحب نفوذ به دولت فشار میآوردند که عدهای را از دریافت یارانه حذف کنیم و معتقد بودند که چرا باید یارانه بگیرند، اما دولت حذف را کار تندی میدانست و از خود مردم درخواست کرد کسانی که به یارانه نیاز ندارند انصراف دهند و خودشان قضاوت کنند. |
علی طیب نیا |
16 تیر 1393 |
دولت مصمم است احکام قانونی را اجرا کند ولی شتابزده نخواهد بود، نتایج بررسیها در آینده نزدیک اعلام میشود، اگر افرادی جزو گروههای درآمدی باشند که نباید یارانه بگیرند حتماً یارانهشان حذف میشود. |
محمدباقر نوبخت |
۲۱ خرداد ۱۳۹۳ |
قبلاً هم خواهش کردم که در مورد این موضوع صحبت و تکرار نکنید. ما موظف هستیم قانون را اجرا کنیم و باید دانه دانه اطلاعاتی که خانوارها دادهاند را با پایگاههای اطلاعاتی که در اختیار داریم، مقایسه کنیم و اگر ما شتابزده در این مورد یارانه چند نفر را به ناحق قطع کنیم، استرسی که به این افراد وارد میشود به مراتب نفعش کمتر از آن است که با یک مقدار تأخیر این موضوع را اجرا کنیم. به نظر من این موضوع نباید اطلاعرسانی شود چرا که ابزار در دست دولت است. اگر خواستیم یارانه افراد پردرآمد را بر اساس اطلاعات متقن که به دست میآوریم، حذف کنیم خب برای آنان حذف میشود دیگر احتیاجی نیست که هر روز هم بر طبل و شیپور زده شود و استرس را زیاد کنیم، ما وظایف قانونی خود را انجام خواهیم داد. |
طیب نیا |
16 تیر 1393 |
بررسی اطلاعات متقاضیان یارانه نقدی آغاز شد. اگر افرادی براساس اطلاعات جزو گروههای درآمدی باشند که نباید یارانه دریافت کنند حذف خواهند شد. |
علی طیب نیا |
10 مرداد 1393 |
با شناسایی 10 میلیون نفر از افراد پردرآمد جامعه به زودی فهرست جدید یارانه بگیران اعلام میشود. |
علی طیب نیا |
14 مرداد 1393 |
مجلس مصوب کرده یارانه افراد پردرآمد را حذف کند، قطعاً منظور نمایندگان این است که افرادی که چند خانه و ویلا و ماشین دارند نباید یارانه بگیرند، در گذشته امکان شناسایی این افراد وجود نداشت، در حال حاضر کارگروهی در وزارت کار تشکیل شده و بعد از شناسایی اقدام خواهیم کرد. اقدام شتابزدهای نخواهیم کرد. |
علی طیب نیا |
21 مرداد 1393 |
اگر بخواهیم به صورت قطعی و بدون خطا عدهای را از دریافت یارانه حذف کنیم 200 هزار نفر قابل حذف کردن هستند. |
علی طیب نیا |
28 مرداد 1393 |
کارگروهی در دولت مسئول اجرای برنامه مربوط به یارانه بگیران است و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسئول این کارگروه است و بحث یارانهها، حمایتها و حذف افرادی که فعلاً مشمول دریافت یارانه نقدی هستند، در حوزه وظایف این کارگروه قرار دارد. |
مسعود نیلی |
4 شهریور 1393 |
خیلی طول نخواهد کشید که جمع بندی نهایی صورت بگیرد تا پرونده حذف و شناسایی دهک ها تعیین تکلیف شود. با یک نگاه صرفاً کارشناسی بناست در این زمینه عمل شود. هر کسی هم هر ایده ای در این زمینه دارد حتما آنرا مطرح کند. |
علی ربیعی |
4 شهریور 1393 |
در مورد تعداد و آمار افراد مشمول باید بگویم برنامه ریزی برای شناسایی حدود ۲۵ میلیون نفر از کمدرآمدها را داریم و لایههای پایین درآمدی راحتتر شناسایی میشوند. امادر مورد شناسایی پردرآمدها باید به نتیجه برسیم که ملاک را چه عددی قرار دهیم . نمیتوانیم دریافت حقوق را شاخص قرار دهیم. |
نوبخت |
6 شهریور 1393 |
نسبت به پرداخت یارانه ها مقید هستیم که به همه به یک نسبت یارانه ندهیم. در 90 روز اول، دولت یازدهم سعی کرد مباحث اطلاعاتی هدفمندی یارانه ها را شفاف کند.در این مدت شناسایی دقیق کرده و دریافتیم که مشکلات زیادی در این راه وجود دارد. |
حسن روحانی |
21 مهر 1393 |
راهی بود که همه را شناسایی کنیم که من تاکنون من موافقت نکردم و آن سرک کشیدن به حسابهای مردم است. این ضررش بیشتر از نفعش است. اعتماد مردم به دولت را خدشه وارد می کند. |
اسحاق جهانگیری |
21 مهر 1393 |
اصرار زیادی برای حذف افراد توانمند از دریافت یارانهها وجود دارد اما تا این لحظه به راهکاری بهمنظور حذف این افراد نرسیدیم. |
نوبخت |
17 آذر 1393 |
حذف یارانه ثروتمندان به صورت داوطلبانه است. هر مقداری در یارانه صرفهجویی شود، آن را در طرحهای مختلف از جمله طرحهای عمرانی هزینه میکنیم، افراد پردرآمدی که انصراف میدهند پول و اعتبار آن برای همان استانها هزینه میشود و هیچ پولی از انصراف یارانه به خزانه دولت واریز نمیشود. |
نوبخت |
26 آذر 1393 |
برای حذف یارانه اقشار پردرآمد نیز به شکل حساب شده عمل خواهیم کرد. |
علی ربیعی |
9 دی 1393 |
در حال حاضر توان خود را بر روی شناسایی دهکهای پایین گذاشتهایم و نتایج خوبی حاصل شده است به نحوی که مبنای حمایتهای دولت از محل هدفمندی یارانهها از این پس بر اساس شناسایی و دهک بندی صورت گرفته وزارت کار خواهد بود. |
نوبخت |
28 دی 1393 |
اصرار بر کم کردن یارانهبگیران آنهم در حالی که اطلاعات کامل و درستی در اختیار نداریم تنها به نارضایتی هموطنان منجر خواهد شد. دولت اعتقادی ندارد که با یک حذف اشتباه از لیست یارانهبگیران مردم را اذیت کند. |
طیب نیا |
29 دی 1393 |
ما میتوانیم افراد پردرآمد را شناسایی کنیم اما هر چه حوزه شناسایی بزرگتر میشود میزان خطای ما هم افزایش پیدا میکند. قاعدتاً در زمانی که یارانه هدفمند شد باید در بخش کمدرآمدان صرف میشد. ما در مرحله دوم هدفمندی در بحث حاملهای انرژی درآمدهای این بخش را صرف سلامت و بیمه کردیم اما وقتی شما پولی را به عنوان یارانه به همه جامعه میدهید و بعد میخواهید گروهی را از بالای جامعه حذف کنید، امکان خطا افزایش پیدا میکند و از ابتدا باید پرداخت یارانه را صرف کم درامدها میکردیم. |
5703257