چندین سال است که موبایل به یکی از ابزارهای اساسی زندگی هر انسانی تبدیل شده است؛ بیش 7.22 میلیارد موبایل روی کره زمین وجود دارد و هر سال میلیون‌ها موبایل هم از چرخه مصرف خارج می‌شوند، برخی از این موبایل‌ها که از چرخه مصرف خارج شده و بازیافت هم نشده‌اند آسیب‌های شدیدی به محیط زیست و در نتیجه انسان وارد می‌کنند.



در واقع وقتی که موبایلی از چرخه مصرف خارج می‌شود 3 اتفاق ممکن است برای آن رخ دهد؛ برخی بازیافت می‌شوند و دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند، در برخی دیگر از مواقع فقط عناصر درون موبایل بازیافت می‌شوند. اما در واقع بیش‌تر موبایل‌ها اصلا بازیافت نمی‌شوند و آسیب‌های شدیدی به محیط زیست وارد می‌کنند.

معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست ایران هم چندی پیش در این رابطه هشدار داده بود. او با اشاره به وجود 10 میلیون موبایل که هر سال در حال خارج شدن از چرخه مصرف هستند، گفته بود: باید کالاهایی مثل موبایل را جوری از ابتدا طراحی کرد که همه قطعات آن سبز باشد و به طبیعت بازگردد و تبدیل به انبار زباله‌های الکترونیکی نشود.

• عناصر خطرناک در موبایل:

موبایل‌ها می‌توانند شامل ۴۰ عنصر آلوده‌کننده محیط زیست باشند که بازیافت نشدن آنها برای محیط زیست خطرناک است. اما ۶ مورد از آنها یعنی سرب، جیوه، آرسنیک، کادمیم، کلرین و برم به شدت آلوده‌کننده و خطرناک‌اند؛

در تحقیقی که چند سال پیش سازمان محیط زیست ایالت متحده آمریکا انجام داده بود،‌ مشخص شد خطر زباله‌های موبایل 17 برابر زباله‌های پرخطر است.

یکی از مدارکی هم که این عواقب مرگبار زباله‌های موبایل را نشان می‌دهد، شهر گویو در چین است که به نوعی به شهر زباله‌های الکترونیکی تبدیل شد است. ده‌ها هزار کارگر در این شهر کار می‌کنند تا زباله‌های الکترونیکی را بازیافت کنند.

بر اساس آمار یک سازمان غیرانتفاعی به نام "شبکه کاری بازل" که در آمریکا واقع شده است، شهر گویو سالانه یک و نیم میلیون تن زباله الکترونیکی را دریافت و بازیافت می‌کند. از جمله این زباله‌ها می‌توان به مدارهای الکترونیکی، موبایل، مانیتورهای کامپیوتر و دستگاه‌های بازی، اشاره کرد.

فعالان محیط زیست متعلق به گروه گرین‌پیس می‌گویند بیش‌تر این زباله‌ها از آمریکا و کشورهای غربی دیگر به چین وارد می‌شوند. به گفته آنها زباله‌های ابزار الکترونیکی سمی هستند و نه تنها برای کارگران چینی، بلکه برای محیط زیست نیز ضرر دارند.

• بازیافت موبایل و سود چند میلیون دلاری آن

به دلیل همین پیامدهای مرگبار بازیافت نشدن موبایل، چند سالی است که در کشورهای مختلف شرکت‌های خصوصی و دولتی شروع به انجام اقداماتی برای بازیافت این وسیله کرده‌اند، این اقدامات سودهای زیادی هم برای برخی از این شرکت‌ها داشته است.

بر اساس تحقیقی دانشگاه سنت باربارا کالیفرینا در سال 2010 منتشر کرد، سه شرکت به طور میانگین 2.10 میلیون دلار هزینه بازیافت موبایل کردند و به طور میانگین از این اقدام درآمدی 17 میلیون دلاری داشته‌اند. از سویی دیگر در هر یک تن گوشی کارکرده 300 گرم طلا وجود دارد که این هم می‌تواند سود زیادی برای شرکت‌های بازیافتی داشته باشد.

گفتنی است بازیافت کلی موبایل سودآورتر از بازیافت برخی از اعضای آن است.

البته فعالان محیط زیست راه دیگری هم برای کاهش زباله‌های موبایلی پیشنهاد داده‌اند؛ آنها می‌گویند راه دیگری که برای نجات از پیامدهای زباله موبایل وجود دارد تغییر ندادن موبایل تا حد ممکن و یا اهدا کردن آن به افراد دیگر است. چیزی که عملا و با پیشرفت روزانه موبایل‌ها و گوشی‌های هوشمند، به سختی ممکن است اتفاق بیفتد.

• اِی‌تی‌ام‌های سازگار با محیط زیست

در برخی کشورهای پیشرفته اِی‌تی‌ام های سازگار با محیط زیست یا اکو اِی‌تی‌ام‌ هایی وجود دارد که هر فردی می‌تواند تلفن همراه یا تبلت خود را به قیمتی که این دستگاه تخمین می‌زند به آن بفروشد و در ازای آن در همان لحظه پول نقد دریافت کند، این دستگاه‌ها این گوشی‌های همراه کار کرده را بازیافت می‌کنند.