خبرگزاری مهر-گروه استانها: مردانی که امروزه صاحب موزه شده اند قرن ها با نمک جسم شان عجین شده و به مردان نمکی مشهور شده اند. مردانی که روایتگر ناگفته های اسرار آمیز و کهن از تاریخ ایران باستان هستند.
در حال حاضر به‌استثنای مومیایی نمکی شماره یک که در موزه ملی نگه‌داشته می‌شود، سایر اجساد و اشیای به‌دست‌آمده از معدن چهرآباد در موزه ذوالفقاری زنجان، تحت نظارت کارشناسان مربوط نگهداری می‌شوند.
هر چند بر اساس شواهد باستان‌شناختی دره این دو رودخانه از حدود عصر برنز تا حال حاضر به تناوب مورد سکونت اقوام و گروه‌های انسانی قرار گرفته است اما این منطقه به دلیل طبیعت نسبتا خشن تا پیش از کشف بقایای مومیایی‌های معروف به انسان‌های نمکی، برای ساکنان استان زنجان، ناحیه‌ای کمتر شتاخته شده بود و هم اکنون نیز نزدیک‌ترین سکونتگاه در این منطقه، روستای حمزه‌لو است که شاید در حدود پنج خانوار در آن ساکن هستند.
کاوش‌های باستان‌شناسی انجام یافته تاکنون، حاکی از آن است که در دوره هخامنشی استخراج نمک با حفر تونل‌ها و تالارهای بسیار بزرگ، بدون استفاده از ستون‌های چوبی پشتیبان انجام می‌گرفته و از کلنگ، چکش و احتمالا قلم‌های فلزی برای کندن صخره‌های نمک، خرد کردن آن‌ها و انتقال نمک‌های خرد شده به داخل کیسه‌های چرمی و احتمالا کیسه‌های پارچه‌ای استفاده می‌شد.
از طناب‌های بافته شده از الیاف گیاهی و جانوری نیز در بالا کشیدن کیسه‌های نمک از چاه‌ها و تونل‌های عمودی استفاده می‌کردند. برای روشن کردن تونل‌های تاریک و عمیق نیز از سوزاندن روغن در پیه‌سوزهای سفالی بهره می‌گرفتند.
تا اینکه بین سال‌های ۲۴۲۰ تا ۲۳۸۰ قبل، ریزش تونل‌های معدن موجب کشته شدن معدن‌کاران هخامنشی و توقف بهره‌برداری از نمک تا اوایل دوره ساسانی شده است. فعالیت معدن‌کاران ساسانی از حدود سده سوم میلادی آغاز و تا سده ۶ میلادی ادامه یافته است.
لایه‌های پی‌درپی و ضخیم واریزه‌های معدنی، نشانگر فعالیت طولانی مدت معدن‌کاوی در چهرآباد است. حتی لایه‌هایی نیز وجود دارد که حاوی کاه مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده محل نگهداری غذا و یا خود چهارپایان در طول دوره فعالیت معدن است.
چاقویی که نشانه ای از فلزکاری در روزگارن دور این منطقه پاپوش هایی شبیه چاروق که صنایع دستی زنجان و لباس های دارای نقوش همگی دیروز را به امروز پیوند می دهدچاقویی که نشانه ای از فلزکاری در روزگارن دور این منطقه است، پاپوش هایی شبیه چاروق که صنایع دستی زنجان است و لباس های دارای نقوش همگی دیروز را به امروز پیوند می دهد.
عمارت ذوالفقاری بنایی تاریخی با معماری بومی، در دو طبقه با دیوارهای بلند و سقف های لمبه کاری شده با وجود مردان نمکی که بی نظیر ترین مومیایی ها در دنیا هستند ارزشی مضاعف یافته است.
تماشای مردان نمکی زنجان پرده از هویت تاریخی زنجان بر می دارد، پوشینه های طرحدار رنگی، چاقوی بسته شد به کمر مرد نمکی،پا پوش ها وموهای بلند این مومیایی ها بیانگر تمدن کهن این سرزمین است.
