• آشنایی با مجله‌های صفحه سینما و تلویزیون

به گزارش ایسنا؛ طی سه دهه گذشته، در شهری که جمعیت آن با سرعت فزاینده‌ای رشد داشته و به مرز 3 میلیون نفر نزدیک می‌شود و جمعیت جوانانش قابل اعتنا است، تعداد سالن‌های آمفی‌تئاتر عمومی و دولتی، چندان فاصله‌ای با صفر ندارد! اگرچه در سال‌های قبل از انقلاب، سالن‌های متعددی در دانشگاه‌های مختلف شیراز احداث شد که اگر این سالن‌ها نبود، بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی و هنری، معطل می‌ماند.

در طول سه‌دهه گذشته تنها یک سالن قابل اعتنا به شیراز اضافه شد، سالنی که یادگار دوران اصلاحات و فعالیت‌های فرهنگی محمدحسین همافر، به‌عنوان یکی از مدیران موفق حوزه فرهنگ در استان فارس است و پس از آن با وجودی‌که ساختمان‌های دولتی متعددی در شیراز، احداث و در هر ساختمان، به فراخور وسعت، سالن‌هایی نیز پیش‌بینی و ساخته شد اما این زیرساخت‌ها هیچگاه در اختیار فعالیت‌های فرهنگی و هنری قرار نگرفت.

البته نمی‌توان از همراهی بخش خصوصی و خیریه در تحمل قسمت اندکی از وزن بار فعالیت‌های فرهنگی و هنری در شیراز، چشم پوشید، اما نبود سالن‌های مناسب برای اجرای برنامه‌های مختلف در موضوعات متنوع فرهنگی و هنری، اعم از جشنواره‌ها، یادواره‌ها، کنسرت‌ها و نمایش‌ها، دردی است الیم که بر دل اهالی فرهنگ وهنر این شهر، سنگینی می‌کند.

از همه تاسف‌بارتر، تعطیلی مستمر سالن‌های سینمای شیراز بوده است، سالن‌هایی که نه تنها طی این سال‌ها بر تعدادشان اضافه نشد، بلکه به هر دلیل و علتی، از عدد آنها کم شده است و شاید این یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی توان مدیریتی دستگاه متولی اصلی سینماها در شیراز و فارس باشد.

حوزه هنری استان فارس، پشت چراغ قرمز سیاسی‌کاری‌ها متوقف ماند تا شاهد توقف رشد کمی و کیفی سینماها در شیراز باشیم، شهری که اکنون با زحمت 5 سینما دارد و در خلوتی سینما و ناتوانی در جذب مخاطب، شاید در کشور رده‌های اول را به‌خود اختصاص داده باشد.

نگاه بسته متولیان دستگاه‌های مختلف دولتی، به مقوله فرهنگ و هنر هم در شیراز مزید برعلت بود تا سالن‌هایی که می‌توانست در خدمت فعالیت‌های خوب و تاثیرگذار فرهنگی قرار داشته باشد، یا بدون استفاده، مسیر فرسایش را با سرعت طی کند یا به فعالیت‌های سیاسی و حزبی، محدود و محصور بماند. شاید تنها سالن‌هایی که گاه و بیگاه، شاهد انجام فعالیت‌هایی بود، سالن‌های اجتماعات موجود در فضای دانشگاهی بود، سالن‌هایی که این روزها حالشان وخیم است و این وخامت را می‌توان در اولین نگاه، حس کرد.

سالن بزرگ شهید دستغیب در مجموعه دانشگاه شیراز به هر دلیل، مورد بی‌مهری‌های فراوان قرار دارد، سالنی که دوران پررونقی را در زمانی که جهاددانشگاهی متولی مدیریت و بهره‌برداری از آن بود، در خاطرش ماندگار شده است، حالا به نفس نفس افتاده و نیاز به بازسازی اساسی دارد.

در این بین، انجام یک حرکت شاخص، می‌تواند تاثیری فراگیر بر مخاطبان هوشیار و هوشمند شیرازی داشته باشد، حرکتی که از یکی دو ماه قبل و با حضور کمالی‌سروستانی بر مسند مدیریت مرکز اسناد و کتابخانه ملی شیراز آغاز شد.

ابتکار او در باز گذاشتن در محوطه کتابخانه ملی که یکی از مفرح‌ترین و زیباترین بوستان‌های شیراز محسوب می‌شود، از نگاه تیزبین شهروندان هم به‌دور نماند چه رسد به فرهنگوران و فعالان این حوزه. گام جدید و تاثیرگذار دیگر مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، استفاده مطلوب از زیرساخت‌های این مرکز بود. راه‌اندازی سینما فرهنگ با استفاده از ظرفیتی که سال‌های سال در این مجموعه وجود داشت و نادیده گرفته شده بود، یک اقدام دقیق برای مرهم گذاشتن به زخم دل کسانی بود که طی سال‌های گذشته بسیاری از کاستی‌ها را تحمل کرده‌اند.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس در خصوص راه‌اندازی سینما فرهنگ، نگاهی عمیق‌تر دارد و با نقبی به گذشته تاریخ سینما در جهان، گفت: در سال 1995 جهان یکصد سالگی تاریخ و تولد سینما را به جشن نشست و به احترام برادران لومی‌یر فرانسوی که سینما را اختراع کرده بودند تمام قد ایستاد.

کورش کمالی‌سروستانی ادامه داد: بی‌تردید اختراع لومی‌یرها وام‌دار «کلمن سلرز» آمریکایی است که در سال 1861 وسیله‌ای برای نمایش پی در پی تصاویر اختراع کرد و ادیسون و همکار با استعدادش، لوری دیکسن در سال 1888 دستگاه فوتوگراف را ساختند که می‌توانست صدا را روی استوانه‌های مومی ضبط و پخش کند و در سال 1889 دیکسون «کینه توگراف» را ساخت که می‌توانست تصاویر را هم‌زمان با نوار صدا به نمایش درآورد و در 28 دسامبر 1895 لویی و آگوست لومایر، اولین فیلم تاریخ سینما را در گراند کافه پاریس برای کارگران به نمایش درآوردند و سینما اختراع شد!

او اضافه کرد: سینما هنر هفتم لقب گرفت و ترکیبی خلاق شد از ادبیات، معماری، هنرهای تجسمی، تئاتر و موسیقی. سینما هنر عصر مدرن بود. هنری متکی بر صنعت. سینما، زاده همه هنرها بود و در برخی آثار برتر و مؤثرتر از آنان. امروز فیلم و سینما بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ جهانی است. سینما رسانه است، خرد است، هنر است، صنعت است، فرهنگ‌ساز است.

کمالی‌سروستانی به تاریخ شکل‌گیری سینما در ایران پرداخت و گفت: سفر مظفرالدین شاه در سال 1900 میلادی به فرانسه، ایران را با سینماتوگراف آشنا کرد. فیلم‌های ثابت و مستند ساخته شد و تقریباً 45 سال پس از اختراع سینما، ایرانیان به صورت ابتدایی نیز از این هنر بهره بردند.

او گفت: نخستین فیلم صامت بلند و داستانی ایران «آبی و رابی» بود که سال 1308 شمسی (1929م) توسط «اوانس اوگانیانس» ساخته شد و سال 1311 شمسی (1932م)، عبدالحسین سپنتا در کمپانی «امپریال فیلم» بمبئی نخستین فیلم ناطق ایرانی را با نام «دختر لر» ساخت و اولین محل نمایش فیلم هم به همت میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی در خیابان چراغ‌گاز تهران ایجاد شده بود اما پالاس، نام اولین سینمای ایران بود که در سال 1309، رسما آغاز به‌کار کرد.

این مقام فرهنگی با بیان اینکه مورخان تاریخ سینما از جمله مسعود مهرابی، معتقد هستند که شیراز یکی از اولین شهرهای ایران بود که بعد از تهران، صاحب تماشاخانه شد، گفت: اولین تماشاخانه شیراز 1297 در محله گودعربان ایجاد می‌شود.

کمالی سروستانی خاطرنشان کرد: ابراهیم گلستان معتقد است که در سال 1307 سینمایی در خیابان داریوش شیراز توسط محمدخان هندی افتتاح شد. در سال 1308 سینما خورشید توسط خانی ربیع‌زاده تأسیس می‌شود که دارای دو سالن سرپوشیده و تابستانی بود. بعدها این سینما توسط احمد مشیری و علی شاپوری خریداری می‌شود و به سینما پارس تغییر نام پیدا می‌کند. در سال 1310 سینما دیده‌بان در خیابان انوری ساخته می‌شود که بعدها نامش به سینما مایاک و تاج تغییر می‌کند و در سال 1350 تعطیل و تخریب می‌شود.

وی ادامه داد: جنگ جهانی دوم و مشکلات اقتصادی و اجتماعی آن دوران، بیست سال این صنعت را در رکود می‌برد و در سال 1330 سینما تئاتر رکس توسط علی محزون در خیابان داریوش ساخته می‌شود که بعدها به نام تخت جمشید به کار خود ادامه داد و بالأخره در دهه 60 تعطیل شد. در سال 1331 در چهارراه مشیر یا کل مشیر، سینما پارامونت ساخته می‌شود که به سینما دم کلی معروف شد و با تغییر مالکان به دنیا، شهرزاد و مهتاب تغییر نام داد تا اینکه تعطیل شد.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: در سال‌های 1332 و 1333 سینماهای ایران و پاسارگاد توسط مشیری و شاپوری ساخته و سالن تابستانه سینما پارس با طراحی جدید به عنوان سینما پرسیا مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در دیماه سال 1339 سینما سعدی به عنوان یکی از لوکس‌ترین سینماهای خاورمیانه در آن روزگار، توسط علی‌اکبر یاسایی تاسیس شد. از طرفی در دهه چهل، جمشیدیان، سینما پارامونت را در ابتدای خیابان مشیرفاطمی، صلاح‌الدین امامی سینما پرسپولیس را در خیابان سعدی و سینما مترو را در خیابان زند و سینما کاپری را در لطفعلی‌خان زند افتتاح کردند و آخرین و مجهزترین سینمای شیراز به نام آریانا سال 1348 توسط شاهرخ گلستان، ساخته و افتتاح شد.

کمالی‌سروستانی با یادآوری اینکه در دهه چهل و پنجاه شهرستان‌های لار، جهرم، فسا، آباده، مرودشت و کازرون به‌عنوان شهرستان‌های استان فارس، به سالن‌های سینما مجهز بود، گفت: از آن زمان تاکنون، یعنی حدود نیم قرن است که نه تنها در شیراز و استان فارس هیچ سینمای جدیدی احداث نشده بلکه از 13 سینمای موجود در سال 1357 در شیراز، تنها پنج سینما، شامل سعدی، ایران، فلسطین، شیراز و پیام باقیمانده است.

این مدرس دانشگاه با اشاره به این نکته که هیچ یک از استانداردهای لازم صوتی و تصویری و ساختمانی و خدماتی در سالن‌های سینماهای موجود در شیراز، به‌روز نیست، تصریح کرد: شاید می‌توان مدعی بود که سینماهای شیراز همچنان حال و هوای دهه پنجاه را برای مخاطب، تداعی می‌کند.

کمالی‌سروستانی در خصوص راه‌اندازی سینما فرهنگ، در شیراز گفت: با وضعیت موجود سینما در شیراز و تصویب طرح «آرشیو ملی هنر ایران» از سوی رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ایران و با انگیزه بالا بردن امکان مصرف کالاهای فرهنگی در شهر شیراز، تصمیم گرفتیم که سالن اجتماعات مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس را به‌عنوان سینما، مورد استفاده قرار دهیم.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان فارس خاطرنشان کرد: در این میان حمایت و موافقت معاونت سینمایی وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی و مؤسسه سینماشهر و همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس و بخش خصوصی، در تبدیل سالن 240 نفری این مرکز به سالن سینما بسیار تاثیرگذار بوده است.

کمالی‌سروستانی با ابراز خرسندی از استقبال مردم و فرهنگ‌وران، گفت: این فضای مصفا، یک محیط بسیار مناسب برای تماشای فیلم‌های فرهنگی و هنری است و بی‌تردید می‌تواند اقدامی انگیزشی برای حضور و فعالیت افراد در این حوزه باشد.

وی بیان کرد: اکران فیلم‌های هنری و فرهنگی روز، نقد و بررسی کارنامه نویسندگان و کارگردانان و هنرپیشگان از برنامه‌هایی است که برای این مرکز پیش‌بینی کرده‌ایم و ایجاد آرشیو ملی فیلم ایران و راه‌اندازی مرکز مطالعات سینما را هم در برنامه داریم.