به گزارش خبرنگار مهر، نخستین نشست همایش «استقلال و ارزش های جهانی» از سوی کانون اندیشه جوان در سالن شهید رجب بیگی دانشگاه تهران برگزار شد.
تفاوت جهانی شدن و جهانی سازی
در ابتدای این نشست عباس سلیمی نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در سخنانی به ارزشهای انسان برای میل به استقلال اشاره کرد و افزود: بر خلاف آنچه که امروز بیان می‌شود استقلال ملت ها نه تنها باعث سختی در این مسیر نمی‌شود بلکه بدون استقلال نمی توانیم به سهم مشترک ملت ها نایل آییم. امروزه اینگونه القا می شود که برای رسیدن به فهم مشترک حتماً باید یکسان سازی و جهانی شدن صورت گیرد در حالی که به تفاوت بین جهانی شدن و جهانی سازی اشاره ای نمی شود. در تاریخ ایران هم با اشکال مختلف این دو مفهوم مواجه بوده ایم و فرق فاحشی بین جهانی سازی و جهانی شدن وجود دارد.
وی افزود: جهانی سازی امر ارزشمندی است که بشر در این مسیر قرار دارد اما جهانی شدن یعنی اینکه ملت ها از تفکر و اندیشه خود دور شوند و قالب واحدی بر انسانها حاکم شود که علی القاعده در این میان رشدی صورت نمی پذیرد، چرا که رشد در تضارب آرا امکان پذیر است و یک قالب پیدا کردن قطعاً ضد رشد است و زمینه تسلیم شدن بشر را فراهم می کند نه در برابر یک اندیشه بلکه در برابر یک سلطه.
جهانی شدن صورت پیشرفته تری از مفهوم جهان وطنی است
سلیمی نمین با اشاره به سابقه بحث جهانی سازی در تاریخ ایران ادامه داد: از دوره ای که سلطه در ایران شکل گرفت، بحث جهان وطنی هم مطرح شد که مدلی از جهانی شدن است. یعنی اینکه انسان از محدوده تفکر خود خارج شده و جهان وطنی فکر کند. وقتی صحبت از وطن واحد برای ایران می‌شود، همه جهان وطنان حول یک اندیشه برای منافع یک کشور خاص حرکت می کنند نه حول منافع میهن خود. بنابراین اولین قربانی در این راه فرهنگ، منافع مادی و سایر موهبت ها و توانمندی هایی است که در هر جامعه ای می توان آنها را یافت. در جهان وطنی همه این قابلیت ها کنار گذاشته می‌شود و به نفع یک حاکمیت واحد حرکت می‌شود.
بنابراین جهان وطنی در تاریخ ایران توانست از پایان دولت قاجار زمینه تسلط بیگانه را در ایران به وجود آورد و در قالب همین اندیشه، جهانی شدن شکل گرفت. البته جهانی شدن صورت پیشرفته تری از مفهوم جهان وطنی است.
انقلاب اسلامی؛ عامل استقلال ملی
وی با اشاره به انقلاب اسلامی ایران تأکید کرد: انقلاب اسلامی باعث شد که ایرانیان در جهت نوعی استقلال ملی قرار بگیرند و برای این بود که هویت ملت ایران مورد تخریب قرار گرفته بود. در دید جهان وطنان هر آنچه که جزو هویت ملت ایران به حساب می آمد، مورد تهاجم جدی قرار گرفت و طبیعتاً تنها راه خروج از این جریان مخرب، گام برداشتن در جهت استقلال ملی بود تا ملت ایران بتواند به توانمندی هایی که به آنها هویت می بخشید، برگردد.
جهانی شدن از راه تحقیر انسانها می گذرد
عباس سلیمی نمین در پایان سخنان خود با تأکید بر اینکه جهانی شدن از راه تحقیر انسانها می گذرد، افزود: برای یکسان سازی و برای تبدیل شدن انسانهای جوامع مختلف به یک مصرف کننده صرف، انسانها می بایست تحقیر شوند و جز از طریق تحقیر، سپهر و جبهه ای که در برابر پدیده های نوظهور از خود نشان می دهند را به راحتی کنار نمی گذاشتند. علت اینکه امروز جهان سرمایه داری از نظام نژادپرستی فاصله نمی گیرد، این است که به غیر از آن نمی تواند استمرار قدرت سلطه خود را حفظ کند. بنابراین یکسان سازی هرگز نمی تواند رشدی را برای جامعه بشری ایجاد کند و در تاریخ ایران هم با مفهوم جهان وطنی به بالاترین حد ممکن از تحقیر در تاریخ رسیده ایم.
استقلال، یک مفهوم و ارزش جهانی است
در ادامه این نشست غلامعلی سلیمانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه استقلال یک مفهوم حیاتی است که همه کشورها به آن توجه دارند، اظهار کرد: مفهوم استقلال جهانی از دو جهت قابل بررسی است؛ یکی اینکه استقلال یک مفهوم و ارزش جهانی است و ما وقتی به حافظه تاریخی نسل های قبلی مراجعه می کنیم استقلال را گوهر کمیابی می بینیم که نسل های جدید خیلی توجهی به آن ندارند در حالی که در سابقه تاریخی ما این مفهوم بسیار مهم بوده و یکی از ارکان انقلاب ما هم به شمار می رفته است.
استقلال یعنی کنترل سرنوشت در سیاست داخلی و خارجی
این تحلیلکرد مسائل سیاسی با اشاره به ویژگی های مفهوم استقلال در نگاه علمای مشروطه تأکید کرد: استقلال به معنای کم کردن و به حداقل رساندن است که در حوزه روابط بین الملل می توان گفت ملت استقلال طلب می خواهد وابستگی های خود را به بیگانگان به حداقل برساند. از این لحاظ استقلال را می توان کنترل سرنوشت در سیاست داخلی و خارجی دانست. کسانی که رویکرد خوبی نسبت به مقوله استقلال ندارند یا جهان وطنان مفهوم استقلال را مربوط به اعصار گذشته می دانند و معتقدند در عصر ارتباطات با تشکیل یک دهکده جهانی دیگر مرزی میان کشور ها وجود ندارد که این مسئله هنوز در دنیا محقق نشده است و در اتحادیه اروپا با خروج انگلستان از این اتحادیه، این امر بیشتر قابل مشاهده است.
استقلال در ذهنیت علمای عصر مشروطه
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ویژگی های مفهوم استقلال در ذهنیت علمای عصر مشروطه گفت: استقلال یک مفهوم وسیعی است و صرفاً نظامی یا سیاسی نیست بلکه به ابعاد مختلف فرهنگی، آموزشی و ... توجه دارد. نگاه گزینشی یا انتخاب گر نسبت به استقلال وجود ندارد و غرب یا سرمایه داری سعی نمی کند که نگاه گزینشی به استقلال داشته باشد. در نگاه علمای مشروطه به استقلال نوعی بدبینی و حساسیت نسبت به عوامل تهدید کننده وجود دارد. توجه و تأکید بر عناصر داخلی در حفظ استقلال از دیگر ویژگی های مفهوم استقلال در ذهن علمای مشروطه بوده است. یکی از روش هایی که استقلال را می توان حفظ کرد کمرنگ کردن استبداد سیاسی بوده است.
مهدی پازوکی، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی در بخش دیگری از این نشست به سخنانی در خصوص استقلال و جامعه جهانی پرداخت و گفت: استقلال به معنی این است که وقتی توانت در جهان بالا رود می توانی حرفت را بزنی. ما در یک مجموعه جهانی زندگی می کنیم و نیاز به تعامل داریم و امکان ندارد دو کشور در دنیا نیاز به تعامل نداشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه ما باید قوی باشیم و نگذاریم اجنبی در کار ما دخالت کند، ادامه داد: اکنون بخشی از سیستم بانکی ما پولشویی می کند و پولهای کثیف وارد کشور می‌شود که باعث مشکلات اقتصادی در کشور ما شده است. دنیا اینها را می فهمد و با سیستم بانکی ما همکاری نمی کند. با دید بسته در جهان قطعاً عقب می مانیم و اکنون من نگران این هستم که سیستم بانکی افغانستان از ما جلو بزند تا جایی که اطلاع دارم مقامات رسمی جمهوری اسلامی ایران به دنبال این هستند که از اتحادیه اف آی تی اف بیرون بیایند در حالی که ما باید از این فرصت های بین المللی استفاده کنیم چرا که ما نیاز به تعامل با جهان داریم.
پازوکی در ادامه تأکید کرد: به شدت طرفدار شفاف شدن در عرصه بین المللی هستم و معتقدم که ایران با پیوستن به سازمان شفافیت بین المللی باید مشکلات اقتصادی خود را در دنیا حل کند و با پولشویی در سیستم اقتصادی خود مبارزه کند. امروز علیرغم برتری در نیروی کار و انرژی در سطح منطقه نمی توانیم تولید ملیرا افزایش دهیم که یکی از دلایلش نداشتن شفافیت در نظام اقتصادی ما است.
در ادامه این نشست دکتر مسعود اخوان فرد، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر با اشاره به توضیحاتی در خصوص اف ای تی اف اظهار داشت: اصولاً اتحادیه اف ای تی اف یک سازمان همکاری میان دولت ها با هدف مبارزه با پولشویی و فساد اقتصادی است که برای بررسی قابلیت اعتماد برای سرمایه گذاری کشورها به وجود آمده است. این اتحادیه، افراد و اشخاص را موظف می کند که درباره درآمدشان به این نهاد توضیح دهند.
اخوان فرد همچنین تأکید کرد: حضور در عرصه جهانی بسیار هم خوب است به شرط آنکه هوشیاری خودمان را در کنارش داشته باشیم و به بهانه حضور در عرصه بین المللی نباید همه چیزمان را از دست بدهیم. در عرصه اجرایی اف ای تی اف توصیه هایی وجود دارد که یکی از مباحث مطرح شده مبارزه با تروریسم است. در توصیه ۳۹ این نهاد مجاهدین خلق از گروه تروریست ها حذف شده و سپاه پاسداران و حزب الله در لیست تروریست آمده اند که باید به این موضوع توجه شود. به نظر می رسد با این نگاه باید دقت کنیم که در عرصه بین المللی تنها عضو کنوانسیون ها نباشیم بلکه نمایندگان فعالی در این کنوانسیون ها داشته باشیم که در سازمانهای بین المللی از حقوق ما دفاع کنند و صرفا عضویت برای ما هدف نیست.
