خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و ادب: 26 خرداد 1393 بود که فریبرز خسروی سخنگوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ملی با بیان اینکه از از ابتدای ماه مبارک رمضان ساعت کار کتابخانه ملی از 8 صبح تا 30 دقیقه پیش از افطار خواهد بود، گفت: ساعت کار رسمی سازمان از 8 صبح تا 4 بعد از ظهر است. شیفت شب از ساعت 4 بعد از ظهر شروع می‌شود و در ماه مبارک مبارک رمضان تا 30 دقیقه پیش از افطار به کار خود ادامه می‌دهد. پس از ماه مبارک رمضان نیز تا پایان شهریور ماه کتابخانه ملی از ساعت 8 صبح تا 10 شب دایر خواهد بود.

خسروی دلیل تعطیلی شیفت دوم شب را که از ساعت 23 تا 7 روز بعد دایر بود، عدم استقبال مراجعان از آن اعلام و تاکید کرد: متوسط مراجعان در آن شیفت عملاً 5 نفر در هر شب است، که چند برابر این تعداد باید آماده به خدمت باشند و انرژی و توان زیادی برای دایر نگه داشتن این شیفت صرف شود که خلاف صرفه و صلاح سازمان است.

به این ترتیب سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران که از 20 شهریور 1390 و با راه‌اندازی شیفت ساعت 10 شب تا 7 صبح، 24 ساعته شده بود - و البته این مسئله بارها از سوی مسئولان وقت این سازمان به عنوان یکی از موفقیت در رسانه‌ها بازتاب یافت - در 8 تیر 1393 به روال قبلی فعالیت خود بازگشت.

کمتر از یک ماه بعد از اتخاذ این تصمیم و درست در 23 تیرماه 1393 نامه‌ای که خطاب به رئیس جمهور نوشته شده بود، در رسانه‌ها بازنشر شد. در این نامه که گفته می‌شد بیش از 500 نفر از اعضای کتابخانه ملی آن را امضا کرده بودند، از حسن روحانی خواسته شده بود که نگذارد چراغ روشن شب‌های کتابخانه ملی به خاطر کم بودن منابع مالی خاموش شود. از آنجا که این مسئله هم اکنون به یک موضوع داغ خبری تبدیل شده، با فریبرز خسروی سخنگوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره کم و کیف موضوع و احتمال تجدید نظر در مسئله تعطیلی شیفت شب به گفتگو نشستیم که در پی می‌آید:

* بعد از نامه‌ای که با امضای 500 نفر از اعضای کتابخانه ملی به رئیس جمهور نوشته شده و در آن درخواست برقراری مجدد شیفت شب را کرده‌اند، آیا امکان انجام مجدد این کار وجود دارد؟

تصمیمی که ما گرفته‌ایم، بر اساس مطالعه بوده است. مطالعه چند ماهه ما نشان می‌دهد که میزان مراجعه به کتابخانه ملی از ساعت 10 شب به بعد، خیلی پائین و تقریباً روی عدد 5 نفر است. طبیعتاً برپا نگه داشتن مجموعه‌ای عظیم برای 5 نفر و حتی 10 نفر، به صرفه و صلاح نیست.

* پس علیرغم این اعتراض‌ها، این تصمیم برگشت‌ناپذیر است. بله؟

اگر به شما ژورنالیست‌ها برنخورد، روی این مسئله دارد کار ژورنالیستی می‌شود. ما شیفت شب را تعطیل نکرده‌ایم. کتابخانه ملی ساعت 4 بعد از ظهر، کارش تمام می‌شود. از 4 بعد از ظهر تا 10 شب هم شیفت شب اول ما برقرار است و از آنجا که بررسی‌های ما نشان می‌دهد که بیشترین مراجعه‌ها در این فاصله است و لذا ما در این ساعت، شیفت شب را باز گذاشته‌ایم. پس همانطور که گفتم شیفت شب حذف نشده بلکه آن شیفتی حذف شده که استقبال از آن کمتر بوده است.

* قاعدتاً منظور امضاکنندگان نامه به رئیس جمهور، این فاصله زمانی 4 تا 10 شب که شما بر آن تاکید دارید، نیست، منظورشان 24 ساعته بودن کتابخانه ملی است.

همه موسساتی هم که 24 ساعته هستند، در اصل که 24 ساعته کار نمی‌کنند و برای خودشان شیفت بندی دارند. کار رسمی ما از 8 صبح است تا 4 بعد از ظهر و این ساعت کتابخانه ملی تعطیل می‌شود با این حال ما یک شیفت 4 تا 10 شب راه انداخته‌ایم اما شیفت 10 شب تا 7 صبح تعطیل شده است. نکته دیگر اینکه خیلی‌ها تصور می‌کنند وظیفه کتابخانه‌های عمومی و دانشگاهی و تخصصی را باید کتابخانه ملی بر عهده بگیرد که این هم برداشت اشتباهی است؛ کتابخانه‌های دانشگاهی باید وظیفه خودشان را انجام دهند اما کتابخانه ملی، قرائتخانه ملی نیست بلکه کتابخانه ملی است و وظیفه دارد محیط مناسبی را برای پژوهشگرانی که می‌خواهند از منابع آن استفاده کنند، آماده کند. در مورد این 500 نفری هم که گفتید عضو کتابخانه ملی بوده‌اند و این نامه را امضا کرده‌اند، باید بگویم که ما موضوع را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که اولاً تعدادی از آنها اساساً عضو کتابخانه ملی نیستند، دوماً بالای 80 درصد و حتی نزدیک 90 درصد اصلاً عضو شیفت شب نیستند و تنها 10 درصد آنها عضو شیفت شب هستند و سالی دو بار، سه بار، چهار بار استفاده می‌کنند.

* اگر اینطور است، به نظر شما چه دلیلی دارد که این افراد که به گفته شما عضو شیفت شب کتابخانه ملی نبوده‌اند، از رئیس جمهور بخواهند که شیفت شب کتابخانه ملی را احیا کند؟!

این نامه در واقع بیشتر حالت نظرخواهی بوده است تا درخواست تشکیل شیفت شب. مثل اینکه از شما نظرخواهی کنند که نظر شما در مورد اینکه کتابخانه ملی 24 ساعته باشد، چیست و شما بگوئید خوب است. اگر نظر شخصی خود من را بخواهید، واقعیت این است که ما بدمان نمی‌آید که محیط را باز نگه داریم ولی واقعاً این ظلم به مجموعه و ظلم به مملکت است که بخواهیم برای 5 نفر یا 10 نفر، این مجموعه 24 ساعته بدود.

* لطفاً به سوال اولم نیز پاسخ بدهید. علیرغم همه این به گفته شما کارهای ژورنالیستی و نامه‌ای که نوشته شده، آیا نظر سازمان در مورد شیفت شب کتابخانه ملی تغییر خواهد کرد؟

چون سازمان بر اساس واقعیت‌های درستی نتیجه‌گیری کرده و مسئله را بررسی و کنکاش کرده است، طبیعتاً نباید الان نظرش عوض شود. پس پاسخ منفی است مگر اینکه اتفاقاتی رخ بدهد که کنترل آنها از اختیار ما خارج باشد.