سعید جعفری- شرایط در خاورمیانه بحرانی است از آن طرف کشورهای اروپایی موضوع کنار رفتن اسد از قدرت را مطرح کرده اند. در حالی که فعلا جامعه جهانی نتوانسته راه حلی اساسی و کلیدی برای کنترل بحرانی به نام داعش و گروه موسوم به دولت اسلامی بیابد. وزرای خارجه انگلستان و فرانسه در بیانیه ای تاکید کرده اند سوریه جدید باید بدون اسد شکل گیرد. قاسم محبعلی دیپلمات پیشین وزارت خارجه می گوید تا زمانی که بحران داعش حل نشود نمی توان به موضوع اسد ورود کرد و ابتدا باید معضل بغدادی و یارانش مورد توجه قرار گیرد. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با کارشناس مسائل خاورمیانه را می خوانید.

وضعیت در سوریه را چگونه می بینید. با اینکه به نظر می رسد بودن یا نبودن اسد دیگر مانند گذشته در اولویت نیست اما، وزاری خارجه فرانسه و انگلیس در بیانیه ای مشترک اعلام کردند که آینده سوریه باید بدون اسد باشد.

در خصوص این بیانیه باید توجه کرد که حدود یک ماه پیش اتحادیه اروپا استراتژی خود را در قبال مسائل خاورمیانه اعلام کرد و اصول کلی نحوه برخورد و تقابل یا تعامل با حوداث منطقه را مورد ارزیابی قرار داد. آن بیانیه که به صورت کلی مسائل را مورد بررسی قرار داده بود در ادامه جزئی تر مورد توجه قرار گرفت و به نظر می رسد این بیانیه ای که آقایان فیلیب هاموند و لوران فابیوس وزاری خارجه کشورهای انگلستان و فرانسه داده اند هم در همان چارچوب کلی تعریف و تبیین می شود. بر این اساس برای اروپا معین است که آینده سوریه باید بدون اسد باشد و تقریبا مواضع آنها با هم یکسان است. نظر آمریکا هم تا اندازه ای به این موضع نزدیک است اما مشخص نیست که آنها بتوانند این ایده خود را عملی کنند.

آیا روسیه هم چنین موضوعی را قبول می کند؟

طبیعی است که مسکو در چنین شرایطی زیر بار این موضوع نمی رود. روسها تا کنون از اسد حمایت کرده اند و پای این حمایت هم ایستاده اند. هرچند مثلا در مذاکرات ژنو ۱ مباحثی طرح گردید که در آن نظم سیاسی پس از اسد مورد توجه قرار گرفت و البته بعدها به دلیل اختلاف نظرهایی که پیش آمد این موضوع کنار گذاشته شد.

  وزارت خارجه سوریه از جامعه بین‌الملل خواسته تا به مبارزه با تروریسم و گروه‌های تندرو از طریق همکاری و هماهنگی کامل با سوریه پایبند باشد. این بیانیه را چطور ارزیابی می کنید؟

طبیعی است که چنین موضعی از سوی سوریه اتخاذ شود. دمشق از همان ابتدا هم همه مخالفان خود را یکدست می دید و چه جریان های مسلح و چه مخالفان را در یک دسته طبقه بندی می کرد. ضمن اینکه شدت گرفتن خطری به نام داعش سبب شد تا موضوع مقابله و مخالفت با دولت اسد به اولویت های بعدی منتقل شود. در نتیجه حالا دمشق می خواهد که هماهنگی ها در خصوص مبارزه با داعش و تروریسم با همراهی و هماهنگی آنها صورت گیرد. در واقع نوعی تلاش برای به رسمیت شناختن از سوی دولت سوریه در خصوص مبارزه با داعش و تروریسم و افراط گرایی در منطقه به شمار می رود تا در شرایط پس از پایان بخشی به داعش وضعیت اسد هم در معادلات پسین بهبود یابد.

آیا موضوعی که کشورهای اروپایی و به ویژه وزاری خارجه انگلیس و فرانسه به آن اشاره کرده اند عملی است؟ به عبارت دیگر آیا اسد و دیگر حامیانش موافقت خواهند کرد که دولت جدید بدون حضور رئیس جمهور فعلی شکل گیرد؟

این موضوع در توافق ژنو ۱ به رسمیت شناخته شده بود. به عبارت دیگر در آن توافق آمده بود که قانون اساسی تغییر کند و دولت انتقالی روی کار آید و سپس انتخابات جدید برگزار شود. اما بعدا در خصوص نحوه اجرایی شدن آن اختلافاتی میان طرفین پدید آمد و کاملا هم کنار گذاشته شد. ریشه اختلاف هم بر سر بودن یا نبودن اسد بود. به این ترتیب که غربی ها می گفتند دولت انتقالی باید بدون اسد شکل گیرد و اسد زیر بار نرفت. در نتیجه نباید از یاد برد که روسیه قبلا هم در این رابطه موافقت هایی داشته است. اما اینکه در آینده توافق احتمالی چگونه خواهد بود فعلا مشخص نیست.

به نظر شما ممکن است مجددا موضوع اسد و حکومت سوریه به مسئله اول منطقه خاورمیانه تبدیل شود ؟ چرا که در شرایط فعلی داعش و خطر گروه موسوم به دولت اسلامی در حال حاضر جدی ترین خطر برای منطقه خاورمیانه به شمار می رود.

واقعا نمی توان پیش بینی کرد. چرا که فعلا همانطور که شما هم اشاره کردید داعش مسئله اصلی است. ممکن هم هست این معضل سالها هم حضور داشته باشد و نتوان راه حلی برایش پیدا کرد. از آن سو سوریه هم وضعیت مناسبی ندارد و هر بخش این کشور در اختیار یک گروه است. جبهه النصره، ارتش آزاد، کردها، ارتش سوریه، دولت سوریه و داعش هر یک بخش هایی از کشور را تحت کنترل دارند و اوضاع پیچیده ای را در این کشور رقم زده اند. البته قرار است این هفته مذاکره ای میان آقای کری و لاوروف در ژنو صورت گیرد و موضوع سوریه مورد بررسی قرار گیرد. اگر توافقی صورت نگیرد احتمالا این شرایط ادامه خواهد یافت و هیچ چشم انداز روشنی هم برای حل آن متصور نیست. در نتیجه فعلا نمی توان با قطعیت در خصوص آینده سوریه و حتی داعش قضاوت کرد. شاید گذشت زمان و وقوع تحولات تازه ما را در ارائه تحلیل یاری دهد.

49308