به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، عالم مردگان از جمله عوالمی است که همواره وقتی با آن مواجه می‌شویم سؤالات و ابهامات بسیاری برای ما به وجود می‌آید و هر فردی علاقه دارد بیشتر از این عالَم بداند، چرا که مرگ از جمله مباحثی است که هر فردی روزی با آن دست به گریبان خواهد شد، همچنین حضرت رسول(ص) می‌فرمایند: «اذا رایتم الربیع فاکثروا ذکر النشور»؛ هرگاه بهار را دیدید، بسیار یاد قیامت کنید.

آنچه در ادامه می‌آید سلسله مباحثی است که به طرح پرسش و پاسخ درباره مرگ و معاد می‌پردازد و برگرفته از کتاب «عالم برزخ؛ عالم حیات و زندگی» اثر حجت‌الاسلام اسدالله محمدی‌نیا از پژوهشگران حوزه علمیه قم است:

پرسش‌ها در قبر از چیست

از روایات استفاده می‌شود که در عالم قبر پرسش‌های اساسی و کلیدی را سؤال می‌کنند، اما سؤالات جزئی موکول به روز قیامت می‌شود و سؤالات اصلی مثل سؤال از پروردگار، دین، پیامبر، امامت و اهل بیت (ع) عمره چگونگی کسب مال،‌ نماز، روزه و حج در واقع روز قیامت دادگاه و محاکمه اصلی انسان است، ولی عالم برزخ جایگاهی است که برای فرد پرونده‌ای تشکیل می‌دهند و او را آماده می‌کنند تا به محکمه اصلی برسند، منتهی کسانی که مؤمن بوده‌اند هیچ نگرانی و اضطرابی ندارند، اما مجرمان و گناهکاران در اضطراب شدیدی به سر می‌برند.

امام زین‌العابدین علیه‌السلام در این خصوص با اشاره به آیه سی‌ام سوره مبارکه آل عمران مبنی بر «یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ أَمَداً بَعیداً وَ یُحَذِّرُکُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ»؛ روزی که هر کس آنچه را از کار خیر (در دنیا) انجام داده و آنچه را از کار بد به جا آورده حاضر شده می‌یابد، آرزو می‌کند که کاش میان او و عمل‌های بدش مدت زمان درازی بود (قیامت به تأخیر می‌افتاد) و خدا شما را از ( عذاب ) خود بر حذر می‌دارد، می‌فرمایند: ای مردم از خدا بترسید و بدانید بازگشت همه شما به سوی خداست.

سپس حضرت ادامه می‌دهند: بدان اولین چیزی که دو فرشته نکیر و منکر از شما سؤال می‌کند از پروردگارت که او را عبادت می‌کردی و از پیامبری که به سوی شما فرستاده شد و از دینی که به آن پایبند بودی و از قرآنی که آن را می‌خواندی و از امامی که ولایت ور رهبری آن را قبول کردی سپس از عمرت سؤال می‌کنند که در چه راهی به باد دادی و از اموالت که از کجا به دست آوردی و در چه راهی مصرف کردی؟

جانب احتیاط را نگه دار و درباره خود فکر کن و قبل از از سؤال و امتحان آماده پاسخ باش.

اگر با ایمان و متقی و آگاه به دین و پیرو صادقین و دوستان و اولیا الهی باشی خداوند پاسخ لازم را به تو تلقین می‌کنند و زبانت را به گفتن حق باز می‌کند و جواب خواهی داد در این هنگام از سوی خداوند بشارت بهشت و رضوان و خیرات فراوان به تو داده می‌شود و فرشتگان الهی با روح (ارامش) و ریحان از تو استقبال می‌کنند.

و اگر چنین نبودی زبانت به لکنت می‌افتد و دلیلت باطل می‌شود و از دادن پاسخ فرو می‌مانی و بشارت به آتش داده می‌شوی و فرشتگان عذاب به استقبالت می‌آیند.

امام صادق(ع) می‌فرمایند: در قبر از 5 چیز سؤال می‌کنند: از نماز، زکات، حج، روزه و ولایت و محبت مرده نسبت به ما اهل بیت (ع) بعد ولایت از گوشه قبر به آن چهار تا می‌گوید: اگر از جانب شما نقص و کمبودی بود بر من لازم است که آن نقص را جبران و کامل کنم.

پرسش در قبر از چه زمانی شروع می‌شود

از روایات استفاده می‌شود که از همان اوایل ورود میت به برزخ و بعد از تلقین سؤال از او شروع می‌شود.

حضرت محمد(ص) فرمود:«انَّ الْعَبْدَ إِذَا وُضِعَ فِی قَبْرِهِ وَتَوَلَّی عَنْهُ أَصْحَابُهُ وَإِنَّهُ لَیَسْمَعُ قَرْعَ نِعَالِهِمْ فیَأْتِیهِ مَلَکَانِ»

همین که متوفی را در قبر قرار دادند و اقوام و دوستانش برگشتند، به طوری که هنوز میت صدای پاهایش هنگام برگشت را می‌شنود دو فرشته برای سؤال و جواب می‌آیند.

حضرت امیرالمؤمنین در این مورد می‌فرماید: «إِذَا انْصَرَفَ الْمُشَیِّعُ وَ رَجَعَ الْمُتَفَجِّعُ اءُقْعِدَ فِی حُفْرَتِهِ نَجِیّا لِبَهْتَةِ السُّؤَالِ وَ عَثْرَةِ الِامْتِحَانِ»؛ همین که تشیع‌کنندگان برگشتند و گریه کنندگان رفتند، او را در گورش می‌نشانند (و از او سؤال می‌کنند) در حالی که از ترس و تحیر در برابر سؤال و لغزش در امتحان آهسته سخن می‌گوید.

با توجه به مطالب گذشته روشن است که نشاندن در قبر مراد آن قبر ظاهری نیست.