به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی گروه هنر و تجربه، در نشست «فیلمسازی سینمای هنری اروپا» که در ششمین روز از هفته فیلم اروپایی در پردیس سینمایی «گلستان» شیراز برگزار شد، مجید اسلامی سخنان خود را درباره فیلم اینگونه آغاز کرد: یکی از مهمترین نکات فیلم «پرواز به خانه» که باعث جذابیت آن شده این است که خود را به زاویه دید یک شخصیت محدود می‌کند و این مساله در سینما کمیاب است، چون کار دشواری است که در یک فیلم اطلاعات از طریق یک شخصیت به مخاطب داده شود.
اسلامی ادامه داد: به‌طور واضح برای طراحی و نوشتن فیلمنامه زحمت زیادی کشیده شده تا این محدودیت را به ویژگی تبدیل کند که این مساله به جنبه‌های دیگر فیلم هم کمک کرده است. ما کل جنگ و آن دوره تاریخی را در فضاهای محدودی می‌بینیم که باعث شده فیلم کم‌هزینه‌تر شود و البته تاثیرگذارتر. این فیلم از نظر طراحی تولید بسیار ویژه است. در ساختن تک تک فضاها و ساختمان‌ها در فیلم و هویت بخشیدن به آنها تلاش زیادی شده است. کاری که در طراحی تولید این فیلم اتفاق افتاده، مثال زدنی است.
وی افزود: در طول تماشای فیلم به این مساله فکر می‌کردم که اگر این فیلم هالیوودی بود چطور ساخته می‌شد، بدون‌شک این اندازه صحنه‌های تاریک نداشت. در فیلم خیلی از صحنه‌ها تاریک است و با تکنیک لوکی ثبت شده است. این یک نوع سنت رایج در فیلمهای اروپایی است که در سال‌های اخیر شکل گرفته است. در فیلم علاوه بر فیلمنامه، در کارگردانی هم تلاش شده که زاویه دید را به احساسات درونی دختر تبدیل کند. تعادلی که بین همه بخش‌های فیلم اعم از فیلمنامه، کارگردانی، طراحی تولید، بازیگران و... وجود دارد، فوق العاده است.
کاترینا ووپرمن هم در مورد فرآیند ساخت فیلم «پرواز به خانه» چنین توضیح داد: خانم کریستین نستلینگر رمانی را با عنوان «بازگشت به خانه»، در مورد دوران کودکی خود نوشته بودند. خانم میریام اونگر این کتاب را خواند و خیلی تحت‌تاثیر قرار گرفت و تصمیم به ساخت فیلمی براساس آن کتاب گرفت. میریام اونگر طرح اولیه فیلمنامه را نوشت و بعد از خانم ساندرا بوهل، که دوست ایشان و فیلمنامه‌نویس هستند، درخواست کرد که در نگارش فیلمنامه به او کمک کند. این مساله را هم ذکر کنم که نویسنده رمان، کریستین نستلینگر، به سختی قبول کرد که فیلمی براساس کتاب او ساخته شود.
وی افزود: وقتی اولین نسخه‌های طرح اولیه فیلم آماده شد به تهیه‌کننده فیلم که یک خانم هستند، داده شد. تا اینجای کار همه عوامل فیلم خانم بودند. بعد برای جذب سرمایه اقدام کردند. چون این داستان در زمان جنگ جهانی دوم اتفاق می افتد، نیاز به لوکیشن خاصی داشت و کار سخت و پرهزینه‌ای بود. در اولین کمیته سرمایه‌گذاری، این طرح برای ساپورت مالی رد شد، چون اولین تجربه تهیه‌کننده بود و همچنین این مورد، پروژه سختی بود و آنها شک داشتند که از پس آن بر بیاید.
ووپرمن ادامه داد: در ادامه که به دنبال سرمایه گذار بودند، توانستند بودجه فیلم را در منطقه تیرول در جنوب ایتالیا تامین کنند. طی همین روند جذب سرمایه، تولید پروژه ۶ ماه به تعویق افتاد. اکنون به نقش من در فیلم به عنوان طراح تولید میرسیم، یکی از مشکلاتی که داشتیم این بود که به خاطر این که حدود نیمی از بودجه فیلم در تیرول تامین شده بود و ما در مقابل تعهد داشتیم در آن منطقه فیلمبرداری کنیم و ایتالیا شباهتی به اتریش ندارد. پیدا کردن لوکیشن مناسب کار بسیار سختی بود و ما به دنبال جایی بودیم که روح اتریش را به مخاطب برساند. با جستجوی زیاد، توانستیم این ویلا را پیدا کنیم، اما در فیلمبرداری تلاش شد که کوه‌ها و ساختمان‌های اطراف آن مشخص نباشد. یک سری فضاها مثل خانه پدربزرگ هم در استودیو ساخته شد و چالش این بود که آنقدر واقعی ساخته شوند که مخاطب متوجه این مساله نشود.
در ادامه علی آذری در مورد کارهای مشترک در اروپا پرسید که آیا وقتی یک فیلم به طور مشترک ساخته می‌شود آیا این قضیه به شکل فردی اتفاق می‌افتد یا شرکت‌های چند ملیتی هستند که در تولید یک فیلم دخیل هستند.
در هنرهای مختلف، همیشه یا سبک‌های هنری جایگزین هم شده‌اند یا این که چندین سبک همزمان وجود داشته‌اند. اما در سینما به دلیل حاکمیت پول، همیشه یک سینما وجود داشته که بزرگتر و قوی‌تر بوده و بقیه در برابر او بودند که آن هم هالیوود استمجید اسلامی در پاسخ این سئوال گفت: وقتی یک فیلم چند سرمایه‌گذار دارد هر کدام سهم اندکی دارند، ضرر و زیان احتمالی بین آنها تقسیم می‌شود و این شیوه ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. خیلی از این فیلمها چون هنری و تجربی هستند، مشکوک به زیان هستند. گاهی اوقات شبکه‌های تلویزیونی سهمی در بودجه فیلم دارند و در ازای آن فیلم را برای نمایش در شبکه خود پیش خرید میکنند. در اروپا تولید مشترک خیلی عادی و راحت اتفاق می‌افتد، زبان‌هایشان در فیلمسازی تقریبا یکی شده و فیلم‌هایشان اختلاف نجومی با یکدیگر ندارند.
کاترینا ووپرمن هم در این مورد توضیح داد: اتریش یک کشور کوچک است و سرمایه زیادی برای تولید فیلم ندارد. جذب سرمایه در کارهای مشترک در هر دو حالتی که گفتید ممکن است اتفاق بیفتد. پروژه را از طریق شرکت فیلمسازی در کشور اصلی به کشورهای مختلف میفرستند یا تهیه‌کننده فیلم از طریق واسطه‌هایی سرمایه‌گذار پیدا می‌کند. البته وقتی یک کشور دیگر بخش اعظمی از بودجه فیلم را تامین می‌کند، در مقابل آن شروطی وجود دارد، مثل این که بیشتر فیلمبرداری باید در آن منطقه انجام شود و باید از عوامل آن کشور برای کار در فیلم استفاده شود.
در ادامه جلسه علی آذری در مورد سهم فروش فیلمهای اتریش به نسبت هالیوود در خود اتریش پرسید و کاترینا ووپرمن چنین پاسخ داد: «در اتریش مخاطبان زیاد از فیلمهای اتریشی استقبال نمیکنند و این فیلمها سهم اندکی در اکران دارند و سهم اعظم متعلق به هالیوود است. در اتریش سالیانه حدود ۴۰ فیلم به جشنوارههای مختلف ارسال می‌شود و معمولا این گونه فیلمها رویکرد مالی ندارند و به قصد دیده شدن به جشنواره‌ها ارسال می‌شوند تا برای اکران در کشورهای دیگر انتخاب شوند.
در ادامه جلسه به خصوصیات سینمای اروپا و شباهت و تفاوت‌های آن با هالیوود پرداخته شد. در ابتدای این بخش مجید اسلامی چنین عنوان کرد: در هنرهای مختلف، همیشه یا سبک‌های هنری جایگزین هم شده‌اند یا این که چندین سبک همزمان وجود داشته‌اند. اما در سینما به دلیل حاکمیت پول، همیشه یک سینما وجود داشته که بزرگتر و قوی تر بوده و بقیه در برابر او بودند که آن هم هالیوود است.
اسلامی ادامه داد: فقط در دوره صامت بود که تقریبا همه کشورها قدرت یکسانی در بازار داشتند. اما کم کم از دهه ۳۰ میلادی به بعد سینمای آمریکا سهم عمده را دارد و بقیه سینماها باید بجنگند تا بتوانند با آن رقابت کنند. سینمای اروپا همیشه آلترناتیوی برای سینمای آمریکا بوده است. بعضی سینماها مثل سینمای فرانسه به جنگ هالیوود نمی‌روند، حتی شباهت‌هایی هم وجود دارد، اما به طور کلی تضاد ندارند. تفاوت چشمگیری که سینمای فرانسه و هالیوود وجود دارد مقاومت سینمای فرانسه در مورد ژانر است. فیلمهای فرانسوی معمولا در قالب خشک و سختی قرار نمی‌گیرند و ترکیبی از چندین ژانر هستند. اما سینمای ایتالیا بزرگترین آلترناتیو سینمای آمریکاست و دقیقا در تضاد با آن است.
این منتقد ادامه داد: برخلاف هالیوود، درام را کم کردند، فیلمهای ایتالیایی برخلاف هالیوود بیشتر ذهن‌گرا هستند، به جای بازیگران مشهور از نابازیگران استفاده میکنند و به جای ساخت لوکیشن‌های پرهزینه در استودیو، در لوکیشن‌های واقعی کار میکنند. سینمای نئورالیسم ایتالیا بزرگترین تاثیر را بر سینمای ایران گذاشته است، مثل کار در لوکیشن‌های واقعی، فقر و فیلمهای اجتماعی که سنت پر قدرت ایتالیاست. سینمای برزیل، اسپانیا و خیلی از کشورها که توان تولید به سبک هالیوود را نداشتند، به نئورالیسم ایتالیا روی آوردند.
اسلامی افزود: به‌عنوان مثال فیلم «پرواز به خانه» چندان رادیکال و در تضاد کامل با هالیوود نیست، اما تفاوت‌های چشمگیری هم با آن دارد. در هالیوود آنقدر به عظمت تولید فیلم اهمیت می‌دهند که کارگردانی قربانی می‌شود که نمونه خیلی مشخص آن آخرین فیلمهای کریستوفر نولان است. در سینمای اروپا روح مشترکی بین فیلمها حاکم است و حاضر نیستند نگاه هنری خود را قربانی سرمایه‌گذاران کنند. در سینمای اروپا در سال‌های اخیر فیلمسازی که در موفقیت خود تداوم داشته باشد و همیشه در اوج باشد، مثل جیم جارموش، کم شده است. اما تک اتفاقات درخشانی در جشنواره‌ها دیده می‌شود. نمی‌شود گفت سینمای اروپا افول کرده، انگار که موجی جدید آغاز شده و تک فیلمهای خوبی از تک فیلمسازها دیده می‌شود. اکنون دیگر مرزهای جغرافیایی در فیلمسازی برداشته شده است و فیلمسازان به خاطر جهانی شدن از مرزهای خود فاصله می‌گیرند و خیلی به هم نزدیک شده‌اند. دیگر نمی‌گویند فیلمساز ترکیه‌ای، می‌گویند فیلمساز اروپایی. حتی فیلمسازان واقعا مستقل آمریکا مثل وودی آلن هم به همین شکل کار میکنند.
کاترینا ووپرمن در تکمیل صحبت‌های مجید اسلامی درباره خصوصیت‌های سینمای اروپا و در پایان نشست چنین عنوان کرد: تولیدات هالیوود تجاری و با رویکرد مالی ساخته می‌شود، اما در فیلمهای خانه هنر اروپا رویکرد بیشتر هنری است تا مالی. در هالیوود فیلمها پیام دارند، اما پیام همه فیلمها به شکل تناوبی تکرار می‌شود. اما در سینمای اروپا هر فیلم یک پیام جداگانه و خاص دارد. تفاوت دیگر این که در سینمای اروپا تلاش می‌شود از فرم‌های جدید برای روایت داستان استفاده شود و فرم‌های جدید و خاص را تجربه کنند.
در ادامه نشست‌های «هفته فیلم اروپایی» و در آخرین روز از این هفته پردیس سیتی سنتر اصفهان در ۲۷ مهرماه میزبان این کارگاه تخصصی با حضور مجید برزگر، کارگردان و مدرس سینما و همچنین کاترینا ووپرمن خواهد بود. حضور در تمامی این کارگاهها برای علاقه‌مندان آزاد و رایگان خواهد بود.
