امیرالمومنین حضرت علی(ع) می‌فرمایند: اگر قرار باشد ما در زندگی به چیزی تعصب بورزیم و ایستادگی کنیم و از آن عبور نکنیم، آن اخلاق است. اهمیت داشتن اخلاق خوب، چیزی نیست که فقط در خانواده و برای تشکیل زندگی جدید ضروری باشد بلکه مطمئنا در همه شئون زندگی فردی و اجتماعی ضرورتی غیرقابل انکار است و همه ما انسان‌ها به نوعی اذعان داریم که اگر اخلاق زیرپا گذاشته شود هیچ‌چیزی سالم نمی‌ماند؛ نه اعتقادات، نه زندگی، نه خانواده، نه سیاست، نه اجتماع و نه هیچ ارزش دیگر.

با همه این دانسته‌ها اما، متأسفانه مواجه شدن هر روزه‌مان با بی‌اخلاقی‌های ریز و درشت، هنوز که هنوز است ادامه دارد. شاید خیلی از ما، خودمان را آدم خوش اخلاقی می‌دانیم و سعی می‌کنیم تبسم به لب داشته باشیم و با احترام با دیگران صحبت کنیم. اما بروز این خوش‌اخلاقی تا زمانی است که همه‌چیز به کام ما باشد و اگر حس کنیم حق ما رعایت نشده، وضع فرق می‌کند! برای خیلی‌ها این توجیه پذیرفته‌ای است: احقاق حق، به هر قیمت!

اما اگر کمی در دستورات اخلاقی دقت کنیم، می‌بینیم توصیه‌های اخلاقی فقط مربوط به زمانی که همه‌چیز گل و بلبل است نیست، بلکه عمده تذکرات اخلاقی در متون دینی، مربوط به همین مواقعی است که به‌اصطلاح تعرضی از سوی بقیه به حقوقی که ما برای خود قائلیم انجام می‌شود. اگر گفته‌اند خشم خود را فرو خورید، طبیعتا برای زمانی است که از دست دیگران عصبانی شده‌ایم، نه برای وقتی که خوشحال و خندان با دیگران در حال گپ و گفت هستیم. اگر گفته‌اند با کسی که با تو قطع رابطه کرده، رفت‌وآمد کن، معنی این را نمی‌دهد که مثلا فلان رفیقمان را که مدت‌هاست ندیده‌ایم برویم ببینیم. نه! منظور رفتن و ملاقات کردن با کسی است که با تو قهر است، اصلا دعوا کرده و از دیدنت متنفر است.

این نوع از اخلاق راحت به‌دست نمی‌آید. بلکه تمرین و تکرار می‌خواهد. امام علی(ع) می‌فرمایند: «خودتان را بر خوش اخلاقی تمرین و ریاضت دهید». واقعا ریاضت کشیدن می‌خواهد و کار آسانی نیست، هرچند پایان خوشی دارد و حضرت به زیبایی در ادامه می‌فرمایند: «چراکه بنده مسلمان با خوش‌اخلاقی خود، به درجه روزه‌دار شب زنده‌دار می‌رسد».