«قصه ظهر جمعه» از برنامه های شاخص رادیو ایران است که سال هاست ظهرهای جمعه با هدف روایت قصه ها و افسانه های ایرانی پخش می شود.
در تولید این برنامه توقفی صورت گرفته بود و اکنون فصل جدید این برنامه در گروه فرهنگ و ادب تولید و پخش آن از ۲۰ فروردین ماه آغاز شده است.
در فصل جدید این برنامه سعی شده که سنت قصه گویی که یکی از سنت های اصیل و فرهنگی ایران است، همچنان محفوظ باشد و از داستان ها و قصه های متون کهن و کلاسیک مثل مثنوی، منطق الطیر، شاهنامه و ... بیشتر استفاده شود. در حقیقت رویکرد «قصه ظهر جمعه» بهره گیری نوین از منابع حماسی، عرفانی و ادبی است.
در ادامه گزارش ایسنا از این برنامه قدیمی و صحبت‌های گوینده و عوامل تولید را می‌خوانید:
در دهه شصت، اگر اغراق نباشد رادیو نقش پررنگ تری نسبت به تلویزیون داشت. یکی از برنامه های پرطرفدار رادیو، «قصه ظهر جمعه» بود. «قصه ظهر جمعه» برنامه ای بود که توسط فضل الله مهتدی معروف به (صبحی) از بدو تاسیس رادیو در سال ۱۳۱۹ پایه گذاری شد و پس از اخبار سراسری و تنها با یک هفته تاخیر نسبت آن، قدیمی ترین و بادوام ترین برنامه رادیو در ایران است که در طول سالیان متمادی راویان متعددی همچون فضل الله مهتدی، علی جواهر کلام، ایرج گلسرخی، حمید عاملی، مصطفی موسوی گرمارودی، رضا رهگذر، مریم نشیبی و علی عابدی به خود دیده است.
آرم این برنامه، یکی از خاطره انگیزترین موسیقی ها و آرم های برنامه های رادیویی برای شنوندگان قدیمی این رسانه است؛ به طوری که برای آنان نوعی حالت نوستالژیک پیدا کرده است.
رضا رهگذر ـ یکی از گویندگان قدیمی برنامه ـ اظهار کرده است: در سال ۱۳۶۰ موسیقی آرم برنامه بخشی از موزیک متن فیلم «میشل استروگف» بود. موسیقی بدی هم نبود اما دو مشکل اساسی داشت؛ یکی اینکه بکر و بدیع نبود، دوم اینکه غربی بود و با برنامه کاملا شرقی و ایرانی ای مثل «قصه ظهر جمعه» تناسب نداشت.
یدالله گودرزی ـ مدیر گروه فرهنگ و ادب ـ در همین زمینه توضیح می دهد: چون در آن زمان ما در کلیه تعطیلات غیر جمعه هم برنامه قصه گویی داشتیم، رضا رهگذر تصمیم گرفت که آرم برنامه را تغییر دهد. وقتی موضوع با مدیر وقت رادیو آقای مهدی ارگانی در میان گذاشته شد با استقبال ایشان روبرو شد. نوار موسیقی جدیدی از آقای حسین علیزاده معروف به نینوا به بازار آمد که صداوسیما حق استفاده از آن را در برنامه های خود ظاهرا به مبلغ سی هزار تومان (به ارزش پول آن زمان) خرید و قسمتی از آن برای آرم، صداگذاری و تدوین شد.
متاسفانه چون نیمی از برنامه سازان از این موسیقی استفاده کردند دست اندرکاران برنامه ناچار شدند که موسیقی برنامه را عوض کنند. که آقای رهگذر باز هم سفارش کار دادند که حاصل آن همین آرم جا افتاده و پذیرفته شده فعلی شد. سازنده این موسیقی علی غلامعلی است.
گودرزی تصریح می کند: بر خودمان لازم می بینیم از زحمات همه کسانی که در شکل گیری برنامه نقش داشتند علاوه بر جناب سرشار، از محمد حسین کیانپور و محمد میرکیانی نیز سپاسگزاری کنیم. «قصه ظهر جمعه» یکی از برنامه هایی است که بر اساس سنت قصه گویی در رادیو ایران وجود دارد. برنامه «شب بخیر کوچولو» هم از برنامه های قصه محور رادیوایران است که با اجرای دوست داشتنی مریم نشیبا برای کودکان روی آنتن می رود. ضروری است شبکه های رادیویی در این زمینه برنامه ریزی کنند، چون جای قصه در رادیوست و قصه گویی برکات بی شماری دارد که نباید از آن غافل شد.
محمد جعفر محمد زاده، مدیر رادیو ایران که در استودیو حاضر است و بر روند ضبط برنامه نظارت دارد، می گوید: «قصه ظهر جمعه» از برنامه‌های قدیمی و مورد علاقه مردم است که پس از چند دهه هنوز هم مورد توجه شنوندگان است و مخاطب خودش را دارد. وقتی مردم برنامه‌ای را دوست دارند ما هم وظیفه داریم که به خواسته آنها توجه کنیم. دوره جدید پخش قصه ظهر جمعه با استقبال مردم مواجه شده است و تیم برنامه ساز هم تمام تلاشش را می‌کند که با کیفیتی مطلوب به خواست مخاطب احترام بگذارد. ارکان یک برنامه خوب، متن فاخر، اجرای خوب و تدوین و تنظیم حرفه‌ای است که با شرایطی که فراهم شده در این دوره شرایط مطلوب برای تولید برنامه‌ای فاخر و ماندگار فراهم شده است.
ندا حاجی اسماعیلی ـ تهیه کننده جوان برنامه ـ که پیش از او مهدی سدیفی، خانم میرکیانی و رضوان موسوی تهیه کنندگی برنامه را بر عهده داشته اند، می گوید: «قصه ظهر جمعه» بر اساس داستان های جدید و داستان های قدیم روایت می شود که غیر از خودم، دکتر یدالله گودرزی مدیر گروه فرهنگ و اندیشه رادیو ایران و طهورا محمدی داستان های آن را می نویسیم.
او تقریبا شش سالی است، برنامه «گلبانگ» را به صورت روتین با مریم نشیبا تهیه می کند و می‌گوید: قبل از برنامه «گلبانگ» هم برنامه داشته است.
اسماعیلی با اشاره به داستان هایی که در این برنامه مورد استفاده می گیرد، تصریح می‌کند: از کتاب خاصی استفاده نمی کنیم، بیشتر به قصه ها بستگی دارد؛ به طور مثال از کتاب های مهدی آذریزدی، کتاب های هوشنگ مرادی کرمانی، داستانهای کلیله و دمنه شاهنامه مثنوی و البته داستانهایی از نویسندگان جوان که قابلیت پخش و بازآفرینی دارند، استفاده می کنیم که البته همه قصه ها تنظیم رادیویی می شوند.
او درباره موسیقی هایی که در دل برنامه استفاده می کند، می گوید: سعی می کنم برای استفاده موسیقی در برنامه «قصه ظهر جمعه» دقت کنم که هم به بافت خاطره انگیز برنامه لطمه نخورد و هم با حال و هوای داستان هم خوانی داشته باشد؛ ضمن اینکه دکتر محمدزاده (مدیر رادیو ایران) هم علاوه بر حساسیت همیشگی که به متن برنامه ها داشتند از من خواستند که دقت زیادی در استفاده از موسیقی های برنامه ظهر جمعه داشته باشم.
در ادامه خضرایی ـ گوینده حال حاضر برنامه «قصه ظهر جمعه»ـ می گوید: «قصه ظهر جمعه» یکی از قدیمی ترین برنامه های رادیوست که از سال ۱۳۱۹، حدود یک ماه بعد از افتتاح رادیو شروع شده است و بزرگانی آن را گویندگی کرده اند. گویندگی در این برنامه با گویندگی در برنامه های مثلا تاریخی یا مذهبی تفاوت هایی دارد. با توجه به سابقه ای که من دارم چون از فروردین ۱۳۵۲ گویندگی رادیو را شروع کردم و از طرفی با توجه به شناختی که مدیران از اجرای بنده داشتند، صحبتی شد و قرار شد که برنامه را من اجرا کنم. ظاهرا از بین صداهایی هم که مد نظر بود اجرای من را پسندیدند.
او درباره لحن و بیان می گوید: طبیعی است که قصه گویی و روایت کردن یک قصه، با یک متن ادبی ـ تاریخی و حتی اجتماعی خیلی تفاوت دارد. در نتیجه آن حال و هوایی که این بیان باید داشته باشد و ارتباطی که با مخاطبش برقرار می کند، بسیار باید صمیمانه باشد و لحن قصه گویی و بیان قصه باید به صورتی باشد که کاملا در ذهن مخاطب بنشیند. من سعی کردم این لحن و بیان را اجرا کنم. من با همین سبک هم قصه گویی در برنامه های رادیو تهران، فرهنگ و مواردی دیگر شبیه این داشته ام اما «قصه ظهر جمعه» به دلیل موقعیت خاصی که در بین تمامی برنامه های رادیو دارد و سابقه ای که این برنامه دارد و اینکه قاعدتا شنونده خاص خودش را دارد، بایستی این لحن و بیان بسیار اثرگذار باشد.
این گوینده باسابقه درباره موضوعات قصه ادامه می دهد: باید از خانم ندا حاجی اسماعیلی، تهیه کننده این برنامه تشکر کنم؛ واقعا زحمت کشیدند قصه ها را تنظیم کردند. قرار هست که ما ان شاء الله از قصه های مثنوی معنوی، شاهنامه و یا قصه ها و حکایت هایی که به هر حال از متون کهن است بیشتر استفاده کنیم. در حال حاضر قصه های ما از «کلیله و دمنه» تهیه شده بود که من خواندم، قصه هایی از مرحوم آذریزدی که اقتباس شده بود. ان شاءالله که این موضوعات و قصه ها بتواند روال خوبی را پیش ببرد و مورد توجه شنوندگان قرار بگیرد.
خضرایی در پاسخ به این پرسش که چرا قصه گویی را انتخاب کرده است؟ می‌گوید: گوینده در شرایطی که هست با توجه به علایقی که دارد از طرفی ارتباطی که با مخاطب دارد، می تواند در بخش های مختلف اجرای برنامه داشته باشد. من در مورد اجرای برنامه های ادبی سابقه خوبی دارم. برنامه های ادبی فراوانی را اجرا کرده ام، برنامه های مذهبی ـ اجتماعی؛ بعد از ۴۷ سال سابقه و تجربه در ژانرها و شیوه های مختلف می توانم گویندگی کنم و این قصه گویی هم بخشی از این اجراهای رادیویی من است. هر چند که به خاطر علاقه ای که من به متون کهن و ادبیات بسیار فاخر و پر بار فارسی دارم، امیدوارم در این زمینه هم بتوانم کار موفقی را ارائه بدهم و کاری درخور سلیقه مخاطب ارائه کنم.
خضرایی ادامه می دهد: بخش اعظم تلاش گویندگان این است که با مخاطب ارتباط برقرار کنند و این مطلبی که دارند گویندگی می کنند، در ذهن و فکر و اندیشه و روح و جان مخاطب بنشیند و این یکی از شگردهایی است که من فکر می کنم بسیاری از گویندگان ما در این زمینه موفقند. قصه گویی جای خودش را دارد، سلیقه مخاطب برای من بسیار اهمیت دارد. امیدوارم این برنامه هم مورد اقبال قرار بگیرد.
هنگام خروج از استودیو صدای این گوینده به گوش می‌رسد که در پایان هر حکایتی که اجرا می کند می گوید: «خب دوستان خوبم همراهان همیشگی برنامه قصه ظهر جمعه، اینم از قصه امروز ما، امیدوارم از شنیدن این قصه راضی باشید و مثل قصه های دیگر ایرانی برایتان لذت بخش باشه، جمعه آینده باز هم مهمان شما خواهیم بود و تا آن موقع همه تان را به خدای بزرگ و مهربون می سپارم.»
این برنامه به تهیه کنندگی ندا حاج اسماعیلی و روایتگری رضا خضرایی جمعه ها ساعت ۱۳:۳۰ از رادیو ایران شنیده می شود.
در ادامه قسمتی از اجرای رضا خضرایی در برنامه «قصه ظهر جمعه» را مشاهده می‌کنید:
انتهای پیام
