به گزارش ایسنا، داوود فیرحی در سخنرانی با موضوع تاملی در مفهوم صلح و صلح ابتدایی اظهار کرد: در سنت فکری ما، کتابی به نام کتاب صلح در ادبیات فقهی و شیعه وجود دارد. در بحث جنگ و یا عقود هم بحث صلح طرح می شود. وقتی در سنت مسلمانی از صلح صحبت می‌کنیم همیشه ضد خود یعنی نزاع و مناقشه را تداعی می‌کند.
وی ادامه داد: تفکر فقهی ما این موضوع را پذیرفته که صلح قراردادی برای دفع نزاع است. این نوع صلح را به صلح ترمیمی می شود تعبیر کرد.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه دومین صلح، صلح پیشگیرانه است، ادامه داد: هنوز اتفاقی نیافتاده اما مجموعه عوامل نشان می‌دهد که مشکلی در پیش است؛ در این حالت صلح می‌خواهد مانع مشکلات در پیش باشد. این نوع صلح مبارک است چراکه رد نزاع را می‌بیند و دافع آن است.
وی سپس خاطرنشان کرد: در مکتب شافعی از صلح دیگری نام می‌برند که شروع می شود و قوانینی تعیین می‌کنند؛ در ادبیات ما به آن صلح ابتدایی یا صلح پیشتاز می‌گویند.
فیرحی در تشریح صحبت‌هایش، گفت: طبق نظریه اسلامی فقها تصور می‌کردند انسان‌ها درخواست‌های زیاد دارند و توان هستی برای پاسخ گویی کم است. این موضوع شبیه اقتصاد است که نادر بودن منابع را یاد می‌کند. فقهای سنتی برداشتشان این بود که انسان‌ها بلاخره منافعشان باهم تلاقی می‌کند.
وی ادامه داد: بنابر این گفتند صلح با وجود خوب بودنش اصالت ندارد؛ با اینکه اشرف قراردادها است چون تابع قراردادهای خصومت آمیز است در مرحله دوم قرار می گیرد. این پیش فرض در دستگاه فکری ما جا افتاد؛ برای همین است وقتی از صلح پیشگیرانه صحبت می‌شود نهایت پیشرفت‌شان است.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: به همین دلیل فقهای ابتدایی ما عقیده داشتند که صلح پیشگیرانه باطل است. امروز اکثر اهل سنت به استثنا بعضی فقهای شافعیه به همین عقیده هستند؛ اما از دوران قاجار به بعد در ادبیات شیعه صلح وارد تعبیر دیگری شد.
وی همچنین گفت: امروز مدل صلحی که مد نظر شیعه قرار گرفته است یکی از اصول اصلی دیپلماسی است. بعضی از حقوقدان‌های ما مثل مرحوم کاتوزیان مخالف صلح ابتدایی بودند؛ ایشان می‌گفتند صلح ابتدایی بقیه قراردادها را از بین می‌برد اما اخیرا این نوع از صلح خیلی طرفدار پیدا کرده است؛ می گویند صلح ابتدایی قراردادی است که شرطی پیشینه داردغ طرفین توافق می‌کنند کاری را انجام دهند و توافق می‌کنند که بر چه چیزی توافق کنند.
فیرحی افزود: صلح ابتدایی به این معنا است که مذاکره کننده قبل از اینکه منتظر تولید نزاع باشد با خلاقیت‌های خود وارد قراردادهای صلح می‌شوند؛ قراردادهایی که اختلاف را کم می‌کند. به عنوان مثال قبل از اینکه نظام کشتیرانی ایران را در مرزها دچار مشکل کند قراردادهای بین المللی می توانند با ورود مناسب از نزاع احتمالی در آینده جلوگیری کند. این اتفاق در نظام بین الملل زیاد می افتد. به نظر می آید یکی از امکانات مهم در مفهوم صلح شارژ کردن صلح ابتدایی با ایجاد عرف جدید در مناسبات است.
وی اظهار کرد: خیلی‌ها عقیده دارند صلح ابتدایی فرصت خوبی است که ما را از جر و بحث‌های صلح متعارف خارج می‌کند.
انتهای پیام
