مریم فکری

مردم هنوز به افزایش پیوسته قیمت بنزین عادت نکرده‌اند. تقریبا هر بار که اعلام می‌شود قیمت بنزین از فردا گران می‌شود، واکنش‌های قابل تاملی از سوی مردم شنیده می‌شود. شاید دلیل اصلی آن، وابستگی بسیاری از فعالیت‌ها و خدمات به حوزه سوخت باشد که بلافاصله پس از افزایش قیمت سوخت، باید شاهد گرانی با دلیل یا بدون دلیل برخی از کالاها بود.

در طول 37 سال گذشته تاکنون قیمت بنزین 1000 تومان افزایش قیمت داشته است؛ به عبارتی، در طول کمتر از چهار دهه گذشته تاکنون 99 هزار و 900 درصد قیمت بنزین گران شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که هر لیتر بنزین در سال 1357 با قیمت یک تومان به فروش می‌رفت که این رقم در ماه گذشته به 1000 تومان افزایش یافت.

در این سال‌ها، قیمت بنزین به صورت مرحله‌ای افزایش پیدا کرده است؛ اما اوج افزایش قیمت‌ها به سال 1389 برمی‌گردد که قیمت بنزین سهمیه‌ای 300 درصد و بنزین آزاد 600 درصد افزایش پیدا کرد.

روند گذشته افزایش قیمت بنزین حاکی از آن است که هر لیتر بنزین در سال 1357 با نرخ یک تومان به فروش می‌رسید که دو سال بعد، یعنی در سال 1359 دولت وقت قیمت بنزین را سه تومان افزایش داد و این نرخ تا سال 1368 ثابت بود. در واقع در سال 1359 قیمت بنزین 200 درصد گران شد.

پس از آن، در سال 1369 و در دولت سازندگی قیمت بنزین به 5 تومان در هر لیتر افزایش پیدا کرد و عرضه این بنزین تا سال 1373 ادامه داشت. این ارقام نشان می‌دهد که قیمت بنزین در سال 66.6 درصد رشد پیدا کرد. البته در دولت سازندگی در سال 1374 قیمت بنزین به دو برابر افزایش یافت و با قیمت 10 تومان عرضه شد. در واقع در سال 1374 دولت وقت قیمت را بنزین 100 درصد بالا برد.

اما در سال 1376 قیمت بنزین به هر لیتر 16 تومان (60 درصد افزایش) رساند و چهار سال بعد در دولت اصلاحات و در سال 1380 به تدریج این رقم به هر لیتر 38 تومان (137.5 درصد افزایش) رسید. این روند همچنان در دولت اصلاحات ادامه داشت؛ تا این‌که در سال 1383 قیمت بنزین به 80 تومان برای هر لیتر افزایش یافت. یعنی در سال 1383 قیمت بنزین با رشد 110.5 درصد روبه‌رو شد.

روند صعودی قیمت بنزین در دولت احمدی‌نژاد نیز ادامه پیدا کرد؛ به طوری که قیمت بنزین از 80 تومان به 100 تومان در سال 1386 افزایش یافت. محاسبات نشان می‌دهد که در این بازه زمانی، قیمت بنزین 25 درصد رشد پیدا کرد.

اما 5 سال بعد و در دولت دوم احمدی‌نژاد، افزایش قیمت بنزین کاملا شوک‌گونه بود؛ به طوری که با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و در روزهای آخر آذرماه سال 1389 هر لیتر بنزین آزاد در فاز اول هدفمندی یارانه ها به 700 تومان افزایش قیمت پیدا کرد. بنزین سهمیه‌ای نیز که از میانه‌های سال 1386 شکل گرفته بود و با نرخ هر لیتر 100 تومان عرضه می‌شد، در آذرماه 1389 به 400 تومان افزایش پیدا کرد. تقریبا از این‌جا بود که بنزین دو نرخی پا به عرصه اقتصاد کشور گذاشت و به این ترتیب بنزین قیمت بنزین سهمیه‌ای 300 درصد و بنزین آزاد 600 درصد افزایش پیدا کرد.

پس از گذشت کمتر از 4 سال، به دلیل کسری منابع مالی‌ای که اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی ایجاد کرده بود، دولت یازدهم در اردیبهشت‌ماه سال 1393 اقدام به افزایش قیمت بنزین کرد و به این ترتیب بنزین یارانه‌ای به 700 تومان و بنزین آزاد به 1000 تومان افزایش پیدا کرد. این اعداد و ارقام، حاکی از رشد 75 درصدی قیمت بنزین سهمیه‌ای و 42.8 درصدی قیمت بنزین آزاد است.

در سال 1394 نیز قیمت بنزین افزایش یافت؛ البته این افزایش قیمت تنها مربوط به بنزین سهمیه‌ای بود و به این ترتیب بنزین تک‌نرخی شد. به این شکل که در حال حاضر دیگر بنزین به صورت یارانه‌ای در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد و آزادسازی بنزین اتفاق افتاده است. بر این اساس، بنزین 700 تومانی یارانه‌ای به 1000 تومان افزایش یافت و این رقم، نشان از رشد 42.8 درصدی قیمت بنزین دارد.

همه این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که در طول 37 سال گذشته قیمت بنزین 99 هزار و 900 درصد گران شده است و البته نقش برخی دولت‌ها در این میزان افزایش قیمت بسیار بود.

22539