به گزارش ایسنا، اصطلاح سواد بدنی یک مفهوم نسبتا جدید بوده که اخیرا توجه بسیاری از محققان و پژوهشگران را به خود جلب کرده است، اهمیت رشد حرکتی به ویژه در دوران کودکی، توجه به بعد جسمانی به عنوان مبنایی برای توسعه سلامت، نگرانی از سبک زندگی مردم در جوامع کنونی و نگرانی از گرایش بیش از حد تربیت‌بدنی به سمت قهرمان‌پروری از جمله عواملی است که موجب شد مفهوم سواد بدنی شکل بگیرد.
با گذشت چندین سال که مفهوم سواد بدنی معرفی و مطرح شده و در اختیار افراد علاقه‌مند قرار گرفت، لزوم توسعه این مفهوم در زمینه فعالیت بدنی با شناخت هدف اصلی و ارزش آن مورد توجه بوده است و با توجه به اهمیت موضوع صالح رفیعی- عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم ورزشی و محسن وحدانی- عضو سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگویی به تبیین و تشریح موضوع سواد بدنی در آموزش و پرورش پرداختند.
سواد بدنی؛ محصول آموزش دولت و جامعه
صالح رفیعی با اشاره به اینکه سواد بدنی با همه ویژگی‌های خوب آن محصول آموزش هر دولت و جامعه است، گفت: آموزش در جامعه توسط نهادهای مختلفی ارائه می‌شود که در کشور ما خانواده، سازمان بهزیستی و مهد کودک‌ها برای کودکان زیر هفت سال و وزارت آموزش و پرورش برای افراد بالای هفت سال مسئولیت تربیت فرزندان را عهده‌دار هستند، ازاین‌رو به عنوان یکی از نهادهای مهم برای توسعه سواد بدنی باید شرایط لازم برای تمامی دانش آموزان با هر سطح مهارت و توانایی فراهم شود تا بتوانند همانند دیگر سوادها به توسعه سواد بدنی خود نیز بپردازند.
وی افزود: سواد بدنی که اگر به سطح مطلوبی ارتقاء یابد می‌تواند تضمین‌کننده مشارکت مطلوب در ورزش و فعالیت بدنی در طول عمر افراد شود، پس ضرورت دارد تربیت‌بدنی، هویت و جایگاه خود را در مدرسه و در بین دانش آموزان و خانواده‌ها به دست آورد.
۱۴ میلیون دانش آموز و ۲۷ هزار معلم تربیت بدنی
محسن وحدانی با تاکید بر اینکه برنامه درسی تربیت‌بدنی برنامه نوپایی است و تا زمانی که در مدارس پیاده‌سازی شود، مستلزم صرف زمان است تا هویت واقعی‌اش را به دست آورد، بیان کرد: هم‌اکنون ۱۴ میلیون دانش‌آموز داریم که ۱۲ میلیون آن در مدارس دولتی هستند، حدود ۶۰۰ هزار کلاس درسی داریم و حدود ۲۷ هزار معلم تربیت‌بدنی مأموریت درس تربیت‌بدنی را عهده‌دار اند.
وی ادامه داد: در دوره متوسطه کمبود زیادی در بخش معلمان تربیت‌بدنی نداریم اما در دوره ابتدایی حدود ۱۰ هزار نیرو کم داریم، حدود ۶۰ درصد از معلمان تربیت‌بدنی دارای تحصیلات لیسانس، ۳۳ درصد فوق‌لیسانس و دو درصد دکترای تخصصی هستند که این بیانگر آن است که معلمان تربیت‌بدنی از یک جامعه آکادمیک برخوردارند و ظرفیت بالقوه بسیار خوبی داریم.
فضاهای ورزشی یکی از مشکلات مدارس کشور
وحدانی با تاکید بر اینکه یکی از مشکلاتی که در مدارس وجود دارد مربوط به فضاهای ورزشی مدارس است، گفت: بر اساس اطلاعات موجود حدود ۱۱ درصد از مدارس ما از سالن‌های ورزشی استفاده می‌کنند، ۲۶ درصد مدارس ما دو یا بیشتر از دو زمین ورزشی (روباز) دارند، ۳۶ درصد مدارس تنها یک زمین‌دارند و ۲۵ درصد مدارس زمین ایمنی برای اجرای فعالیت‌های حرکتی دانش آموزان ندارند که البته این ۲۵ درصد اغلب مدارس روستایی و کم‌جمعیت و در دوره ابتدایی هستند.
وی افزود: اقدامات خوبی در بخش فضاهای ورزشی صورت گرفته است، ازجمله اینکه در زیر نظام تأمین فضاهای تجهیزات و فناوری سند تحول بنیادی، توجه ویژه‌ای به فضاهای ورزشی شده است و هم‌اکنون نیز استانداردهای تجهیزات ورزشی در مرحله نهایی سازی است و معاونت تربیت‌بدنی و سلامت نیز هرساله در ابتدای سال تحصیلی بخش عمده‌ای از اعتبارات خود را در قالب کاروان‌های ورزشی اختصاص به خرید تجهیزات ورزشی می‌کند.
در ادامه صالح رفیعی با اشاره به اینکه یکی از ویژگی‌های تربیت‌بدنی کیفی این است که فرصت‌های بیشتری برای دانش آموزان فراهم‌سازد، عنوان کرد: طرح مدرسه پویا این فرصت‌ها را فراهم کرده است و اگر در اجرای این طرح اطلاعات و دانشی نیز در اختیار معلمان و مدیران قرار گیرد می‌تواند بهره‌وری بیشتری داشته باشد.
لزوم به کارگیری والدین باتعریف برنامه جامع
وی افزود: اگر برنامه جامعی برای تربیت‌بدنی داشته باشیم می‌توانیم والدین را به کار بگیریم و باید به ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی در طول روز که مدنظر سازمان بهداشت جهانی بوده برسیم و برای این کار نیاز به جایابی و گسترش بیشتری در طرح‌های جاری داریم.
وحدانی نیز با اشاره به برنامه‌هایی که هم‌اکنون در آموزش‌وپرورش اجرا می‌شود، گفت: علاوه بر برنامه درسی تربیت‌بدنی طرح‌هایی تحت عنوان مکمل و فوق‌برنامه ورزشی تعریف‌شده است، طرح حیاط پویا که به مدرسه پویا ارتقا پیدا کرد یکی از طرح‌هایی است که استقبال خوبی از آن توسط مدارس ابتدایی صورت گرفت و علاوه بر آن المپیادهای ورزشی درون مدرسه‌ای، کانون‌های ورزشی، نرمش صبحگاهی از دیگر برنامه‌های معاونت تربیت‌بدنی و سلامت است که هر ساله اجرا می‌شود.
سرگرم کردن بچه‌ها نباید هدف باشد
رفیعی با اشاره به نقش مهم آگاهی و دانش‌افزایی معلمان از موضوع سواد بدنی، افزود: در خصوص سواد بدنی، هنوز بازخوردی از جامعه نگرفته ایم، وقتی از سواد صحبت می‌کنیم نیاز داریم بدانیم بچه‌های ما از چه میزان سواد برخوردار هستند؟ اگر معلم تناسب‌های رشدی را نفهمد نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم تربیت‌بدنی کیفی حاصل می‌شود، البته این موضوع نه‌تنها در مدارس بلکه در باشگاه‌ها و مهدهای کودک نیز باید مدنظر قرار گیرد و سرگرم کردن بچه‌ها نباید هدف باشد بلکه آموزش هدف اصلی است. در کشورهای مختلف در خصوص سواد بدنی کارهای مختلفی انجام داده‌اند و بسته‌های آموزشی متنوعی را ارائه داده‌اند و این خلأ در کشور ما وجود دارد و می‌بایست کشور ما نیز برنامه جامع و مدونی برای توسعه سواد و تربیت مربیان ویژه این امر داشته باشد.
وضعیت کانادا، ولز، استرالیا، اسکاتلند و انگلستان در حوزه سواد بدنی
پس از آن محسن وحدانی با اشاره به اینکه کانادا یکی از اولین کشورهایی بود که روی سواد بدنی کارکرد، گفت: کانادا از مسیر سیستم آموزشی و نظام ورزشی خود سعی دارد تا سواد بدنی را در جامعه توسعه دهد و برای این منظور الگوی LTAD را پیشنهاد دادند که اکنون همین الگو مبنایی برای سایر کشورها نیز شده است و این کشور سامانه active for life را راه‌اندازی کرده که در آن خدمات آموزشی و مشاوره‌ای به‌صورت رایگان برای همه معلمان، مربیان و والدین ارائه می‌شود.
وی افزود: ولز یکی از کشورهایی است که برنامه یادگیری مبتنی بر بازی را اجرا می‌کند و در این کشور وزارت فرهنگ و ورزش و انجمن‌های ورزشی مسئولیت توسعه سواد بدنی را بر عهده دارند، کشور استرالیا نیز سواد بدنی را از طریق برنامه درسی سلامت و تربیت‌بدنی HPE در مدارس توسعه داده است و در این کشور دانشگاه کانبرا مسئولیت تحقیق و پژوهش بر روی سواد بدنی را عهده دار است.
به گفته وحدانی انگلستان یکی از مهدهای اصلی سواد بدنی است و تعامل بسیار خوبی بین سازمان‌های متولی ورزش در آنجا وجود دارد تا بتوانند از طریق تربیت‌بدنی، بازی‌ها و ورزش‌های سازمان‌یافته سواد بدنی را گسترش دهند، همچنین کشور اسکاتلند برنامه BMT را توسعه داده تا از طریق آن مهارت‌های تفکر را با تلفیق مهارت‌های حرکتی آموزش دهد.
الگوبرداری از کشورهای پیشرفته
رفیعی نیز در پایان این گفت‌وگو با بیان اینکه الگوبرداری از کشورهای پیشرفته که سالها تلاش کرده‌اند می‌تواند تجارب و راهکارهای خوبی را منتقل کند، گفت: برای توسعه سواد بدنی همه نهادهای متولی باید در کنار هم و تحت یک برنامه جامع توسعه‌ای فعالیت داشته باشند و این مسئولیت همه ارگان‌ها و نهادها بوده و نیاز است پژوهشگاه علوم ورزشی پژوهش های لازم را انجام دهد، وزارت ورزش، سازمان بهزیستی، فدراسیون‌ها، وزارت بهداشت به کمک وزارت آموزش و پرورش بیایند و همه با هم همگام و هم صدا شوند تا بتوانیم شاهد توسعه سواد بدنی در آینده‌سازان کشور باشیم.
انتهای پیام
