فرهنگی‌هنری 10:36 - 15 اردیبهشت 1394
استادحوزه علمیه با بیان اینکه فقه و سنت نباید مورد سوء استفاده تکفیری ها قرار گیرد، گفت: بیش از علمای شیعه امامیه، اهل سنت باید در فکر نجات فقه و اصول مذاهب اربعه باشند.

آیت الله سجادی: علمای اهل سنت فقه و اصول مذاهب اربعه را نجات دهند

به گزارش خبرآنلاین، آیت‌الله سجادی، رئیس "حوزه علمیه ثقلین" در گفت و گو با شفقنا درباره فقه و دین، وحدت مسلمانان و مقابله با تکفیری ها اظهار نظر کرده است. خلاصه سخنان وی را در ادامه می خوانید. 

* مسئله وحدت اسلامی یکی از مسائل اصلی و ضروری دین مبین اسلام به حساب می‌آید و مستند به کتاب و سنت و آیه شریفه‌ "واعتصموا به حبل الله جمیعا و لاتفرقوا" است که به صورت امر و دستور آمده است، دلالت التزامی بر وجوب حکم و تشخیص موضوع دارد.

* بنابراین خداوند در این آیه شریفه همه مسلمین را در درجه اول و حتی انسانیت را در قبال مسائل انسانی ملزم کرده است به حفظ وحدت و چنانچه موضوع هم در آیات الهی روشن است و «انّ هذه امتکم امت واحده»، قهرا اگر امت یک امت واحد است و جهت وحدت از همین آیه شریفه استفاده می‌شود که وحدانی باید باشند و از طرفی هم آیه شریفه دلالت دارد بر اینکه همه مسلمین به اضافه وحدت در جهت، وحدت در عمل و وحدت در مسائل بزرگ اجتماعی و سیاسی نیز داشته باشند زیرا آیه شریفه، وحدت در جهت مسائل سیاسی و اجتماعی را نیز در بر می‌گیرد که از مهم ترین مسائل وحدت است. بالاتر از آن حتی وحدت در فتوا، حکم و تشخیص موضوعات هم باید داشته باشند.

* یکی از مسائل مهمی که در قرن اخیر مسلمین با آن مواجه اند، مسئله جریان های افراطی و تفریطی است که با عناوین مختلف از قبیل تکفیری‌هایی که معتقدند ما سلفی هستیم، این پدیده یک امر بسیار ناگوار و اختلاف آمیز بین مسلمین مطرح شده است. در بررسی این پدیده جهات و ابعاد گسترده ای وجود دارد و باید کسانی که به عنوان مصلح، اندیشمند و فقهای دینی و کسانی که خودشان را در عرصه اندیشه و اندیشه ورزی صاحب نظر می‌دانند، در بررسی این پدیده جداً نباید بی‌توجه باشند.

سلفی گری به چه معناست و اعتقاد آنها چیست؟

* درباره سلفی گری بحث علمی و دقیقی باید صورت بگیرد که اعتقاد سلفی از نظر این آقایان عبارت از چیست؟ آیا سلفیت تابعیت از صالحان و گذشتگان دوره اول از صحابه است، یا مرحله دوم، یا مرحله سوم که قرن جمع آوری حدیث و بحث‌های فقهی است و یا این که در مرحله چهارم به وجود آمده که با اجماع حکام و علمای آن زمان، مذاهب را منحصر کردند به چهار مذهب.

* اگر ما سلف صالح را به عنوان پیام آورنده‌ای از سنت رسول الله، عمل کننده به سنت رسول خدا که سنت شارح قرآن است، در نظر بگیریم، امری است که همه مذاهب و علمای امت این اندیشه را می‌پذیرند و دلیل این امر روشن است؛ زیرا دستورات رسول خدا، "وما آتاکم الرسول ... وجوب اطاعت را دارد.

* اگر نظر سلفی‌ها این باشد، اولین سلفی همان دوره اول زمان رسول خدا، همه مجتهدان فن اعم از شیعه و سنی، اتکای اجتهادشان به سنت رسول خداست، قول و تقریر رسول خدا و ضروریات احکامی که در قران کریم و پیامبر خاتم شارح قرآن است. وحی الهی به پیامبر و پیامبر هم بیان کننده وحی الهی بر امت است؛ پس دو آیه شریفه ای که ذکر شد، آیاتی هستند مسلّم و موجب تبعیت و اطاعت است.

* بحث در این است که آیا اجتهادات صحابه اضافه بر آنچه رسول خدا امانت گذاشته و به عنوان حجت در بین امت قرار داده، اجتهادات آنها اگر از سنت سرچشمه گرفته باشد، آیا این اجتهاد نسبت به دیگران حجت هست یا نیست؟ این بحث اساسی و اصولی بین علمای امت اسلامی می‌باشد.

* ابوحنیفه، امام اعظم و اولین فقیه اهل سنت، معتقد است بر این که اجتهادات صحابه دقیقا مثل اجتهادات خودمان هست. اگر بر اساس اجتهادات خودمان بخواهیم درباره یک فرع فقهی بحث بکنیم، چاره ای نداریم جز اینکه این فرع استنادش به قول رسول خدا باید مسلم شود و در عین حال برای موردی خاص نباشد.

* عمل خاص در یک مورد مثل این می‌ماند که رسول خدا غسیل الملائکه ذوالشهادتین را، شهادت او را به جای دو شهادت رسول خدا حکم فرمود و قبولی داد که این فقط کار رسول خداست آن هم در مورد خاصی، قهرا ما نمی توانیم نسبت به کسی که مومن به اعلا درجه ایمان باشد، بگوییم که او چون ایمانش بالاتر است پس شهادتش را دو، سه یا چهار شهادت قیاس کنیم؛ زیرا کار رسول خدا تنها متعلق به خود او با پشتوانه وحی در موردی خاص بوده است اما اکنون منقطع از وحی و پیرو هستیم، تنها واسطه قرآن وحی الهی و سنت رسول خدا است، بنابراین مواردی که اعمال خاصه در موارد خاصه هست در باره آنها جای اجتهاد نیست.

* اجتهاد صحابه هم باید زیر ذره بین بحث علمی قرار بگیرد؛ مثلا در عهد رسول خدا، خالد بن ولید در یمن کاری را انجام داد، عده ای را اغفال کرد و بعد کشت و سربرید، به مجرد اینکه رسول خدا خبر را شنید، دست ها را بالابرد و عرض کرد: خدایا من از عمل خالد بیزارم. فورا حضرت علی(ع) را با اموال زیاد فرستاد که باید دیه مقتولین داده شود، در اینجا اگر اجتهاد خالد مقرون به صحت بود، چرا رسول خدا ادعای بیزاری کرد؟ از طرفی دیگر چرا دیه آنها را رسول خدا فرستاد؟

* اینجا یک بحث فقهی بسیار اساسی هست که تمام علمای اهل فتوا از ابن حجر گرفته تا عمده القاری، ملا علی قاری هروی و همچنین تا جامع السنن، همه این بزرگان این بحث را مطرح کرده و خصوصا ابن حجر وقتی به این موضوع می رسد می گوید که از طرفی چون رسول خدا از این کار بیزاری جسته و از طرفی دیه نیز داده اگر کس دیگری غیر از رسول خدا این کار را به این شکل ختم می داد، ما بحث فقهی می‌داشتیم اما رسول خدا در همین حد توقف کرده و ما چیزی از لحاظ فقهی بحث نخواهیم داشت. ولی مسئله اگر در غیر از رسول خدا انجام بگیرد، حکم فقهی و شرعی آن کاملا روشن است.

* امام ابوحنیفه حرفش این است که تمام روایاتی که از طریق حکام بنی امیه در سلسله او باشد از نظر ایشان مردود است، بر همین اساس ابوحنیفه مبغوض دو یا سه تن از آخرین حکام بنی امیه قرار گرفت.

* ابو حنیفه می‌گوید که عدل الهی، عدل در دین اسلام چه در مسائل اجتماعی،چه در مسائل سیاسی، چه در اخلاقیات و یا اجتهاد فقها عدل حاکم است؛ انصاف فوق عدل حاکم هست، عدل و انصاف باید در نظر گرفته شود و فقیه نباید در خطای افراط و تفریط قرار بگیرد. آن عدل میزانی است در امور قضایی و اجتهادی و باید در نظر گرفته شود.

* یکی از فرمایشات مهم ایشان در ادامه عدل این است که اعمال صحابه را از نظر اجتهادی در محک و میزان قوانین اجتهاد قرار ندهیم، چرا که سر منشا فتنه‌های بزرگی در جهان اسلام قرار می گیرد؛ نمونه آن را را ما امروزه می بینیم که به تعبیر یکی از دانشمندان اهل سنت اینهایی که سر می برند، اینهایی که آدم می‌سوزانند بالاخره یک حدیث و فتوایی از این مجامع روایی از صحاح سته در می آورند در صورتی که این صحاح باید بررسی شود.

* یکی از وظایف بزرگ وحدت اسلامی و تقریبی که به وجود آمده و توسعه پیدا خواهد کرد، این است که ما باید فقه دین را نجات بدهیم، علم فقه که علم به احکام اسلامی است، مستند این احکام و مستند فقه بر می‌گردد به سنت رسول خدا از روایات و عمل و تقریر رسول خدا و از کتاب الهی که سنت رسول خدا شارح کتاب الهی است و باید در این وادی مفصل وارد شد و فقه اسلامی را عموما باید از دست افراط گرایان، تکفیری ها و این داعشی که امروزه ظهور کرده، نجات داد تا مورد سوء استفاده قرار نگیرد.

* اگر امت اسلامی با فقه دین و احکام آشنا شوند مسلم اینها مطرودند، مردودند و همه اینها برگردند یا توبه کنند یا محکوم قوانین قضا و حدود اسلامی قرار بگیرند و به اجماع امت اسلامی و بیدارگران در برابر اینها باید قیام کنند.

* اگر یک کسی به ظن و گمان مورد اتهام قرار بگیرد اعم از هر نوع اتهامی، مثلا همین حادثه اخیر در کابل؛ خانمی آمده طوماری از دعایی را سوزانده، باید اول بررسی شود که این سوزاندن اولا بر چه استنادی بوده، آیا جاهل بر احکام بوده یا عالم به آنها؛ دوم در صورتی که عالم بوده آیا آیات الهی را سوزانده یا غیر از آیات الهی را؛ بعد بر فرض اینکه اینها را سوزانده یا حتی قرآن را سوزانده باید در قضای اسلامی، در حقوق اسلامی اول باید این آدم توجیه شود که دقیقا عملی که او مرتکب شده است دارای چه پیامدی از لحاظ حقوقی است؟ اگر برگشتی برای او وجود دارد پس توبه کند و اگر برگشت دیگر کسی حق تعرض بر او را ندارد. اما اگر برنگشت و مصر بر سوزاندن قرآن بود باید بر او فرجه و فرصتی داد که ممکن است بر اثر لجبازی با یکسری دلایل واهی و شبهه افگنانه باید شبهه زدایی برای او صورت گیرد.

* در نهایت درجه نیز حکم او قتل نیست و باید تبعید شود یا زندانی گردد. بعد از آنکه قاضی اسلامی تبعید و زندان را برای او اجرا کرد و باز هم دومرتبه و سه مرتبه چنین عملی را مرتکب شد، در مرحله چهارم تعزیر باید بشود و تازیانه زده شود نه خون او ریخته شده و کشته شود. پس از آن اگر باز هم اصرار بر عملش داشت آن وقت اگر مصلحت ایجاب کرد و هیچ راه عقلایی برای نجات دادن او از شبهه نبود،آن زمان مربوط است به قاضی مجتهد اهل فن با مشورت عقلا تصمیم گرفته شود بر احراق دم او. به طور کلی این همه مراحل قضا دارد و هیچ کس حق ندارد بدون طی مراحل قانونی و قضای اسلامی حکم ریختن خون را بدهد.

* اگر قبل از انجام مراحل یاد شده به قتل رسیده و قاتل عمدا این کار را کرده باشد باید قصاص شود، اگر لوث شده باشد دیه اش باید پرداخت شود. لوث به این معنا که دسته جمعی آمدند و کشتند و قاتل واقعی مشخص نیست که چه کسی بوده است لذا توسط آن جمع دیه وی باید داده شود و اگر آنها توان نداشتند حاکم اسلامی از بیت المال باید دیه مقتول را بپردازد؛ این است عدل اسلامی.

* جمله ای از ابوحنیفه وجود دارد که گفت ما ابدا اهل قبله را تکفیر نمی‌کنیم، بنابر این گام اولیه این است که یک بررسی علمی عمیق و دقیق از لحاظ اعتقادی و فکری درباره تمام این جریان های افراطی صورت بگیرد و تمام علمای اسلامی باید در این مسئله وارد شوند.

باید فقه و سنت را از دست تکفیری ها نجات داد

* اما گام دوم در مسئله تقریب است. و آن عبارت است از فتوا در مسائل مستحدثه؛ باید اندیشمندان جهان اسلام مسائل مستحدثه را در تقریب مذاهب هم کتابا و هم سنتا؛ هم عقلا و هم اجماعا مورد توجه قرار بدهند. هر چند اجماع یکی از اصول اجتهادی علمای اسلام است اما اجماع هم مستندش باید یا به عقل برگردد یا به سنت.

* مثلا پدیده داعش و تکفیری ها که از مسائل روز دنیا هم می باشند، با بررسی مبانی فقهی و اعتقادی آنها مورد دقت قرار گیرند که آیا مبانی آنها استناد به کتاب و سنت دارد؟آیا با روح اسلام سازگار است؟ آیا آن چیزی که پیامبر خاتم به عنوان رحمت للعالمین برای انسانیت آورده که انسان را به انسانیت برساند آیا با آن سازگار هست یا نیست؟

* بعد عملکرد این گروه های تکفیری، از لحاظ علمی، فقهی و فقاهتی مورد بحث قرار بگیرد، اگر اینها در دانشکده های شرعیات و حقوق مورد بحث قرار بگیرد و فقها هم از لحاظ علمی و اجتهادی مورد بررسی قرار بدهند و این بحث ها اطلاع رسانی و رسانه ای شود، من معتقدم که ماهیت تکفیری ها کلا از لحاظ اعتقادی روشن خواهد شد چنانچه که از لحاظ سیاسی روشن شده است که اینها دست نشانده ی یهود، و غربی ها هستند و باید از لحاظ فقهی هم کاملا روشن شود که اینها اصلا اعتقادی به دین اسلام ندارند و تنها از اعتقادات، آیات و سنت اسلامی سوء استفاده می‌کنند.

* باید یک نهضت علمی صورت گیرد خصوصاً علمای اهل سنت در این موضوع بی تفاوت نباشند ،فقه و سنت را نجات دهند که مورد سوء استفاده تکفیری ها قرار نگیرد و بیش از علمای شیعه امامیه، اهل سنت در فکر نجات فقه و اصول مذاهب اربعه باشند.

/6262


6316053
 
پربازدید ها
پر بحث ترین ها

مهمترین اخبار فرهنگی‌هنری

فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» ساعت بازدید از موزه‌ها، کاخ‌ها و محوطه‌های تاریخی به مناسبت شب‌های قدر کوتاه‌تر شد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» در شب‌های قدر ماه مبارک رمضان، نمایشگاه قرآن تا ساعت ۲۲ پذیرای بازدیدکنندگان خواهد بود.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» مهدی نقویان رئیس سیمافیلم درباره ساخت چند سریال مهم در سال ۱۴۰۳، سرانجام سریال الف ویژه مسعود جعفری‌جوزانی در تلویزیون، تغییر در نظام پخش و رونق ساخت سریال‌های طنز توضیحاتی داد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» تلویزیون امروز فیلم‌های متفاوتی مانند «نیاز»، «دیپورت» و «شلیکی از میان دیوار» را راهی آنتن شبکه‌های سیما می‌کند.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» وزیر فرهنگ گفت: در برنامه‌ریزی‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، توجه به ایرانی‌گری ضروری است.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» ویژه برنامه «و خدایی که در این نزدیکی است» رادیو جوان برای شب‌های قدر به مدت پنج شب از حرم مطهر رضوی با حضور کارشناسان مذهبی و مداحان پخش می‌شود.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» پیامبر اکرم (ص) در روایتی به بندگانی اشاره می‌کنند که از رحمت الهی دور می‌شوند.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» یکی از سوالات و شبهاتی که ممکن است برای خیلی از افراد به وجود آید این است که آیا واقعاً اسلام دین آسانی است؟ که در این مطلب قصد داریم به آن اشاره کنیم.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» رئیس رسانه ملی با جمعی از شاعران و نویسندگان کشور دیدار کرد و توجه به اعتلای فرهنگ غنی ایران را در زمره رئوس برنامه‌های تحولی صداوسیما برشمرد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» هشتمین روز از نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم با بالاترین حجم از استقبال مردم نسبت به روز‌های گذشته مواجه بود و فعالیت بخش بین‌الملل نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به اتمام رسید.

مشاهده مهمترین خبرها در صدر رسانه‌ها

صفحه اصلی | درباره‌ما | تماس‌با‌ما | تبلیغات | حفظ حریم شخصی

تمامی اخبار بطور خودکار از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شود و این سایت مسئولیتی در قبال محتوای اخبار ندارد

کلیه خدمات ارائه شده در این سایت دارای مجوز های لازم از مراجع مربوطه و تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد.

کلیه حقوق محفوظ است