هادی سبحانیان در گفت و گو با خبرنگار مهر در مورد مضرات معافیت مالیات بر ارزش افزوده مناطق آزاد تجاری، اظهار داشت: در حال حاضر موضوع اعطای معافیت به مناطق آزاد تجاری یکی از بحث های چالش برانگیز سیاست گذاران است؛ موضوعی که توسط دستگاه های نظارتی و نهادهای کارشناسی با چالش مواجه شده است.
این کارشناس اقتصادی افزود: دستگاه های نظارتی و نهادهای کارشناسی معتقدند اعطای معافیت مالیات بر ارزش افزوده برای مناطق آزاد نه تنها منطبق با مبانی نظری این مالیات نیست بلکه پیامدها و تبعاتی را برای اقتصاد کشور دارد که فساد و فرار مالیاتی و تبعیض بخشی از آنهاست.
وی ادامه داد: فلسفه تشکیل مناطق آزاد این بود که بدون درگیر شدن با بروکراسی اداری و پرداخت مالیات در حوزه عملکرد، انگیزه ای برای فعالان اقتصادی ایجاد شود که در آنجا سرمایه گذاری کنند و همچنین سرمایه خارجی جذب شود و در نتیجه با رونق تولید در مناطق آزاد، اشتغالزایی صورت گیرد تا هم صادرات در کشور رونق گیرد و هم آبادانی به آن مناطق برود.
سبحانیان گفت: مطابق با این منطق نظری لازم است که بر اساس برنامه زمابندی شده مشخص و به صورت هدفمند، در حوزه مالیات عملکرد، معافیت ها اعطا شود.
سواستفاده شرکت ها از معافیت مناطق آزاد
وی با اشاره به مطرح بودن معافیت مناطق آزاد از مالیات بر ارزش افزوده، اظهار داشت: مالیات بر ارزش افزوده هیچ گونه اصابتی بر تولیدکننده ندارد لذا این حرف غلط است که این مناطق را از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف کنیم و بگوییم که به دنبال حمایت از تولیدکننده هستیم. گوینده چنین حرفی با نظام مالیات بر ارزش افزوده آشنایی ندارد یعنی هدفی را دنبال می کند که اگرچه هدف خوبی است اما برای آن ابزار خوبی را انتخاب نکرده است؛ این موضوع نشان دهنده عدم درک از مبانی نظری و نظام ارزش افزوده است.
سبحانیان افزود: با شفاف سازی فرایند عرضه کالا و خدمات می توان جلوی بسیاری از مفاسدی را که بر اساس بسیاری از گزارشات نظارتی نهادهای مختلف رسیده، گرفت.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه، سازمان بازرسی و برخی از نهادهای نظارتی گزارش های مختلفی داده اند مبنی بر اینکه وجود معافیت باعث شده شرکت های مختلف، نام خود را در مناطق آزاد ثبت کنند و تابلویی هم آنجا آویزان کنند اما عملا در سرزمین اصلی فعالیت کنند.
خرید هزاران میلیارد کالا از بورس کالا به نام مناطق آزاد
وی افزود: تاکنون چندین هزار میلیارد تومان از بورس کالا به اسم مناطق آزاد کالا خریداری شده اما در سرزمین اصلی استفاده شده است.
سبحانیان اظهار داشت: بر خلاف سایر کشورها، در ایران بین مناطق آزاد و ویژه با سرزمین اصلی مرز چندان قابل تفکیکی وجود ندارد؛ بعضا مشاهده می شود که یک سمت خیابان منطقه آزاد و سمت دیگر سرزمین اصلی است.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: روشن است که اعطای معافیت ها به این شکل منجر به فرار مالیاتی گسترده می شود و این مساله نیاز به پیشگویی ندارد.
وی افزود: قانون مالیات بر ارزش افزوده و معافیت های این قانون را ۱۰ سال است که اجرا می کنیم، چند نهاد نظارتی گزارش داده اند که این نوع معافیت منجر به فرار مالیاتی شده است.
معافیت مناطق آزاد مغایر با سیاست های کلی نظام قانون گذاری است
سبحانیان با اشاره به سیاست های کلی نظام قانون گذاری، اظهار داشت: در بند ۹ سیاست های کلی نظام قانون گذاری که توسط رهبری ابلاغ شده است «ابتناء بر نظرات کارشناسی و ارزیابی تأثیر اجرای قانون» مورد تاکید قرار گرفته است؛ اگر بخواهیم اجرای مالیات بر ارزش افزوده را بر اساس این بند بسنجیم اولا که نوع معافیت ها مورد تایید هیچ کارشناسی نیست و ثانیا نیز این قانون ۱۰ سال است اجرا می شود و طبق گزارش نهادهای مسئول، منجر به فرار مالیاتی، فساد، عدم شفافیت و تبعیض شده است.
وی افزود: بند ۹ سیاست های کلی نظام قانون گذاری، تکلیف را مشخص کرده و پافشاری بر معاف شدن مناطق ازاد از مالیات بر ارزش افزوده، مغایر با این سیاست است.
خروجی معافیت مناطق آزاد تبعیض و فساد بود
سبحانیان با اشاره به تبعیض حاصل از معافیت مناطق ازاد از مالیات بر ارزش افزوده گفت: اینکه در مالیات بر مصرف، عده ای را بدون در نظر گرفتن مبانی نظری معاف و عده ای دیگر را مشمول کنیم قصور از قانون اساسی در بحث عدم تبعیض است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال اگر فردی در جنوب تهران غذایی بخورد باید مالیات بر ارزش افزوده بدهد اما خوردن غذا در لوکس ترین رستوران منطقه آزاد مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیست. این موضوع با کدام منطق عدالت سازگاری دارد؟
سبحانیان گفت: بر اساس مبانی نظری مالیات بر ارزش افزوده، فقط کالاهایی مشمول معافیت از این مالیات می شوند که در سبد خانوار ضعیف و کم درآمد قرار دارند تا به نوعی از قشر ضعیف حمایت شود.
این کارشناس اقتصادی افزود: وقتی معافیتی را به صورت کلی به یک منطقه اعطا می کنیم نتیجه ای که حاصل می شود چیزی جز تبعیض و فساد نیست.
وی ادامه داد: در حالت کنونی، فردی علی رغم اینکه ثروتمند است هر خریدی که می کند ریالی مالیات نمی پردازد؛ این مساله به منزله تبعیض آشکار، ضایع شدن حق دولت و فرار مالیاتی است.
