به‌دنبال مذاکرات غیرمستقیمی که با میانجیگری عمان میان نمایندگان طرف‌های یمنی و شورای همکاری خلیج‌فارس صورت گرفته و بعد از تماس‌های تلفنی روزهای اخیر برخی سران کشورها با مقامات سعودی، به‌نظر می‌رسد دورنمای توافق بر سرراه‌حلی سیاسی برای یمن روشن شده‌است. این توافق ترکیبی از قطعنامه اخیر شورای امنیت است که با فشار عربستان به تصویب رسید و طرح پیشنهادی ایران وعمان که در روزهای گذشته ارائه شده‌است.

آتش‌بس و تشکیل دولت فراگیر با حضور گروه‌های یمنی از طرح‌های ایران و عمان و عقب‌نشینی حوثی‌ها که بندی ازقطعنامه شورای امنیت است، در این طرح وجود دارد. براساس گزارش‌های برخی منابع عربی در قاهره، به‌زودی انتخاباتی در یمن برگزار می‌شود که نتیجه آن سرنوشت تقسیم قدرت و آینده سیاسی یمن را رقم خواهد زد. این یکی از بندهای مهم طرح پیشنهادی ایران برای حل بحران یمن بوده‌است.به هر حال به‌نظر می‌رسد حوثی‌های یمن، از همین حالا شریک قدرت در این کشور هستند و خود را برای شرکت در انتخابات آماده می‌کنند.

• فشار جهانی به عربستان

«جمعی از ثروتمندترین کشورهای عرب جهان، فقیرترین کشور جهان عرب را زیر حمله گرفته‌اند». این جمله توصیفی است که نویسنده و تحلیلگر نشریه آمریکایی تایم، برای ابتدای گزارش خود درباره وضعیت یمن، انتخاب کرد. این جمله در روزهای بعد از انتشار این گزارش دست به‌دست در شبکه‌های اجتماعی چرخید و تا آنجا رسید که همین دیروز، ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا در توییتر نوشت: سیاست آمریکا در یمن را نمی‌فهمم. می‌دانم که آمریکا می‌خواهد در مقابل ایران و در کنار عربستان سعودی و امارات بایستد، اما برای رسیدن به چه نتیجه‌ای در یمن؟

این ابراز تردید یکی از چهره‌های کهنه‌کار سیاست خارجی آمریکا درباره سیاست آمریکا و عربستان در یمن، فقط به او محدود نمی‌شود. در روزهای اخیر چند مقام ارشد اروپایی در کنار روسای جمهور روسیه و چین به‌صورت آشکار به عربستان درباره ادامه حملات به یمن هشدار دادند. به نوشته رسانه‌های آمریکایی، ژنرال‌های پنتاگون و مقامات سیاسی آمریکا هم در تماس‌های خصوصی به سعودی‌ها درباره «فاجعه‌» بودن این عملیات هشدار داده‌اند. البته این در حالی است که آمریکایی‌ها مستقیما از روز نخست در این عملیات نظامی مشارکت داشته‌اند و حالا هم با اعزام 2 ناو هواپیمابر به آب‌های یمن، این مداخله را پررنگ‌تر کرده‌اند.

• درخواست بمباران یمن

عملیات نظامی عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس در هفته دوم فروردین‌ماه با اعلام رسمی نماینده این کشور در سازمان ملل آغاز شد. بهانه این حملات به گفته این دیپلمات سعودی، درخواست کمک دولت یمن از عربستان بوده است. درخواست کمکی که با بمباران شهرهای یمن پاسخ گفته شد. سعودی‌ها گفتند که عبدربه منصور هادی که 2 روز قبل از آغاز حملات هوایی ائتلاف عربی به یمن، از این کشور گریخته و به ریاض پناه برده‌بود، از دولت عربستان درخواست کرده که کشورش را بمباران کند تا گروه حوثی‌ها قدرت نگیرند.

حوثی‌ها که شیعیان شمال یمن هستند، از سال گذشته و بعد از آنکه وضعیت مذاکرات گروه‌های سیاسی برای تقسیم قدرت به نتیجه نرسید، ساختمان‌های دولتی را در کنترل گرفتند تا شهرهای یمن را از پیشروی القاعده در امان نگه دارند. القاعده یمن در سال‌های اخیر با استفاده از شرایط آشفته یمن، قدرت گرفته و علاوه بر انجام حملاتی در منطقه، در کشورهای غربی هم دست به ترورهایی همچون ماجرای شارلی ابدو زده‌است.

حوثی‌ها از تابستان گذشته مشغول جنگ تن به تن با القاعده در جنوب و حتی مرکز یمن بودند و در این جنگ تلفات زیادی دادند. این گروه که از حمایت مردمی در صنعا هم برخوردارند، از اسفندماه گذشته به‌صورت مستقیم وارد عرصه قدرت شدند. این موضوع عربستان و هم‌پیمانانش در منطقه خلیج‌فارس را به‌شدت نگران کرد. دلیل عملیات نظامی علیه یمن هم همین نگرانی بود.

• مقایسه عربستان با اسرائیل

عربستان امیدوار بود که این عملیات نظامی ابتدا با حملات هوایی آغاز شود و با مداخله زمینی ادامه یابد. اما با مخالفت پاکستان و همراهی نکردن ترکیه در این عملیات، عملا طرح اعزام نیروی زمینی به یمن ناکام ماند. حملات هوایی عربستان آنطور که مقامات این کشور ادعا می‌کنند نه‌تنها زیرساخت‌های کشور یمن که خانه‌های مردم، مدارس، بیمارستان‌ها و حتی اردوگاه‌های آوارگان را هم هدف می‌گیرد. همین موضوع باعث شد که رسانه‌های اسرائیلی به پوشش خبری گسترده این حملات بپردازند و به‌ویژه به آمار تلفات این حملات در میان کودکان اشاره کنند تا نشان دهند که اسرائیل تنها رژیمی در دنیا نیست که به کودک‌کشی متهم است. تصاویر اجساد کودکان یمنی در رسانه‌های غربی هم بازتاب یافت تا آنجا که در انگلیس، رسانه‌ها و افکار عمومی دولت را به پرسش گرفتند که چرا به حکومت عربستان سلاح می‌فروشد.

• تلاش‌های دیپلماتیک

در هفته سوم عملیات نظامی عربستان علیه یمن، صدای وزرای خارجه اروپایی درآمد. وزیرخارجه آلمان در حاشیه نشست گروه 7در این کشور، گفت که بحران یمن راه‌حل نظامی ندارد و باید برای یافتن راه‌حل سیاسی برای آن تلاش کرد. خانم فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم موضعی مشابه گرفت و بعد نشریه آمریکایی بلومبرگ نوشت، مقامات اروپایی در تماس‌های خصوصی‌شان با سعودی‌ها، تندتر از این موضع گرفته‌اند و خواستار توقف این حملات شدند. همزمان اما عربستان علاوه بر حملات به یمن، در خارج از میدان جنگ هم بیکار ننشست و ضمن فشار و مجبور کردن نماینده سازمان ملل در یمن برای استعفا، قطعنامه‌ای یکجانبه را در این شورا به تصویب رساند. موضوع این قطعنامه، درخواست خلع‌سلاح حوثی‌ها و حتی تحریم رهبران آنها بود.

در این میان کارکرد سازمان ملل به‌عنوان نهادی که باید تأمین‌کننده منافع ملل جهان باشد، فقط تصویب همین قطعنامه بوده‌است. در مقابل تجاوز غیرقانونی عربستان به خاک یمن و کشته و مجروح کردن هزاران نفر از شهروندان یمنی، سازمان ملل تنها به ابزار نگرانی، هشدار و حداکثر درخواست توقف حملات اکتفا کرده‌است. البته همین درخواست توقف حملات هم با واکنش منفی کشورهای عربی روبه‌رو شده و در روزهای اخیر شورای همکاری خلیج‌فارس از دبیرکل سازمان ملل برای این درخواست ملایم هم انتقاد کرده‌است.

• ایران امیدوار به آتش‌بس

معاون وزیر امور خارجه ایران دیروز گفت: تحولات یمن یکی از موضوعاتی است که دستگاه دیپلماسی کشورمان به آن توجه دارد و خوش‌بین هستیم که در ساعات آینده پیرو مجموع تلاش‌هایی که شده است شاهد توقف حملات نظامی به یمن باشیم. به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حسین امیرعبداللهیان در آغاز نشست سه‌جانبه معاونان وزرای خارجه ایران، سوئیس و سوریه افزود: ما خوش‌بینیم که در ساعات آینده شاهد آن باشیم که گروه‌های مختلف یمنی بر سر میز مذاکره گرد آیند و برای تقویت روند سیاسی در این کشور تلاش کنند.

• طرح‌های صلح ایران و عمان

در هفته‌های گذشته ایران طرحی چهارماده‌ای را برای حل بحران یمن ارائه کرده‌است. این طرح که از طریق نماینده ایران در سازمان ملل به این سازمان ارائه شده شامل این بخش‌هاست. یکم) برقراری آتش بس و توقف سریع همه حمله‌های نظامی خارجی. دوم)ارسال فوری و بدون وقفه کمک‌های انسان دوستانه. سوم) از سرگیری گفت‌وگوی ملی یمنی (با حضور ومشارکت گروه‌های یمنی و بدون مداخله خارجی). چهارم) تشکیل دولت فراگیر وحدت ملی یمن. همچنین عمان که از کشورهای عربی است با عربستان در حمله به یمن همراه نشد نیز طرحی برای حل این بحران ارائه کرده‌ که شامل عقب‌نشینی حوثی‌ها و تسریع در برگزاری انتخابات است.