نشست  رهبران عرب در اجلاس شرم الشیخ مصر در یکشنبه گذشته برای بررسی اوضاع یمن، بیش از این که نمایشگر توافق عربی برای توجیه حمله به یمن باشد و بیش از این که گویای شکل گیری یک ائتلاف عربی مشترک برای نجات از وضعیت چند پارچگی گذشته و از هم گسیختگی جبهه عربی درقبال بحران های متعدد منطقه باشد، در درون خود گویای استمرار اختلافات نهفته ای بود که از دید ریزبین وحساس برخی کارشناسان مسائل عربی پنهان نماند.

فارغ از شرایط موجود در یمن و بحران ناشی از هجوم عملیات های هوایی عربستان و برخی کشورهای عربی دیگر به مواضع حوثی ها در یمن که بحث خاص خود را داشته و نظرات و تحلیل های زیادی به دنبال داشته و خواهد داشت اما به نتایج ناشی از نشست سران عرب در شرم الشیخ کمتر پرداخته شده است.

علیرغم مانورهای رسانه های رسمی عربی که وظیفه نمایش هماهنگی مواضع اعراب را معمولا پس از برگزاری این گونه اجلاس ها برعهده دارند اما خبرهای درون جلسه سران حکایت از اختلاف نظربین عربستان و مصر دارد به گونه ای که سلمان پادشاه عربستان بلافاصله پس از ایراد سخنرانی خود بدون این که نظر سایر روسای عرب را در خصوص بحران یمن بشنود جلسه را ترک کرده وبه ریاض برمی گردد. جالب توجه این که وی عبدربه منصورهادی رئیس مستعفی یمن را که اصولا این جلسه برای موضوع یمن وبازگشت هادی به یمن تشکیل شده است را نیز با خود به ریاض برمی گرداند.

با پیگیری سخنان عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر و بررسی گفته های ملک سلمان سعودی میتوان تا حدودی به عمق این اختلاف پی برد. السیسی تلویحا اولویت قاهره را در منطقه مقابله با تروریسم و جریانات تکفیری ذکر می کند که برای ریشه کن کردن آن می بایست مشکلات اجتماعی و اقتصادی از جمله فقر و بیسوادی و بیکاری در جهان عرب حل شود.

به نظر می رسد نکته دقیقی است. وی پس از این که به بحران لیبی و بی ثباتی آن مفصل می پردازد وارد بحران سوریه شده واظهار می دارد مصر از دو زاویه به این بحران می نگرد اول حمایت از حقوق و خواسته های مردم سوریه برای ایجاد یک دولت مدنی و دمکراتیک و دوم از زاویه کنترل و برخورد با جریانات تروریستی در این کشور که کل منطقه را تهدید می کنند و در ادامه به لزوم جلوگیری از فروپاشی نهادهای دولتی و زیرساخت های سوریه و حمایت از راه حل سیاسی با مشارکت همه طرف ها در آینده این کشور اشاره دارد. این نکته نیز دقیق و قابل تأمل است.

السیسی سپس از تلاش های دولت عراق در مقابله با تروریسم و بازگشت امنیت به این کشور و حفظ یکپارچگی عراق تشکر می کند که این موضوع نیز دقیق و قابل توجه است. در سخنان السیسی اشاره ای به عوامل طائفه ای و مذهبی در بحران منطقه نشده در حالیکه سلمان سخنان خود را با تأکید بر هم پیمانی تروریسم و طائفه گرایی آغاز می کند که به زعم وی توسط برخی کشورهای منطقه  به منظور دخالت در کشورهای عربی رهبری می شود( که البته منظور وی ایران است). سلمان سپس وارد موضوع حمله به یمن می شود و از دولت هایی که در این حمله کنار عربستان مشارکت کردند تشکر می کند. برداشت ناظرین از سخنان وی تأکید تلویحی وی بر موضع رهبری عربستان در جبهه عربی است.

نزاع بر سر رهبری جهان عرب موضوع تازه ای در مناسبات عربستان و مصر نیست. اختلاف دیدگاه دو طرف پیرامون موضوعات اساسی منطقه از جمله بحران سوریه، دولت عراق، تروریسم و داعش و اخیراً اخوان المسلمین کاملا آشکار است. مصر با در اختیار داشتن ظرفیت های مختلف داخلی وعقبه تاریخی در منطقه علیرغم نیاز به حمایت های مالی عربستان هرگز زعامت عربی را در اختیار شیوخ و ملوک سعودی نخواهد گذاشت بویژه در بحث نظامی که داستان خاص خود را دارد. از این زاویه اظهارات السیسی در نشست شرم الشیخ قابل فهم است وقتی وی سخن از لزوم " تشکیل نیروی نظامی مشترک عربی" می کند در حالی که سلمان بر تشکیل " مجموعه اقدام مشترک عربی" تأکید دارد. مجموعه ای که رهبری آن را عربستان بر عهده داشته باشد. استمرار بحران یمن و آینده آن، احتمالا این فاصله را آشکارتر خواهد کرد.

برای مشاهده‌ی وبلاگ محمد ایرانی در صفحه‌ی بلاگرهای خبرآنلاین اینجا کلیک کنید