مژده خداوردی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: امروزه تقریباً ثابت شده که خانواده تأثیر مستقیم و غیرقابل چشم‌پوشی بر روند تحصیلی فرزند و در نهایت رشد و بلوغ جامعه دارد.
وی ادامه داد: تقریباً همه روان‌شناسان در یک جبهه قرار داشته و اعتقاد دارند که تنها افرادی که با سلامت روانی در سیستم آموزشی تحصیلات خود را با موفقیت طی می‌کنند می‌توانند یک کشور را در مسیر پیشرفت قرار دهند.
خداوردی با اشاره به این‌که صحبت از سلامت روانی بدون خانواده سالم تقریباً بی‌معناست، عنوان کرد: خانواده نخستین و اصلی‌ترین نهاد اجتماعی است که انسان در طول تاریخ با آن سروکار داشته و خانواده شکل‌دهنده عادت‌ها، رفتارها، اندیشه و طرز نگرش کودک است.
این مشاور خانواده با اشاره به این‌که نیاز به محبت و احترام نیاز فطری و روانی مشترک همه انسان‌هاست به‌گونه‌ای که می‌توان بدون تردید نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن را انگیزه بسیاری از رفتار انسان‌ها و به تبع آن کودکان دانست، تصریح کرد: انسان موجودی عجیب محبت‌گراست و تجربه ثابت کرده تا امروز کمتر روشی کارایی محبت را برای حل مشکلات داشته است.
وی با بیان این‌که محبت و محیط عاطفی خانواده تنها عامل پیشرفت دانش‌آموزان نیست و عوامل مختلف دیگری در این امر دخیل هستند، اظهار کرد: سواد و تحصیلات یکی از عوامل مهم پیشرفت بشر است، بی‌سوادی در تمام ابعاد مختلف زندگی می‌تواند تأثیرگذار باشد مخصوصاً در بهداشت، رشد اقتصادی، فرهنگی، رشد و تربیت فرزندان، بی‌نظمی و ...
خداوردی با اشاره به این‌که تحصیلات والدین و داشتن شغل مرتبط با تحصیلات می‌تواند نقش مهمی در تحصیل و تربیت فرزندان داشته باشد، بیان کرد: والدین تحصیل‌کرده معمولاً موفق به احراز مشاغل بهتر و مفیدتر می‌شوند که به‌خودی‌خود از فرهنگ بالاتر و محیط و موقعیت بهتری برخوردار خواهند بود و برخورداری از این شرایط باعث تأثیر روی نگرش فرزندان نسبت به والدین و احساس امنیت و اعتمادبه‌نفس آن‌ها می‌شود و در نتیجه فرد بهتر و راحت‌تر می‌تواند با محیط خود ارتباط برقرار کند و همین امر موجب رشد و شکوفایی استعدادهای او می‌شود.
این مشاور خانواده با اشاره به نقش انگیزشی تشویق و تنبیه بر پیشرفت تحصیلی، تصریح کرد: تشویق از واژه شوق و علاقه گرفته شده است و از نظر اصطلاحی نیز به انجام کاری که موجب رغبت و علاقه برای انجام کاری شود گفته می‌شود.
وی افزود: مورد دیگر در مورد تشویق والدین پدیده مقایسه است که در خانواده‌های ما به شدت دیده می‌شود و خانواده‌ها با مقایسه فرزند خود با هوش توانایی‌های جسمی و روحی و استعدادهای متفاوت با فرد دیگر سعی در ترغیب و تشویق فرزند خود دارند.
خداوردی ادامه داد: عدم تشویق نه‌تنها دانش‌آموز را بی‌تفاوت نگه می‌دارد بلکه در مواردی عارضه آفرین و مسبب وارد شدن صدماتی به شخصیت کودک است و در واقع می‌توان تشویق برای کودک را با نور برای گیاه مقایسه کرد، همان‌گونه که اگر نور به گیاه نرسد هرچقدر هم آب و مواد معدنی برایش محیا باشد گیاه آن‌چنان که باید رشد نخواهد کرد.
این مشاور خانواده با اشاره به این‌که تنبیه در مقابل تشویق قرار می‌گیرد، اظهار کرد: تنبیه به معنای بیدار و آگاه کردن کسی برای امری است پس این امر همیشه کتک زدن و ملامت نیست و شامل نصیحت، ارشاد و موعظه نیز می‌شود لذا تنبیه در ابتدا برای هدایت است نه برای فرونشاندن خشم.
وی با اشاره به این‌که شیوه عاطفی از بهترین و موفق‌ترین روش‌های تربیتی است، عنوان کرد: کودک باید با جملات دوستت دارم و ندارم والدین آشنا باشد و آثار مطلوب و نامطلوب آن‌را دریابد، البته در بعضی موارد کودک ممکن است به نصیحت‌ها و موعظه‌ها پاسخ مثبت نشان ندهد در این صورت با توجه به نوع و زمان جرم به تنبیه بدنی، آن‌هم با شرایطی اجازه اقدام داده می‌شود.
خداوردی افزود: امام علی(ع) در این زمینه می‌فرماید: «خردمند با ادب پند می‌آموزد، حیوانات با کتک زدن تربیت می‌شوند» و امام صادق(ع) در جواب شکایت فردی از فرزندش می‌فرماید: «او را نزن، با او قهر کن اما این قهر را طولانی نکن».
این مشاور خانواده عنوان کرد: مورد دیگری که در موفقیت دانش‌آموزان می‌تواند مؤثر باشد مشورت کردن و میزان اعتماد و احترامی است که به کودک گذاشته می‌شود و در نتیجه آن کودک به والدین می‌گذارد، به‌طوری‌که امروزه در روان‌شناسی موفقیت، مشورت نکردن با دیگران و استبداد رأی یکی از عوامل مهمی است که موجب شکست می‌شود، در قرآن کریم خداوند یکی از ویژگی‌های بندگان شایسته خود را شور و مشورت کردن می‌خواند و همواره پیامبر اکرم(ص) را در انجام امور به مشورت و تبادل نظر با مؤمنان تشویق می‌کند.
وی بیان کرد: در مورد تأثیر خانواده بر پیشرفت تحصیلی می‌توان گفت ذوق یادگیری کودکان تا سن ۵ و ۶ سالگی بسیار بالاست ولی همواره با بالا رفتن سن این ذوق در اکثر کوکان کم می‌شود، به نظر می‌رسد خانواده و محیط‌های آموزشی می‌تواند علل آن باشد.
خداوردی عنوان کرد: باید باور کرد که شوق یادگیری و استعداد تحصیلی بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل عدم وجود محیط مساعد فرهنگی در خانواده شکوفا نمی‌شود و یا به حداکثر خود نمی‌رسد، بسیاری از والدین که مدعی فراهم بودن همه امکانات برای پیشرفت تحصیلی فرزندانشان‌اند همان‌هایی هستند که در ارتقاء سطح فرهنگی خانواده بسیار سهل‌انگار بوده‌اند، به‌طورکلی می‌توان گفت آنچه والدین در تعامل خود با کودکان در خانه انجام می‌دهند عامل اصلی تعیین‌کننده توانایی‌های کلامی و پیشرفت درسی فرزندان است.
این مشاور خانواده با بیان این‌که فقر و مشکلات مالی یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند به طریق مختلف بر پیشرفت تحصیلی تأثیر بگذارد، عنوان کرد: تحقیقات جدید نشان می‌دهد درگیر شدن با مسائل و مشکلات مالی شامل حتی نگرانی‌های مالی و فقر باعث عملکرد کُندتر و ضعیف‌تر مغز می‌شود و درگیری ذهنی مرتبط با مسائل مالی ۱۳ درصد آی کیو را کاهش می‌دهد.
انتهای پیام
