به گزارش گروه دیگر رسانههای خبرگزاری فارس، روزنامه اعتماد نوشت: بیش از پنج سال و نیم است که از آغاز بحران در سوریه میگذرد و در این مدت، به جز ویرانی سوریه، کشتار صدها هزار سوری و آواره شدن میلیونها نفر نتیجه دیگری به دست نیامده است. با آنکه از همان ابتدای بحران، تلاشها برای حل و فصل مسایل سوریه آغاز شده اما نتایج رایزنیهای سیاسی هم چیزی جز سردرگمی سیاسی نبوده است. تحولات میدانی سوریه از حدود یک سال پیش، روی دیگری به خود گرفته و آمدن نظامی روسها به سوریه و فعالیت جدیتر سایر بازیگران در این پرونده بازی را در سطح میدان تغییر داده است. از حدود دو ماه پیش نیز نگاهها به نبرد حلب دوخته شده و هر کسی روایت مخصوص به خود را ارایه میدهد. غربیها از کشتار غیرنظامیان در حلبشرقی سخن میگویند و روسها هدفشان را مبارزه با تروریسم اعلام میکنند. آخرین امیدها نیز برای برقراری یک آتشبس سراسری در سوریه با شکست توافق روسیه و امریکا بر باد رفته است. با توافق روسیه و امریکا، فشارها بر مسکو و دمشق نیز افزایش یافته است. با این حال، سوریه خود مجالی برای افزایش مناسبات و مراودات تهران و مسکو شده است. لوان جاگاریان، سفیر روسیه در ایران ٥٨ ساله است و بیش از چهار سال و نیم است که در تهران مستقر است و البته آخرین روزهای حضور خود در تهران را تجربه میکند. با او درباره وضعیت حلب، برنامه روسیه در سوریه، گفتوگوهای مسکو و واشنگتن، همکاریهای ایران و روسیه در خاورمیانه و البته نگاه روسیه به انتخابات ریاستجمهوری گفتوگو کردیم. مشروح این گفتوگو در ادامه میآید.
وضعیت حلب این روزها بیش از هر موضوع دیگری درباره سوریه مورد توجه قرار گرفته است. از بحران کنونی حلب، روایتهای مختلفی ارایه میشود. روایت مسکو از بحران حلب شرقی چیست؟
مسائل بحثانگیزی درباره حلب شرقی مطرح است. غربیها در این باره روایت مخصوص به خود را دارند و مسکو نیز روایت مخصوص به خود را در این باره دارد. امروز، مساله اصلی درباره سوریه متمرکز بر وضعیت حلب شرقی است و برخی از رسانهها، از روسیه و دولت قانونی جمهوری سوریه انتقاد میکنند. آنها مدعی هستند که ما مردم بیگناه حلب شرقی را میکشیم و روسیه دست به جنایت نظامی زده است. آنها شدیدا از روسیه انتقاد میکنند و ما بهشدت شاهد فشارهایی جدی بر مسکو و دمشق هستیم. مسوولان عالیرتبه روسیه از ابتدای طرح این اتهامات، از اساس آنها را رد کرده و میکنند. ما چندین بار از امریکاییها و متحدانشان وعدههایی را دریافت کردیم اما آنها به وعدههایشان عمل نکردند. در ابتدای سال میلادی، امریکاییها به ما قول دادند که واشنگتن گروه تروریستی جبهه النصره را از گروههای به اصطلاح معتدل جدا خواهد کرد. آنها به این قولشان پایبند نبودند. این عدم پایبندی موجب شد تا ما نسبت به آنها مشکوک شویم. ما مشاهده میکنیم حلب شرقی تحت کنترل جبهه النصره است؛ گروهی که همانند داعش تروریستی است و هم امریکا و هم روسیه و همچنین از سوی سازمان ملل متحد، تروریستی شناخته شده است ولی نوع برخورد امریکاییها نسبت به این تروریستها موجب شد تا ما نسبت به آنها در برخوردشان با جبهه النصره مشکوک شویم. ما مشاهده میکنیم که امریکا از این گروه تروریستی حمایت میکند. در واقع، امریکا میخواهد از این گروه برای برکنار کردن رییسجمهور قانونی سوریه یعنی آقای بشار اسد استفاده کنند. ما مشاهده میکنیم که آنها علیه تروریسم اصلا مبارزه نمیکنند. ائتلافی که در راس آن امریکا است، هم برخی از مناطق سوریه و هم برخی از مناطق عراق را بمباران میکند ولی آن بمبارانها چه نتیجهای داشته است؟ نتیجه آن بسیار بسیار کم و ضعیف است. با این وجود، ریاستجمهوری آقای اوباما در حال پایان یافتن است و ما در انتظار رییسجمهور جدید این کشور هستیم. عدم موفقیت امریکا در مساله سوریه موجب عصبانیت شدید آنها شده است، زیرا به هدف خود نرسیدهاند. هدف عمده آنها برکناری آقای بشار اسد است که موفق نشدند.
روسیه بیان میکند که هدفش از بمباران مبارزه با نیروهای تروریستی است ولی غربیها میگویند مردم حلب شرقی بر اثر بمباران روسیه در حال کشته شدن هستند. آیا کشتن تروریستها آنقدر ارزش دارد که در کنار آن مردم غیرنظامی هم کشته شوند؟
جنگ، جنگ است. غربیها هماکنون موصل و برخی مناطق حومه موصل را بمباران میکنند. آیا در این بمبارانها، افراد غیرنظامی کشته نمیشوند؟ چرا آنها سکوت میکنند؟ لازم است من به دو نکته اشاره کنم. در شهر دهوک عراق، یک مراسم عزاداری توسط هواپیماها مورد هدف قرار میگیرد. توسط کدام هواپیما؟ کدام کشور در عراق پرواز میکند و بمبارانها را انجام میدهد؟ سوریه پروازی ندارد، روسیه پروازی ندارد، ایران پروازی ندارد، عراق هم پروازی ندارد. چه کسی آنها را بمباران کرده است؟ چند روز پیش یک دهکده کردنشین در سوریه بنام حساجِک توسط هواپیماهای بلژیک بمباران شد. سفیر آنها در مسکو به وزارت امور خارج احضار شد. ما شواهد را به آنها دادیم و گفتیم که مسوولیت این کار برعهده بلژیک است. چرا رسانههای غربی در این باره سکوت میکنند؟ دلیل این کارشان به خاطر آن است که برخورد آنها چه نسبت به سوریه، چه نسبت به روسیه و چه نسبت به ایران، برخوردی دوگانه است. ما در حلب شرقی آتشبس برقرار کردیم که برای هشت ساعت بود، سپس به ١١ ساعت تداوم یافت و سرانجام تا چند روز تمدید شد و ساعت هفت عصر امروز (شنبه) به پایان میرسد. با آنکه ما در حلب آتشبس و توقف درگیریها را برقرار کردیم اما تروریستها و حامیان خارجی آنها اجازه نمیدهند مردم بیگناه از شهر خارج شوند. چرا آنها این کار را میکنند؟ دلیل کارشان به این خاطر است تا بعدا روسیه و دولت سوریه را متهم کنند که ما مردم بیگناه حلب شرقی را میکشیم.
شما میگویید با وجود آتشبس، گروههای مسلح و حامیان آنها نمیگذارند افراد غیرنظامی از حلب شرقی خارج شوند ولی وضعیت حلب شرقی، یک بحران انسانی را به وجود آورده است. آیا روسیه نمیتواند در حلب به گونهای عمل کند که این بحران انسانی در این منطقه به این شکل ایجاد نشود؟
ما از ابتدا به امریکا پیشنهاداتی برای هماهنگی میان نظامیان ما و امریکا دادیم.
درباره حلب؟
نه فقط حلب بلکه درباره تمامی مناطق سوریه. وقتی آنها ما را متهم میکردند هدف شما، گروههای تروریستی نیستند بلکه مردم بیگناه است، به آنها گفتیم اگر شما اطلاعاتی دارید- که حتما دارید- به ما بدهید تا کدام مناطق را بمباران کنیم. آنها پیشنهاد ما را رد کردند. دیگر چگونه میتوان همکاری کرد؟ از سویی، آنها به ما انتقاد میکنند و از طرف دیگر، پیشنهاد رسمی ما را برای همکاری رد میکنند. چگونه میتوان با آنها در این شرایط همکاری کرد؟ مناقشهای که هماینک چه در عراق و چه در سوریه آن را مشاهده میکنیم، ریشه آن میدانید کجاست؟ در هجوم غیرقانونی امریکا به عراق در سال ٢٠٠٣. امریکا به عراق تجاوز کرد در حالی که هیچ هماهنگیای با شورای امنیت سازمان ملل نشده بود. این نقض صریح حقوق بینالمللی بود. آنها با این کارشان، عراق را نابود کردند. پس از حمله امریکا کشور عراق خیلی ضعیف شده است. شیعیان در جنوب، اهل سنت در مرکز و کردها در شمال در وضعیت دشواری قرار دارند.
با توجه به بحرانی که هماکنون در حلب شرقی وجود دارد، آیا ممکن است پیشنهاد مجددی از سوی مسکو برای همکاری با امریکا به واشنگتن بدهید؟
دروازه همکاری با امریکا همیشه از سوی روسیه باز است. پس از برگزاری نشست لوزان که اخیر در سوییس برگزار شد، ما آمادگیمان را برای انجام همکاری با یکدیگر اعلام کردیم اما فکر میکنیم که در امریکا یک هماهنگی درباره سوریه میان ساختارهای دولتی وجود ندارد. وزارت امور خارجه سیاست خود را دنبال میکند، وزارت دفاع سیاست خود را دنبال میکند و سی.آی.ای نیز سیاست خود را درباره سوریه دنبال میکند. در این وضعیت، همکاری با آنها اندکی مشکل است.
بخشی که موجب شده تا همکاری میان مسکو و واشنگتن با اختلال روبهرو شود، کدام بخش است؟
بیشتر وزارت دفاع. آقای اشتون کارتر آنگونه که ما مشاهده میکنیم تمایلی برای همکاری با روسیه درباره سرکوب تروریستها ندارد. آنها در مبارزه با تروریسم جدی نیستند.
این عدم جدیت آنها ناشی از چیست؟
آنها بر ضد تقویت حضور روسیه در خاورمیانه هستند. آنها اصلا نمیخواهند روسیه تقویت شود. آنها حسادت میورزند. آنها نمیخواهند بازیگری به غیر از امریکا نقش مهمی را در خاورمیانه داشته باشد.
روز جمعه، شاهد تصویب قطعنامهای در شورای حقوق بشر سازمان ملل درباره فجایع و وضعیت بحرانی حلب شرقی بودیم که بر این اساس سازمان ملل خواستار تحقیقات مستقل درباره بررسی وضعیت حلب و جرایم جنگی در آن شده است. واکنش مسکو نسبت به این مساله چیست؟
اتهاماتی که علیه تهران، مسکو و دمشق در سوریه مطرح میشود، اتهاماتی بیاساس است و جنبه کاملا سیاسی دارد. کسانی که از روسیه، ایران و سوریه انتقاد میکنند، بهتر است از امریکا انتقاد کنند. ببینیم کدام طرف جنایت کرده است؟ اگر شما به یاد داشته باشید، امریکا چند ماه پیش بیمارستانی را در قندوز افغانستان مورد حمله قرار داد. کسی در میان غربیها از امریکا انتقاد کرد یا خیر؟ وقتی ما از امریکاییها درباره وضعیت یمن و کشته شدن مردم یمنی میپرسیم، آنها سکوت میکنند. اتهامات آنها درباره حقوق بشر در سوریه علیه مسکو، دمشق و تهران اتهاماتی بیاساس است و مبتنی بر موازین دوگانه است.
شما آن را دوگانه میخوانید ولی به هر حال شورای حقوق بشر سازمان خواستار تحقیقاتی در حلب شرقی است. آیا روسیه با انجام این تحقیقات موافقت میکند؟
بار دیگر تاکید میکنم اتهاماتی که به روسیه، سوریه و ایران در سوریه مطرح میشود، بیاساس است. این تحقیقات برای چیست؟ لازم است درباره رفتارها و اقدامات غربیها تحقیق صورت بگیرد که چرا غربیها از تروریستها حمایت میکنند.
آیا این بیاساس بودن را میتوان به عدم موافقت مسکو با برگزاری تحقیقات تعبیر کرد؟
بله. هدف ما مبارزه با تروریسم است. انتقاد ما به آنها این است که غربیها نمیخواهند با تروریسم یک مبارزه جدی داشته باشند.
طی روزهای گذشته آتش بسی با ابتکار روسیه در حلب شرقی صورت گرفت. آیا امکان تمدید آتشبس در مقاطع مختلف وجود دارد؟
اگر به یاد داشته باشید ما چندین بار آتش بس برقرار کردیم و آن را رعایت کردیم ولی تروریستها که از سوی غربیها و برخی از کشورهای منطقه تشویق میشوند، از این فرصت برای تقویت مواضعشان سوءاستفاده کردند. مثلا در راه شهرک کاستلو، نیروهای دولت سوریه عقبنشینی کردند ولی تروریستها عقبنشینی نکردند. آنها نیرو دریافت کردند، سلاح دریافت کردند. وقتی ما از آنها میپرسیم که چرا این اقدامات صورت میگیرد و چرا به آتش بس پایبند نیستید، جواب مشخصی را دریافت نمیکنیم. مگر میشود به آنها اعتماد داشت؟ میشود؟ نمیشود.
تعریف مسکو از معارضان یا گروههای مخالف میانهرو چیست؟
گروههای میانهرو، جریاناتی هستند که طرفدار یک روند سیاسی برای حل بحران سوریه هستند. ما از یک راهکار سیاسی برای حل بحران سوریه حمایت میکنیم؛ مذاکرات میان معارضان میانهرو با دولت سوریه در جهت تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری یک انتخاب شفاف و عادلانه. ما معارضان را گروههایی میدانیم که هرچند مخالف بشار اسد هستند اما مخالف مبارزه مسلحانه هستند.
ارتباطاتتان با آنها چگونه است؟
ما با آنها ارتباطاتی داریم؛ چه در دمشق، در استانبول، در اروپا. آنها را قانع میسازیم تا از راهکارهای سیاسی مساله را دنبال کنند. البته معارضان دیگری نیز هستند که ما آنها را معارضان تندرو میدانیم. مثلا ما نمیتوانیم فعالیت یک کمیته عالی را در ریاض بفهمیم. سیاست آنها اصلا سازنده نیست. آنها همیشه قبل از مذاکرات و شروع روند سیاسی پیششرط کنارهگیری بشار اسد از قدرت را مطرح میکنند. ما این مساله را نمیتوانیم قبول کنیم. مذاکرات سیاسی باید بدون مطرح کردن هیچ پیششرطی آغاز شود.
روسیه درباره معارضان چه گفتوگوهایی با کشورهای دیگر به ویژه عربستان و ترکیه داشته است؟ چه تفاوتهایی میان نگاه تهران و مسکو با این کشورها در این باره وجود دارد؟
پس از بهبود روابط دوجانبه با ترکیه، مشاهده میکنیم مواضع آنکارا درباره سوریه اندکی نرمتر شده است. آنها دیگر مانند گذشته تاکید و اصراری بر کنارهگیری بشار اسد ندارند. ما رایزنیهایی هم با دولت عربستان سعودی و دولت قطر درباره سوریه داریم. حدود ١٠ روز پیش، فرستاده ویژه رییسجمهور روسیه آقای لاورنتیف به تهران آمد و در ادامه به قطر، عربستان و ترکیه نیز رفت و با مسوولان عالیرتبه این کشورها در آستانه برگزاری کنفرانس لوزان ملاقات کرد. البته اختلافاتی میان ترکیه، قطر و عربستان سعودی با روسیه درباره سوریه وجود دارد. این طبیعی است ولی ما تلاش میکنیم به یک سازشی برسیم تا به یک راهحلی دست یابیم.
به عملکرد کمیته عالی معارضان در ریاض و عدم فهم عملکرد آنها اشاره کردید. آنها معارضان مورد حمایت عربستان هستند. این عدم فهم تا چه اندازه نشاندهنده اختلافات میان روسیه و عربستان درباره سوریه است؟
اختلافاتی وجود دارد. لازم است یک بار دیگر تاکید کنیم که سرنوشت آقای بشار اسد را فقط مردم سوریه تعیین میکنند. ایران هم در این باره با ما همفکر است.
ایران عربستان را حامی تروریستهای حاضر در سوریه میداند. آیا شما با این نظر موافق هستید؟
عربستان در برخی از گروهها در سوریه تاثیر دارد. این منحصر به عربستان نیست؛ هم عربستان و هم قطر و هم ترکیه. یک بار دیگر تکرار میکنم که ما با آنها کار میکنیم و تلاش میکنیم آنها را قانع بسازیم تا بیشتر راهکار سیاسی را دنبال کنند.
این گروهها از نظر روسیه، تروریستی هستند یا معارض میانهرو؟
ما هرگز نگفتهایم که قطر و عربستان از گروههای تروریستی حمایت میکنند.
آیا این اعتقاد را هم ندارید که رویکرد این کشورها از گروهها موجب تداوم وضعیت موجود در سوریه شده است؟
لازم است تکرار کنم که مسکو با آنکارا، دوحه و قطر مذاکره و تبادل نظر میکند تا مناقشه سوریه از طریق سیاسی حل و فصل شود.
ارتباط روسیه با کردهای سوریه چگونه است؟
ما با کردهای سوریه ارتباط داریم ولی لازم است تاکید کنم که روسیه طرفدار حفظ تمامیت ارضی سوریه است.
آیا کردها را جزو معارضان میدانید؟
بله؛ آنها از یک طرف علیه داعش و جبهه النصره جنگ میکنند که مبارزه با تروریسم است ولی از یک طرف دیگر نیز علیه بشار اسد جنگ میکنند. این مساله موجب ایجاد یک موقعیت عجیب و غریب میشود. ما طرفدار گفتوگوهای سیاسی میان کردهای معارض و دولت بشار اسد هستیم. با این وجود، این مساله از مسائل داخلی سوریه است چون کردهای سوریه جزو شهروندان این کشور محسوب میشوند.
در گفتوگوهایتان با کردهای سوریه، به آنها برای گفتوگو با بشار اسد توصیههایی نیز داشتهاید؟
بله. ما به آنها ارتباطاتی داشته و داریم و تلاش میکنیم آنها را قانع کنیم تا فقط از طریق راههای سیاسی اختلافاتشان را با دولت سوریه حل کنند.
آیا مسکو یک نشستی که یک طرف آن دولت بشار اسد و طرف دیگر کردهای سوریه باشند را برگزار کرده است؟
برگزار نشده یا حداقل من خبر ندارم ولی روسیه از انجام گفتوگوهای سیاسی میان گروههای سوری حمایت میکند.
طی ماههای گذشته مساله فدرالیزه شدن روسیه مطرح شد و برخی آن را طرحی برای کاستن اختلافات میان طرفین و از جمله کردهای این کشور دانستند. روسیه با این طرح موافق هستید؟
این مسالهای است که سوریها باید درباره آن تصمیمگیری بکنند؛ چه کردها، چه عربها و چه قومیتهای دیگر. آنها باید تصمیم بگیرند که نظامشان فدرال باشد یا غیرفدرال. این مسالهای است که آنها باید در این باره بدون دخالت از خارج سوریه تصمیمگیری کنند.
بیش از یک سال پیش، آقای پوتین دستور حضور رسمی روسیه در سوریه را دادند. چندی پیش نیز حضور نیروهای نظامی روسیه در سوریه تمدید شد. روسیه تا چه زمانی قصد دارد تا در سوریه باقی بماند؟
حضورمان در سوریه به درخواست دولت قانونی دمشق بود. حضورمان در سوریه نیز قانونی است. وقتی دولت سوریه و روسیه تصمیم بگیرند که حضور نظامی روسیه در سوریه نیازی نیست آنگاه تصمیم دیگری را اتخاذ خواهیم کرد. تا زمانی که تهدید تروریسم در سوریه وجود دارد، نیاز و حضور نیروهای نظامی در سوریه نیز الزامی است.
برخی رسانهها از عزم روسیه برای احداث یک پایگاه جدید در سوریه سخن میگویند. این مساله را تایید میکنید؟
در حال حاضر احتیاجی برای احداث یک پایگاه سوم وجود ندارد. پایگاههای کنونی روسیه برای حضور نیروهای هوایی و دریایی ما کفایت میکند.
در روزهای گذشته، روسیه یکی از بزرگترین ناوهای نظامی خود را عازم سوریه کرد. حضور روسیه در سوریه نیز تمدید شد. این افزایش و تمدید حضور در حالی صورت میگیرد که در ماه مارس، مسکو بخشی از نیروهای نظامی خود در سوریه را بازگرداند. این بازگشت همزمان با شدت گرفتن مذاکرات مسکو و واشنگتن درباره سوریه بود. این تمدید و افزایش نیروها نیز همزمان با تعلیق همکاریهای روسیه و امریکا درباره سوریه است...
وضعیت به طور کامل تغییر یافته است و بنابراین ما مجبور بودیم دوباره حضور خود را در سوریه تقویت کنیم.
این تغییر وضعیت به خاطر شکست مذاکرات سیاسی با امریکاست یا...
بله. متاسفانه آنها تعهدات خود را در توافقی که در ماه سپتامبر به آن دست یافتیم، رعایت نکردند.
این کم و زیاد شدن نیروهای نظامی گمانهزنیها را مبنی بر اینکه روسیه به دنبال معامله با برگه سوریه است را تقویت میکند؟
هیچ معاملهای وجود ندارد و روسیه با هیچ کسی معامله نمیکند. ما امریکا نیستیم که معاملهگر باشیم.
مسکو همانند تهران، بشار اسد را رییسجمهور قانونی سوریه میداند. نگاه مسکو درباره آینده بشار چیست؟
ما ایشان را رییسجمهور قانونی سوریه میدانیم. ما معتقد هستیم که هیچ کسی به غیر از مردم سوریه نمیتوانند درباره آینده آقای بشار اسد تصمیمگیری کنند. اگر مردم سوریه در نتیجه یک انتخابات آزاد و شفاف تصمیم بگیرند که بشار اسد به عنوان رییسجمهور سوریه باقی بماند، این حقشان است و ما از آن حمایت میکنیم ولی اگر آنها بخواهند تصمیم دیگری را بگیرند، ما از آن حمایت میکنیم. آنها هستند که تصمیم میگیرند و هیچ کس دیگری حق ندارد درباره آینده بشار اسد تصمیمگیری کند.
بشار اسد را خط قرمز روسیه میدانید؟ خطوط قرمز روسیه در سوریه چیست؟
خط قرمز ما تمامیت ارضی سوریه، استقلال سوریه و سوریه عاری از تروریسم است.
اگر مردم بشار اسد را نخواهند، مسکو گزینه دیگری برای جانشینی او دارد؟
گزینه احتمالی بشار اسد را فقط مردم سوریه تعیین میکنند و کسی حق دخالت در این باره ندارد. ما در امور داخلی سوریه دخالت نمیکنیم.
فرض کنید تفاهمی بینالمللی مورد پذیرش از سوی همه بازیگران سوریه صورت بگیرد که بشار اسد از قدرت کنارهگیری کند. آیا مسکو حاضر است به بشار اسد پناهندگی سیاسی بدهد؟
در این باره نمیخواهم وارد بشوم. شما وارد جزییات میشوید. من از شما میپرسم که آیا ایران این پناهندگی را به آقای بشار اسد میدهد یا خیر؟
من در جایگاهی نیستم که بخواهم در این باره نظر بدهم.
من نیز در جایگاهی نیستم که بخواهم اظهارنظر کنم.
ایران و روسیه در سوریه همکاریهای بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند و شاید اختلافاتشان اندک باشد. نقاط همپوشانی و وحدت نظر در همکاریهای دو کشور در سوریه در رابطه با چه مسائلی است؟
تقریبا در همه مسائل؛ چه در مسائل نظامی و چه در مسائل سیاسی. شما هنگامی که این مصاحبه را منتشر میکنید، اگر امکانپذیر است سرمقالهای را در روزنامهتان منتشر کنید مبنی بر اینکه هر کس از روسیه و ایران در سوریه انتقاد میکند، خواسته یا ناخواسته از تروریستها حمایت میکند.
تهران و مسکو هیچ اختلافی ندارند؟
اگر هست، من نمیدانم. شما گفتید اگر هم اختلافی دارند، اندک است ولی من اختلاف را احساس نکردم. من در مذاکرههای مختلف حضور داشتهام ولی اصلا احساس نکردم که تهران و مسکو با یکدیگر اختلاف نظر جدی دارند و تقریبا همنظر هستند.
من به یاد دارم وزیر امور خارجه روسیه در مقطعی گفت که بشار اسد خط قرمز روسیه نیست در حالی که برخی از مقامات متنفذ در ایران بشار اسد را خط قرمز ایران میدانند. این اختلاف را چقدر جدی میدانید؟
در حال حاضر، بحث درباره آینده بشار اسد، خیلی زود است. در حال حاضر برای ما، مبارزه با تروریسم مفیدتر و ضروریتر است. ما روسها ضربالمثلی داریم مبنی بر اینکه نمیتوان پوست خرس را تقسیم کرد قبل از آنکه خرس را کشت. باید اول تروریستها سرکوب شوند بعد در خصوص مسائل بعدی رایزنی کرد. یک بار دیگر تاکید میکنم ما نمیتوانیم درباره بودن یا نبودن ایشان اظهارنظر کنیم.
چندی پیش برخی از رسانهها از آغاز تدوین قانون اساسی جدید سوریه با همکاری دمشق و مسکو خبر دادند. شما این خبر را تایید میکنید؟
ما آمادگی خود را برای همکاری و کار در این باره اعلام کردهایم. چرا نه؟
آیا در این تدوین ایران نیز حضور خواهد داشت؟
ما با ایرانیها در حال حاضر در این باره صحبت میکنیم. ما از سالهای قبل درباره جزییات با یکدیگر رایزنی کردهایم؛ چه درباره قانون اساسی و چه در خصوص مسائل دیگر.
گاردین مدعی شده است که ایران زمانی قبول کرده است در نشست لوزان حاضر شود که حضور مصر و عراق نیز نهایی شود...
بله. آن طوری که من اطلاع دارم، ایرانیها طرفدار حضور مصر و عراق بودند و در نظر داشتند تا آنها در مذاکرات لوزان حاضر باشند. این دو کشور موضع مثبتی دارند. روسیه هم خیلی میخواست تا ایران در این نشست شرکت کند زیرا مگر میشود درباره سوریه حرف زد اما ایران نباشد؟ نمیشود.
در صحبتهای تلفنی آقایان ظریف و لاوروف، این پیشنهاد مطرح شد یا آقای ظریف این پیشنهاد را مستقیما به همتای امریکاییشان دادند؟ به عبارتی، این پیشنهاد از چه کانالی مطرح و دنبال شد؟
من مکالمه وزرای امور خارجه را گوش ندادهام ولی درباره حضور مصر و عراق در نشست لوزان صحبتی مطرح نشده بود ولی بعدا این مساله مطرح شد. روسیه نیز با اضافه شدن این کشورها موافق بود.
فکر میکنید حضور این کشورها چه تاثیری بر روند مذاکرات داشت؟
حضور این کشورها کمک کرد تا یک نوع توازن در میز مذاکرات لوزان ایجاد شود.
در مذاکرات لوزان، مورد چالشانگیزی وجود داشت که طرفین درگیر آن شوند؟
طرفین به یک توافق عمده نرسیدند ولی عمده تفاهم صورت گرفته در آن نشست، این بود که طرفین موافقت کردند این مذاکرات را ادامه دهند و در حال حاضر، متخصصان روسیه و امریکا در سوییس با یکدیگر در تماس هستند.
این همکاری آیا در تضاد با آن تعلیق همکاریها درباره سوریه میان روسیه و امریکا نیست؟
چارهای جز همکاری نیست. ما از امریکا انتقاد میکنیم و آنها هم از ما ولی چارهای جز همکاری نداریم. این دو قدرت بزرگ باید برای حل این بحران به صورت دایم با یکدیگر تماس داشته باشند.
در این رایزنیها ایران از ریز مسائل آگاه است؟ به عبارتی، ایران در کجای مذاکرات است؟
آنچه را درباره سوریه با امریکا مذاکره میکنیم، دوستان ایرانی نیز از جزییات آن آگاه هستند.
باراک اوباما تا کمتر از سه ماه دیگر رییسجمهور امریکاست. آیا تا این مدت امیدی برای دستیابی به توافق برای حل بحران سوریه وجود دارد؟
بعید به نظر میرسد که در مدت باقیمانده بحران سوریه حل شود ولی آقای پوتین اعلام کردهاند با هر رییسجمهوری که از سوی مردم امریکا انتخاب شود، همکاری خواهند کرد.
درباره سوریه؟
نه فقط سوریه. تمامی مسائل منطقهای و دوجانبه.
تمایل مسکو آن است که توافق درباره سوریه در دوره ریاستجمهوری اوباما به دست آید یا موکول به رییسجمهور بعدی شود؟
در دوره آقای اوباما حل مناقشه سوریه امکانپذیر نیست. وقت خیلی کم است.
آیا مسکو منتظر است تا انتخابات...
ما منتظر نیستیم. شاید معارضان آقای بشار اسد منتظر هستند تا رییسجمهور جدید بیاید و برخورد این رییسجمهور جدید تندتر شود. این معارضان هستند که از حلب خارج نمیشوند و نمیگذارند مردم غیرنظامی از شهر خارج شوند.
تا چه اندازه فکر میکنید آتش بس در حلب شرقی تکرار شود؟
همهچیز امکانپذیر است. شما میبینید که ما آتشبس را در حلب شرقی اعلام کردهایم ولی مشاهده نمیکنیم که فردی از جبهه النصره از حلب شرقی خارج شده باشد.
هماکنون در موسم انتخابات ریاست امریکا قرار داریم و مساله بحث دخالت روسیه در این انتخابات داغ است. واکنش مسکو به این مساله چیست؟
اصلا. کسی که همیشه ضعیف است، به دست مسکو اشاره میکند. اگر یادتان باشد، قبل از همهپرسی در بریتانیا درباره برگزیت، وزیر پیشین امور خارجه بریتانیا، آقای فیلیپ هاموند میگفت که آقای پوتین علاقهمند است لندن از اتحادیه اروپایی خارج شود. آنها همیشه میخواهند مسوولیت کارها را بر گردن مسکو بیندازند. در زمان شوروی نیز هر اتفاقی میافتد، شوروی مقصر بود. اینک نیز روسیه را مقصر اعلام میکنند. این اتهامات کاملا بیاساس است.
نظر مسکو نسبت به کاندیداهای مطرح ریاستجمهوری امریکا چیست؟
ما ترجیح میدهیم کسی رییسجمهور شود که اعلام میکند با روسیه همکاری میکند.
یعنی آقای ترامپ؟
کسی که انتخاب مردم امریکا باشد ولی طبیعتا شما کسی را انتخاب میکنید که با شما همکاری میکند. من نگفتم آقای ترامپ بلکه هر کسی که اعلام کند با روسیه همکاری خواهد کرد. ترجیح ما کسی است که بگوید ما با شما همکاری میکنیم و ارتباطاتمان را با شما تقویت میکنیم و نه کسی که تهدید میکند و فشار میآورد.
آیا دولت روسیه با کمپینهای انتخاباتی کلینتون یا ترامپ گفتوگو یا ارتباطی دارد؟
هیچ ارتباطی نداشته و نداریم. ما در امور داخلی امریکا دخالت نمیکنیم. هر کسی هم که ادعا میکند، دروغ میگوید.
برخی شواهد حاکی از آن است که مدیران کمپین انتخاباتی ترامپ سالها ارتباطاتی با روسیه داشتهاند. شما این مساله را تایید میکنید؟
به طور قطع من تکذیب و آن را رد میکنم. ما در امور داخلی امریکا مداخله نمیکنیم.
نگاه کلینتون به روسیه را چگونه ارزیابی میکنید؟
تا به حال، نگاه او درباره روسیه مطلوب نبوده است.
و آقای ترامپ؟
ایشان چندین بار گفتهاند اگر به عنوان رییسجمهور منتخب شوند، روابط خوبی را با آقای پوتین برقرار میکنیم.
خود آقای پوتین چه نظری دارند؟
آقای پوتین گفتهاند هر کسی که به عنوان رییسجمهور منتخب شود و نگاه خوبی را به ما داشته باشد، استقبال میکنیم.
آقای پوتین چندی پیش به برلین سفر کردهاند. آیا طرفین توانستند درباره اوکراین به نتیجهای برسند؟
ما به نتیجه رسیدیم که باید توافقات مینسک رعایت شود. انتظار ما آن است که کشورهای اروپایی بر کییف فشار بیاورند تا دولت اوکراین به تعهدات خود پایبند باشد. آنها تا به حال این کار انجام ندادهاند.
آیا در این باره تضمینی عملی برای انجام این کار به شما داد؟
ما انتظار داریم تا کار خود را انجام دهند. در غیر این صورت، شرایط پیچیدهتر میشود.
آیا عدم پایبندی به تعهدات موجب خواهد شد تا روسیه بخواهد از اهرمهای فشار خود مانند انرژی استفاده کند؟
خیر. ما فشار نمیآوریم. ما درباره هیچ کشور از این اهرم استفاده نخواهیم کرد. منظور شما گاز است؟
بله.
ما آماده هستیم تا گاز را به آنها براساس قیمت بازار و بدون تخفیف بفروشیم.
تا چه اندازه فکر میکنید پرونده سوریه با دیگر اختلافات روسیه با امریکا و کشورهای غربی با روسیه ارتباط دارد؟
امریکا و متحدانش نمیخواهند روسیه یک کشور بزرگ و محکم باشد بنابراین به دنبال هر بهانهای هستند تا روسیه را تضعیف کنند. اوکراین نبود، آنها به دنبال یک بهانه دیگر بودند. اگر سوریه نبود، به دنبال یک بهانه دیگر میبودند.
خیلی معتقد بودند که در مذاکرات میان روسیه و امریکا، ممکن است منافع ایران لحاظ نشود...
ما یک بار به شما گفتیم، ما معامله نمیکنیم. وقتی ما با امریکا مذاکره میکنیم، همهچیز شفاف است و مسوولان ایرانی در جریان هستند.
آیا هماکنون مسکو، تهران را شریک راهبردی خود میداند؟
بله. ما با ایران در خصوص برخی از مسائل منطقهای همفکر هستیم؛ چه درخصوص افغانستان، چه درخصوص سوریه، چه درخصوص لبنان، چه درخصوص وضعیت کنونی آسیای مرکزی. برای ما، جمهوری اسلامی ایران یک کشور دوست است. آقای پوتین دیدشان نسبت به ایران، مثبت است. دید مقام معظم رهبری و جناب آقای روحانی نیز نسبت به روسیه مثبت است.
مولفههای همکاری و شراکت راهبردی ایران و روسیه را چه میدانید؟
رفت و آمدهای میان مسوولان دو کشور، در سطوح مختلف بسیار زیاد است. همکاریهای ما ابعاد مختلف را هم شامل میشود. این مساله، نشانگر آن است که همکاریهای دوجانبه خیلی موثر است.
گفتید تهران و مسکو درخصوص مسائل منطقهای همفکر هستند. آیا این همفکری شامل یمن نیز میشود؟
ما در یمن، طرفدار برگزاری گفتوگو میان طرفین درگیر هستیم و به طور کامل، از فعالیتهای آقای احمد اسماعیل ولد شیخ، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور یمن حمایت میکنیم.
چه گفتوگوهایی با تهران درباره یمن داشتهاید؟
گفتوگوهایی داشتهایم ولی در حال حاضر، بیشتر رایزنیهای ما با دوستانمان در ایران متمرکز بر وضعیت کنونی سوریه است.
مطلب فوق مربوط به سایر رسانهها میباشد و خبرگزاری فارس صرفا آن را بازنشر کرده است.
8247431