بازار تلفن همراه در ایران

آمارها نشان می دهد در شش ماهه نخست سال ۹۲ بالغ بر ۲۸۶ هزار تن موبایل (آمار واردات به شکل وزنی ارائه می شود) به ارزش ۶۹ میلیون دلار به صورت قانونی وارد کشور شده است. به این ترتیب گردش سالانه بازار تلفن همراه در ایران چیزی حدود 1340میلیارد تومان تخمین زده شده که البته به دلیل حجم زیاد قاچاق گوشی نمی توان ارقام دقیق و صحیحی از گردش مالی این کالا اعلام کرد. با توجه به وجود بازار وسیع مصرف کنندگان تلفن همراه در ایران، سال ها پیش مسئولان تصمیم گرفتند از این ظرفیت فوق العاده، استفاده و بخشی از بازار موبایل را با تولید محصولات وطنی تامین کنند. بر همین اساس، شش سال پیش چند شرکت ایرانی از جمله شرکت نیمه هادی عماد، ابرا تهران و ارتباط همراه گویا اروند، دعوت وزارت صنایع و معادن را اجابت کردند و قرار شد هرکدام از این شرکت ها سالانه دو میلیون گوشی ملی تولید کنند تا بازار داخلی موبایل بدون نیاز به گوشی های خارجی به حیات خود ادامه دهد.

براساس برآورد شرکت ایرانی جی .ال .ایکس، ۵۰ درصد مصرف کنندگان گوشی در ایران، توانایی خرید گوشی های هوشمند و دارای امکانات مختلف سخت افزاری و نرم افزاری را ندارند، براین اساس در وهله اول برای خرید گوشی به قیمت آن توجه می کنند. فقط ۲۵ درصد از کاربران موبایل در ایران، گوشی با برند معتبر می خرند و ۲۵ درصد نیز دنبال گوشی های خاص هستند، ۵۰ درصد مابقی، گوشی های ارزان قیمت بدون امکانات می خرند که این گوشی های رده پایین معمولا چینی است. بنابراین گوشی های ایرانی می توانند بازار مورد نیاز برای ۵۰ درصدی را که به خرید محصولات ارزان تمایل دارند، تأمین کنند. اما تولیدکنندگان گوشی ها و تبلت های ایرانی در راه رسیدن به این هدف، مشکلات عدیده ای دارند و انتقادهای فراوانی نیز به عملکرد آنها وارد است. در ادامه به مشکلات این صنف و انتقادهایی که به آنها می شود، می پردازیم.

از مونتاژ تا طراحی

یکی از مهم ترین انتقادها به گوشی های ایرانی، مونتاژ کردن قطعات خارجی است. کارشناسان معتقدند تکیه بر مونتاژ، سبب خروج ارز و ایجاد اشتغال مولد برای نیروهای کار کشورهای دیگر می شود. پس بهتر است تولید در کشور به معنای واقعی صورت گیرد، نه این که قطعات به طور کامل وارد و فقط در کشور به یکدیگر متصل شود. با وجود صحت انتقاد از مونتاژ، باید به این نکته نیز توجه شود که شروع تولید با مونتاژ می تواند برای تازه کاران صنعت گوشی تلفن همراه سکوی پرتابی به سوی پیشرفت و توسعه در طراحی و تولید محصول باشد. برای مثال، تلفن های امروزی سامسونگ به هیچ عنوان از لحاظ کیفیت و موفقیت با سامسونگ پنج سال پیش قابل مقایسه نیست. زمان زیادی لازم است صنعتگران و تولیدکنندگان گوشی به جای رویکرد CKD (قطعات به هم پیوسته) یا قطعات SKD (قطعات منفصله) به طراحی و تولید دست یابند. به عنوان نمونه، شنیده ها حاکی است بعضی از برندهای ایرانی برای ساخت برخی قطعات مانند بورد گوشی دست به کار شده اند. آنها با چند کارخانه سازنده در نقاط مختلف ایران قرار همکاری گذاشته اند.

هم اکنون بسیاری از گوشی ها و تبلت های ایرانی از قطعات چینی یا تایوانی ساخته می شود. این قطعات ممکن است علاوه بر برندهای ایرانی، به صدها برند دیگر نیز فروخته شود.

برند داخلی

حتما شما هم فکر می کنید از آنجا که بسیاری از قطعات این محصولات در کشور تولید نمی شود، چرا نام ایرانی بر آنها گذاشته شده است؟

حمید سعیدی، مدیرعامل جی .ال .ایکس در برنامه تلویزیونی پایش در پاسخ به این پرسش که چگونه محصولی را که قطعات آن از خارج تأمین می شود، ایرانی معرفی می کنید، گفت: «شرکت ما برای کاهش قیمت محصولات خود اقدام به طراحی نمی کند، بلکه از طرح و ظاهر برندهای ناشناس در ایران نظیر جی فایو، جی تاید و مدیاتک که تایوانی بوده و در بازار ایران موجود نیست، استفاده می کند. البته محصول ما از لحاظ سخت افزاری کاملا با آن برند ها متفاوت است. قطعاتی مانند CPU,GPU و... از کشور تایوان تامین می شود که برند آن مدیاتک است و با برند مورد استفاده در گوشی های جی تاید و جی فایو کاملا متفاوت است.»

سعیدی همچنین درباره مونتاژی بودن تلفن همراه ایرانی گفته: «مونتاژ گوشی موبایل به تولیدی نبودن آنها ارتباطی ندارد، زیرا در دیگر صنایع نیز شاهد مونتاژ قطعاتی هستیم که به نام تولید ایرانی به فروش می رسند. وی، مونتاژ گوشی موبایل را منحصر به ایران ندانسته است، زیرا برندهای معتبر جهانی نیز همه قطعات لازم برای این وسیله ارتباطی را خود تولید نکرده و آنها را از دیگر کارخانه ها خریداری می کنند. بنابراین صنعت تولید گوشی های موبایل در ایران مونتاژ است و این صنعت هم مانند دیگر صنایع ایرانی با مونتاژ قطعات به تولید می پردازد.»

از طرف دیگر، سازندگان گوشی های ایرانی معتقدند فقط روی سخت افزار موبایل هایشان کار نکرده ، بلکه روی نرم افزار ها هم تغییراتی ایجاد کرده اند. برای مثال آنها در تلاشند یک فروشگاه اپلیکیشن به صورت اختصاصی برای دستگاه هایشان عرضه کنند تا مانند برندهای خارجی، کاربران بتوانند براحتی به اپلیکیشن ها دسترسی داشته باشند.

این در حالی است که برندهای معتبر دنیا اگرچه ترجیح می دهند به دلیل هزینه کمتر تولید گوشی های خود را در کشوری مثل چین یا بتازگی ویتنام انجام دهند، اما آنچه آنها را از برندهای ایرانی متمایز می کند این که این شرکت های بزرگ جهانی خود به دانش فنی ساخت گوشی دست یافته و براساس طرح و نقشه خود، گوشی هایشان را می سازند، اما محصولات شرکت های ایرانی عمدتا از طراحی گرفته تا سخت افزار، بیشتر کپی برداری از برخی شرکت های کمتر شناخته شده چینی یا تایوانی است و دانش فنی آن به داخل انتقال نیافته است.

یک تاجر ایرانی که با تولیدکنندگان چینی کار می کند به «کلیک» می گوید: « بسیاری از شرکت های تولیدکننده در چین هرگونه سفارش محصولی از طرف تجار ایرانی را پذیرفته و حتی حاضرند محصولات خود را با نام برند مورد نظر خریدار ساخته و جزئی ترین درخواست های شما را نیز در آن اعمال کنند.»

مشکلات کم نیست

هرچند در دو سال گذشته فروش گوشی های ایرانی بهتر شده است و سازندگان برای تولید گوشی های هوشمند هم دست به کار شده اند، اما هنوز بعضی از مردم، این گوشی ها را به عنوان یک برند ایرانی قبول ندارند و به باور آنها، محصولات ایرانی در مقایسه با نمونه های خارجی کیفیت پایین تری دارد.

مدیران شرکت هایی که ادعای تولید موبایل ایرانی دارند در پاسخ به این پرسش می گویند همه تلاش خود را برای استفاده از قطعات و تجهیزات باکیفیت در محصولات نهایی خود به کار می برند، اما در برخی حوزه ها مثل نمایشگر؛ چون شرکت های خارجی تولیدکننده تلفن هوشمند، فناوری انحصاری خود را دارند، عملکرد بهتری نسبت به مونتاژکنندگان ایرانی به نمایش می گذارند.

تولید کننده، دلال می شود

وقتی صحبت از گوشی ایرانی می شود، تمام گلایه ها از مونتاژ است و تولید کننده با اشاره به این نکته که مونتاژ چیز بدی نیست و همه شرکت های بزرگ این کار را می کنند، این بظاهر نقص را توجیه می کند. اما مشکل نه از مونتاژ، بلکه از جایی شروع می شود که برند ایرانی، دشواری کار طراحی بدنه را به خود نمی دهد و با چیدن قطعات کنار هم، یک پازل ماهرانه می آفریند. این موضوع باعث می شود هویت مستقل شکل نگیرد و برند ایرانی متولد نشود، زیرا تولید کننده داخلی کپی کاری را انتخاب می کند. طراحی و ظاهر شاید از لحاظ کاربری کمترین نقش را داشته باشد، اما در ضمیر ناخودآگاه خریدار، هویتی را شکل می دهد که به قوت گرفتن یک برند کمک می کند. همین نداشتن هویت باعث می شود کاربر ایرانی فارغ از تمام ژست های وطن پرستی و دفاع از تولید داخلی، مشکل محصولات ایرانی را نه مونتاژ، بلکه نبود اعتماد و شخصیت لازم بداند. بیشتر کاربران ایرانی که از خرید کالای وطنی امتناع می کنند، دلیلی غیر از اصطلاح بی کلاسی این محصولات ندارند. غیر از کیفیت، نداشتن هویت لازم و همچنین فرهنگسازی مناسب، دلیل اصلی ضعف این محصولات است. کوتاهی تولید کننده های ایرانی شاید جایی است که بدون نگاه به محصولشان، فقط با تکیه بر درآمدهای پشت پرده، آن را وارد بازار می کنند. محصولاتی که نه امضایی برای خود دارد و نه هویتی قابل تامل، فقط نام ایرانی را یدک می کشد. به عبارتی دیگر، تولیدکنندگان ایرانی بعد از مدتی به سمت واردات، دلالی و کارهای دیگر می روند. اما چرا؟ اولین دلیل را باید در سیستمی که دولت برای تولیدکنندگان و صنعتگران فراهم کرده جستجو کرد. شرایط فعلی در ایران، مشوق واردات است. تجار برای وارد کردن یک محصول از چین یا تایوان، با شرایط نسبتا خوبی وام سرمایه گذاری دریافت می کنند به طوری که پس از یک سال می توانند آن را با 8 درصد سود بازپرداخت کنند. اما برای تولید به سرمایه هنگفتی نیاز است که هرچند دولت بابت آن وام می دهد، ولی به دلیل مشکلات و سود کمتر، رغبت کمتری نیز به آن وجود دارد. به همین دلیل، تولیدکننده به جای تولید قطعات به واردات CKD و SKD از دیگر کشورها روی می آورد. از طرفی، هزینه ساخت قطعات در کشور بسیار بالاست و گاهی هم اصلا سازنده ای وجود ندارد. علت دیگر گرایش به واردات این است که واردکننده مشکلات زیادی ندارد، اما صنعتگر باید با نهادهای گوناگون و افراد مختلف سروکله بزند. بنابراین با توجه به این که هزینه های تولیدکنندگان خیلی دیرتر، سخت تر و کمتر از واردکنندگان باز می گردد، آنها به واردات رو می آورند.

برندسازی ایرانی

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه اقتصادی، واحدهای تولیدی ـ صادراتی کشور باید اهمیت برندسازی را بیش از پیش در دستور کار قرار دهند؛ زیرا موفقیت در برندسازی ضمن توسعه بازارهای صادراتی به اعتبار بین المللی کشورها نیز می افزاید و در آینده موجب می شود درآمد حاصل از واگذاری برند به شرکت های علاقه مند در خارج بر درآمد ناشی از صدور مستقیم کالا پیشی گیرد.

تولیدکنندگان داخلی هرچند ممکن است در ابتدا محصولات را از کشوری مانند چین یا تایوان وارد و در نهایت فقط خودشان مونتاژ کنند، اما کم کم باید ترجیح دهند بعضی از قطعات را خودشان بسازند یا به شرکت های سازنده خارجی سفارش دهند که دقیقا چه چیزی می خواهند. گذر از این مرحله، اهمیت فراوانی دارد و از اینجا به بعد این دولت، رسانه ها و مردم هستند که باید به صنعتگران ایرانی بها دهند و آنها را برای این گذر حمایت و کنترل کنند.

جی ال ایکس

شاید بتوان گفت شناخته شده ترین برند گوشی های تلفن همراه ایرانی، جی. ال. ایکس است. این گوشی های تلفن همراه چند سالی است با عرضه G1 کار خود را آغاز کرده و نسبت به دیگر رقبای ایرانی وضع بهتری دارد. سازنده گوشی های جی. ال. ایکس، شرکت ارتباط همراه گویا اروند است که از سال ۸۶ کار خود را به صورت رسمی در خرمشهر و منطقه آزاد اروند با تولید گوشی های ساده و کلاسیک آغاز کرد. شرکت ارتباط همراه گویا اروند، سال ۹۰ شروع به تولید اولین تلفن های هوشمند ایرانی با سیستم عامل اندروید کرد. تاکنون بیش از هفت مدل گوشی جی ال ایکس تولید شده که گرانترین آنها ۵۹۹ هزار تومان است.

نامتل

شرکت نامتل چند سال پیش امتیاز شرکت کره ای هیوندایی را خرید و از آن سال تولید گوشی های ایرانی را آغاز کرد. یکی از بهترین گوشی های این شرکت D950+ است که شباهت زیادی به گوشی های HTC دارد. این گوشی دو ویژگی برجسته دارد: توانایی پشتیبانی از دو سیمکارت و تراشه عالی صدا. تراشه صدای یاماها، برگ برنده D950 پلاس است که گوش دادن به موسیقی را برای کاربران لذتبخش تر از همیشه می کند. صفحه 2/3 اینچی گوشی نامتل با نمایشگر WQVGA بد نیست، اما در مقابل گوشی های متنوع موجود در بازار حرفی برای گفتن ندارد. البته با توجه به قیمت ۲۶۰ هزار تومانی این گوشی نباید توقع عجیب و غریبی هم داشته باشید.

تبلت دایا A300

پیش از آمدن تبلت دایا آنچه باعث تعجب شد، انتشار اخباری درباره این تبلت ایرانی از گمرک بود! سوالی پیش آمده بود که اگر این تبلت ایرانی است، پس در گمرک چه می کند؟ باید گفت تبلت های ایرانی دایا در چین تولید می شود! پردازنده دو هسته ای Cortec A9 با سرعت یک گیگاهرتز، سخت افزار دایا A300 را تشکیل می دهد. تبلت هفت اینچی دایا، صفحه نمایشی از نوع LCD دارد و حافظه داخلی این تبلت هشت گیگابایت است. دایا A300 که به اندروید 3 / 4 یا همان ساندویچ بستنی مجهز است، قابلیت هایی نظیر اتصال به اینترنت از طریق وای فای، نصب کارت حافظه، وب کم، حسگر شتاب سنج، میکرو USB و USB دارد. کارکرد باتری آن چهار تا پنج ساعته بوده که ناامیدکننده است. یک دوربین دو مگاپیکسلی اصلی در پشت و یک دوربین 3 / 0 مگاپیکسلی برای مکالمات تصویری در جلو قرار دارد. این تبلت از دو سیمکارت 3G و 2G به صورت همزمان پشتیبانی می کند. دایا A300 حدود ۴۲۵ هزار تومان قیمت دارد. تبلت دایا متعلق به شرکت ابرا تهران، سازنده گوشی های تی فون و طه است که تبلت دیگری به نام کروز هم تولید کرده است.

مینیاتور

بیشتر گوشی های مینیاتور ساده و غیرهوشمند است. این گوشی های ارزان قیمت، کاربرانی را هدف گرفته که از گوشی های ارزان قیمت چینی استفاده می کنند و سعی کرده جایگزین این نوع گوشی ها در بازار ایران باشد. کیفیت این گوشی ها با نمونه های چینی برابری می کند و با امکاناتی از قبیل دو سیمکارت همزمان، دوربین، بلوتوث و لوازم و قطعات جانبی نوکیا وارد بازار ایران شد. این تلفن های همراه در سال تولید ملی وارد بازار ایران شدند. از معروف ترین مدل های مینیاتور می توان به سه مدل M2 و M1 و N2 اشاره کرد.

دیمو

شرکت ارتباط ایرانیان اروند (دیمو) تاکنون بیش از ۳۹ مدل گوشی و ۹ مدل تبلت تولید کرده است. گوشی های دیمو، دو مدل هوشمند و غیرهوشمند دارد؛ گوشی های هما، آریا، دنا، افرا، لبخند و.. از مدل های ساده و ارزان قیمت دیمو است. از مدل های هوشمند نیز می توان به ارس، سام، سهند، ونوس، زرین و آبشار اشاره کرد.

دیمو عنوان ساخت اولین تبلت ایرانی را یدک می کشد و تاکنون ۹ مدل تبلت تولید کرده که بسیار شبیه هم است و تفاوت های جزئی دارد و گاه در بعضی ویژگی ها بهبود پیدا کرده است. در ادامه با تبلت دیمو ۹۰۰ پلاس بیشتر آشنا می شویم. بدنه این تبلت شبیه آیپد طراحی شده و لبه های کناری نمایشگر کمی پهن است. این دستگاه ۶۵۰ گرم وزن دارد و نسبتا سبک است. صفحه نمایش 7 / 9 اینچی دیمو با وضوح تصویر ۱۰۲۴ در ۷۶۸ به پنل IPS مجهز است، اما متون در آن قدری تار دیده شده و در پس زمینه سفید باعث اذیت چشم می شود. اپلیکیشن دوربین این تبلت امکانات چندانی ندارد و دوربین پشتی دو مگاپیکسل است. پردازنده دو هسته ای ARM CortexA9 دستگاه نیز با سرعت 6 / 1 گیگاهرتز کار می کند. با وجود این می توانید به باتری دستگاه امیدوار باشید، چرا که در عمل نشان داده خوب کار می کند./ ضمیمه کلیک

مائده گیوه چین