خرداد 1388 این جمله ها با شورو حال خاصی در فضای ایستگاه موقت راه آهن شیراز طنین انداز و انتظاری بیش از نیم قرن را یادآور شد.



پیشینه دورتر راه آهن شیراز بیانگر مقوله ای است که می توان آن را در حد آرزو دانست و شاید آرزوی داشتن قطار و سوار شدن بر آن در فارس همسن ورود خود قطار به ایران باشد .



اما حدود 56 سال پیش این آرزوی اهالی فارس را به صورت مکتوب در نوشته ای از مرحوم محمد ابراهیم باستانی پاریزی تاریخنگار شوخ طبع کرمانی می توان سراغ گرفت.



وی درمقاله ای که مربوط به اول خرداد 1337 است و در کتاب «زیراین هفت آسمان» درج شده ، این آرزوی اهالی فارس را بازتاب داده است.



نکته دیگر اینکه تا همین اواخر زمانی که دانشجویان فارس راه شهرهای دیگر را عمدتا با اتوبوس در پیش می گرفتند تا درس بخوانند و رفت و آمد کنند، دیگران از آنان می پرسیدند چرا با قطار عازم شهرهای دیگر نمی شوید؟ و هنگامی که با این پاسخ مواجه می شدند که استان فارس راه آهن ندارد، بسختی باورشان می شد استانی به اهمیت فارس، راه آهن ندارد.



** آرزوی دیرین و کاهش اشتیاق



به نظر می رسید با اینکه آرزویی دیرین در مورد راه آهن شیراز تحقق یافته بود اما اشتیاق استفاده از قطار چندان نمودی نداشت.



همچنین اینگونه به ذهن و زبان می آمد که داشتن راه آهن چنان نبوده که بتواند اهالی شیراز و فارس را به داشتن آن خرسند سازد.



برای کاهش اشتیاق و کمرنگ بودن حضور راه آهن در زندگی مردم فارس چند دلیل را براساس مستندات و مشاهدات می توان برشمرد که برخی از این دلایل را تقریبا در همان زمان، کارشناسان معاونت راهبردی ریاست جمهوری در گزارش مفصل خود تایید کردند.



بیشتر حرف و حدیث ها درباره کیفیت فنی راه آهن بود به این معنا که گفته شد هم سرعت قطارها پایین است و هم تاسیسات زیربنایی از امنیت لازم برخوردار نیست.



چند روز پس از راه افتادن نخستین قطار راه آهن شیراز به سمت تهران، عکس هایی که از زیرسازی های راه آهن در فضای مجازی و برخی رسانه های نوشتاری درج شد، نشان می داد زمینی که ریل ها بر آن گذاشته شده، سست و حتی سیمان های زیر ریل ها شکسته شده است.



برخی رسانه ها و چند نماینده مجلس شورای اسلامی اعلام کردند که این پروژه به صورت ناقص و با عجله به اتمام رسیده است.



هرچند مسوولان وقت و مرتبط با موضوع، پاسخ روشنی به این ادعاها ندادند،اما بر روی ریل های راه آهن، قطارهایی از شیراز به مقصد تهران و مشهد روانه می شد.



دوسال بدین صورت گذشت تا سرانجام ایستگاه اصلی راه آهن شیراز در شهریورماه سال 1390 در ابتدای شهر جدید صدرا راه اندازی شد و این ایستگاه ثابت توانست دل استفاده کنندگان و مردم شیراز را قرص کند که راه آهن به شیراز و استان فارس آمده است.



پیش از بهره برداری از ایستگاه صدرا، ایستگاه دائم برای راه آهن شیرازدر این شهر وجود نداشت و شاید همین نبود ایستگاه دائم، عدم ثبات فکری برای مردم پیش آورده بود و وجود راه آهن را چندان ملموس نمی دانستند.



دلیل دیگر برای کاهش خوشحالی مردم در مورد راه افتادن قطار راه آهن شیراز، سابقه ذهنی آنان در مورد کلنگی بود که سال 1372 در شرق شیراز زده شد.



در این سال رییس جمهوری وقت در سفر استانی به فارس،کلنگ ساخت ایستگاه راه آهن را در شرق شیراز بر زمین زد که این کلنگ همچنان برای ساخت ایستگاه راه آهن شیراز برزمین ماند تا اینکه در سال 1375 اعلام شد که نتیجه کلنگ زنی منجر به ساخت میدان جدید تره بار در این محل شده است یعنی راه آهن جای خود را به میدان میوه و تره بار داد.



13 سال بعد ایستگاه راه آهن شیراز در غرب شیراز همزمان با حرکت قطار راه اندازی شد ولی صفت موقت، همراه این ایستگاه بود و شاید همین نبود ایستگاه دائم، عدم ثبات فکری برای مردم پیش آورده بود و وجود راه آهن را چندان ملموس نمی دانستند.



می توان دلیل دیگری هم برای درون دل نبودن راه آهن شیراز نزد مردم عنوان کرد که مدیریت این راه آهن بود.



نزدیک به دو سال و هفت ماه از زمان راه افتادن نخستین قطار از ایستگاه موقت صدرا در شیراز، مدیریت راه آهن شیراز زیر نظر اصفهان بود یعنی مدیرکل راه آهن اصفهان به صورت همزمان، سرپرست اداره کل راه آهن فارس هم بود.



هر چند این مورد را دست اندرکاران، نقص و عیب نمی دانستند ولی از نظر روانی برای مردم فارس پذیرفتنی نبود امور راه آهن استان مهمی همچون فارس خارج از آن و در فاصله حدود 450 کیلومتری آن ساماندهی شود.



مردم می گفتند نبود مدیریت مستقل برای راه آهن فارس بیانگر اهمیت ندادن مسوولان این استان به این نوع تسهیلات حمل و نقلی است.



** از مطالعه تا حرکت، 19 سال



مطالعات راه آهن شیراز و راه افتادن نخستین قطار آن، فاصله زمانی حدود 19 ساله را طی کرد.



مطالعات مرحله اول احداث راه آهن اصفهان ـ شیراز در سال 1369 آغازشد و نخستین قطار در 13خرداد 1388 حامل مسافرانی به مقصد مرقد بنیانگذار جمهوری اسلامی به سوی تهران راه افتاد.



همانگونه که گفته شد همزمان با راه افتادن نخستین قطار راه آهن شیراز به مقصد تهران انتقادها هم راه افتاد.



** آرزوی ناملموس و ملموس



می توان گفت به دلیل حرف و حدیث ها و اماو اگرها، آرزویی با بیش از نیم قرن به بار نشسته بوداما ملموس نبود ولی اینک درنیمه اول سال 1393 مسوولان راه آهن، فروشندگان بلیت در دفاتر خدمات مسافرتی و برخی مردم، میزان استقبال از مسافرت با قطار را که فزونی داشته ، دلیلی بر ملموس بودن راه آهن و مزایای آن در زندگی مردم می دانند.



از سخنان مردم ، فروشندگان بلیت قطار و مدیرکل راه آهن فارس چنین بر می آید که اینک (نیمه اول سال 93) شرایط نسبت به نیمه اول سال 88 یعنی سال افتتاح این تسهیلات ریلی، دگرگون شده و استقبال از مسافرت با قطار شیراز افزایش یافته است.



به نظر مردم وکارشناسان و مسوولان، در دو سال اخیر مردم استان فارس استقبال دور از انتظاری از قطار و ناوگان حمل و نقل ریلی داشته اند و قطار توانسته جای خود را بخوبی در بین مردم استان فارس باز کند.



اما به گفته همین افراد وجود برخی مشکلات موجب دلزدگی عده ای از همراهان قطار شیراز شده است.



نبود خطوط ریلی در برخی از مسیرها از جمله محورهای بندرعباس، بوشهر، خوزستان و مناطق شمالی کشور یکی از مهم ترین مشکلات و مطالبه مردم استان فارس است که توجه مسوولان را می طلبد.



** فروشندگان بلیت و مسافران مشتاق



فروشندگان بلیت و مسوولان دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری ضمن اینکه اشتیاق مردم برای مسافرت با قطار را بیان می کنند، خواستار توسعه خطوط راه آهن به دیگر مقاصد هستند.



همچنین رفع مشکلات کنونی را پاسخی شایسته به استقبال مردم می دانند.



رییس دفتر خدمات مسافرتی و گردشگری اورال شیراز به خبرنگار ایرنا گفت: استفاده مردم استان فارس از قطار در فصول مختلف بسیار مطلوب است و شاهد استقبال عمومی مردم از قطار هستیم.



حسین بصیری معتقد است قطار به دلیل امنیت بالا، قیمت مناسب و راحتی مسافر بیشتر از هواپیما و اتوبوس مورد اقبال مردم قرار گرفته است و سفر با قطار شرایط خاصی دارد که مردم استان فارس با آگاهی و شناخت، سفر با قطار را انتخاب کرده اند و از آن استقبال می کنند.



همچنین رییس دفتر خدمات مسافرتی و گردشگری رهپویان فارس مهاجر شیراز نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: استفاده از خطوط ریلی و قطار در بین مردم استان فارس جا باز کرده به طوری که روزانه مراجعه کنندگان بسیاری برای بلیت قطار داریم.



ماریا اناخی اظهارداشت: بسیاری از مراجعه کنندگان ما با شناخت و برای چندمین بار از قطار برای سفر خود استفاده می کنند و معتقدند سفر با قطار مناسب تر است و لذت سفر را دوچندان می کند.



وی نکته ای را گفت با این مضمون که در چند سال اخیر امنیت سفر با هواپیما کاهش داشته است و در دو سال اخیر بسیاری از مردم استان فارس، سفر با قطار را برهر وسیله دیگری ترجیح می دهند زیرا از لحاظ امنیت و هزینه بسیار با فایده است.



رییس دفتر خدمات مسافرتی و گردشگری شیراز اکسپرس شیراز نیز به خبرنگار ما گفت: استقبال مردم استان فارس و شهر شیراز از قطار و ناوگان ریلی بسیار خوب است اما به رغم استقبال مردم، هنوز مشکلاتی در این بخش وجود دارد.



حسین پاکباز افزود: امکانات نامناسب، کیفیت پایین قطار در برخی مسیرها و محدودیت مسیرهای ریلی از فارس به مناطق مختلف کشور از مشکلات عمده این بخش است اما با وجود نارضایتی مردم از بخش های مختلف ناوگان قطار ، اما استقبال مردم برای سفر از این بخش بیش از هواپیما و اتوبوس است.



وی هم معتقد است مناسب بودن هزینه ها، امنیت بالا و لذت سفر از ویژگی های مسافرت با قطار است که مورد توجه مردم قرار گرفته است و مسوولان استان فارس باید از ظرفیت استقبال مردم این استان و جنوب کشور از ناوگان ریلی و قطار، استفاده کنند و این بخش را به لحاظ کمی و کیفی توسعه و ارتقا دهند.



** خاطرات به یادماندنی مسافران



برخی از مردم حاضر در ایستگاه راه آهن استان فارس نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، از وجود قطار و ناوگان حمل و نقل ریلی در استان فارس ابراز رضایت کردند.



اعضای خانواده چهار نفره ای که عازم مشهد مقدس بودند گفتند: سفر با قطار علاوه بر راحتی و لذت بخش بودن، خاطرات به یادماندنی را برای ما ثبت کرده است به همین دلیل سفر با قطار رابرای بار چهارم انتخاب کردیم.



پدر این خانواده گفت: سفر با قطار کمترین آلودگی را برای محیط زیست دارد که فرهنگ استفاده از ناوگان حمل و نقل ریلی در استان فارس باید بیش از گذشته معرفی و شناسانده شود ضمن اینکه قیمت، امنیت و خدمات مناسب از ویژگی سفر با قطار است که امیدواریم قطار در دیگر مسیرها نیز به زودی راه بیفتد.



کارمند یکی از ادارات دولتی نیز که برای شرکت در یک همایش قصد سفربه تهران را با قطار داشت به خبرنگار ما گفت: سفر با قطار به مدت زمان بیشتری نسبت به هواپیما نیاز دارد اما مزایایی همچون امنیت بالا دارد و به مسافر این امکان را می دهد که از سفر خود بیشترین و بهترین استفاده را ببرد.



او اظهارداشت: آزادی عمل مسافر در حین حرکت و نوع جایگیری مسافران در قطار مزیت های ویژه این وسیله حمل و نقل عمومی محسوب می شود.



دختر جوان دانشجوی شهر اصفهان نیز به خبرنگار ما گفت: استفاده از قطار خستگی سفر را کاهش می دهد و امنیت را بالا می برد.



وی افزود: در طول مسیر سفر با قطار زمان های مناسبی برای انجام کارها از جمله درس خواندن ، غذا خوردن، معاشرت اجتماعی، تماشای تلویزیون و استراحت دارم که فرصت بسیار خوبی است.



** توصیه های مدیرکل



مدیر کل راه آهن استان فارس نیز با اشاره باستفاده از قطار و استقبال مردم این استان گفت: به دلیل امنیت و ایمنی سفر از طریق خطوط ریلی و خدمات مناسبی که راه آهن در بخش مسافری ارائه می دهد استقبال مردم در زمینه استفاده از قطار در استان فارس بسیار زیاد بوده است.



مهرداد انصاری در مصاحبه با ایرنا افزود: تمام قطار ها با تکمیل ظرفیت و ضریب اشغال کامل حرکت می کنند و در مورد قطارهای حمل خودرو نیز به همین صورت است و اداره کل راه آهن فارس آمادگی دارد با جذب سرمایه گذاران در این بخش (مسافری، باری)خدمات خود را افزایش دهد.



انصاری اما از موضوعی گلایه دارد و توصیه هایی می کند که هنوز فرهنگ استفاده و پذیرش قطار بین برخی از مردم استان فارس ناشناخته است یعنی بسیاری از مراجعان و مسافران قطار به ویژه کسانی که برای بار اول با این وسیله نقلیه عمومی مسافرت می کنند به دلیل مطالعه نکردن قوانین و حقوق مسافرین که در بلیت مسافر توضیح داده شده دچار مشکل می شوند.



وی اظهارداشت: بی توجهی برخی مسافران به این موضوع که قطار در ساعت مشخص شده در بلیت حرکت می کند و حضور مسافر در ایستگاه، یک ساعت قبل از حرکت الزامی است و 10دقیقه قبل از حرکت درهای قطار بسته می شود از مشکلات این بخش است.



مدیر کل راه آهن استان فارس این راهم گفت: برخی مردم که با قطار و راه آهن همسایه هستند و با قوانین مربوط آشنایی ندارند، مشکلات و مسائلی از جمله سنگ پرانی به قطار، تعرض به حریم راه آهن، عبور و مرور از روی ریل و بی توجهی به مسائل خطر آفرین را در بخش حاشیه نشینی در مسیر خطوط ریلی ایجاد می کنند.



برای رفع این مشکل اداره کل راه آهن استان فارس در قالب طرحی استانی، کلاس های آموزشی با موضوع ترویج فرهنگ ایمنی حاشیه نشینان ریلی را به صورت برنامه هفتگی در روستاهای حاشیه نشین برگزار می کند که انصاری گفت این آموزش ها با استقبال زیادی روبرو شده است و انتظار می رود که به تدریج از ناهنجاری ها کاسته شود.



** افزایش مسافر و مذاکرات برای بار



بنا به اعلام مدیرکل راه آهن فارس در بخش مسافری،تعداد قطار و افزایش واگن ها در قطارهای مسافری پیگیری شد ودر پنج ماه نخست سال 93 نسبت به مدت مشابه سال قبل، 92 درصد ظرفیت قطار افزایش داشته است وروزانه شدن قطار شیراز- تهران و یک روز در میان شدن قطار شیراز- مشهد نشانگر رشد قابل توجه در این بخش است.



وی افزود: در بخش جذب بار نیز با توجه به نقش پر اهمیت سیستم حمل و نقل ریلی در کاهش تصادفات جاده ای و تبعات آن و کاهش آلودگی های زیست محیطی و کمتر شدن مصرف سوخت نسبت به سایر وسیله های حمل و نقل، با صاحبان صنایع و معادن استان از جمله پتروشیمی شیراز، کارخانه فولاد در حال ساخت، معادن سنگ آهک، کارخانه سیمان،کارخانه ایران خودرو شیراز و معدن خاک نسوز آباده مذاکرات مثبت صورت گرفته است.



او بیان کرد: احداث خطوط فرعی صنعتی و ایجاد بار اندازها جهت تکمیل امور بارگیری و تخلیه محصولات و مواد معدنی در دستور کار قرار گرفته و مجوز احداث برخی از این خطوط نیز صادر شده است که در سال جاری عملیات احداث انها آغاز خواهد شد.



انصاری اظهارداشت: این بخش از حمل و نقل استان آمادگی کامل خود را برای حمل بار به تمام نقاط کشور و در مسیر هایی که خط ریلی دارد برای خارج از کشور اعلام می کند.



** اینک قطار شیراز و مسیرهایش



عمده تردد قطار در استان فارس در مسیرهای تهران و مشهد انجام می شود که قطار شیراز به تهران در روزهای زوج ماه در ساعت 20:00 از شیراز و در روز فرد همان ساعت در مسیر برگشت خواهد بود.



همچنین حرکت قطار شیراز به تهران روزهای فرد ماه در ساعت 17:10 و ساعت برگشت در روز زوج ساعت 20 و حرکت قطار شیراز به مشهد روزها زوج هر ماه در ساعت 17:00 و ساعت برگشت در روز فرد در ساعت :15:40 انجام می شود.



مدیرکل راه آهن فارس گفت: با توجه به شبکه ای بودن راه آهن جمهوری اسلامی ایران در بحث مسیرهای حرکت قطار به غیر از تهران و مشهد، در حال حاضر برای مسافرت به سایر استان ها یی که دارای مسیر راه آهن هستند از طریق ایستگاه های اصفهان و تهران صورت می پذیرد. ک/4



گزارش : غلامرضا مالک زاده - فاطمه هاشمی نیک



675/7382