«نظریه های هنر»

(فلسفه، نقد و تاریخ هنر از زمان افلاطون تا روزگارما)

نوشته: ژان لوک شمولو

ترجمه : مصطفی گودرزی

ناشر : ساقی، چاپ اول ۱۳۹۴

۲۶۴ صفحه، ۱۵۰۰۰ تومان



این کتاب‌ را شهر کتاب آنلاین تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل در اینجا کلیک کنید.



****



شاید به ذهن شما نیز این پرسش خطور کرده باشد که آشنایی با نظریه های هنر به چه کار آید؟ مگر بدون اینکه سر از این نظریه‌ها در آوریم امکان درک یا دوست داشتن هنر ممکن نیست؟



باید اعتراف کرد همانگونه که آگاهی تئوریک از نظریه عشق برای عاشقی ضروری نیست، نظریه هنر نیز برای دوست داشتن هنر الزامی ندارد.



اما از این ماجرا به همین سادگی نیز نمی توان گذشت. چرا که نظریه هنر کمک شایانی در نزدیک شدن به هنر و درک آن می کند. کمک به این که درک ما محدود به غریزه نبوده و از ناخود آگاه و احساس مان فراتر برود.



بنابراین وقتی میل به دریافت عمیق تر حوزه های هنری در میان باشد آنوقت آشنایی و آگاهی از نظریه های هنری نیز ضرورت پیدا می کنند. اهمیت و کار آمدی این نظریه ها در درک آثار هنری نه فقط در این است که باعث فاصله گرفتن ارزیابی های کیفی هنر از چهارچوب غریزه و احساس شده و به آنها ارزش و غنای بیشتری می دهد. بلکه اهمیت آن زمانی بیشتر جلوه گر می شود که توجه داشته باشیم که این نظریات فی نفسه قائم بر متن آثار هنری نبوده و از آنها استخراج نمی شوند، به زبان دیگر اینکه پایه و اساس آنها به تمامی در خود هنرها نیست بلکه بخش قابل توجه آن از حوزه های خارج از هنر همانند، فلسفه و ... گرفته شده و در هم ادغام می شوند. از همین روست که امکان درکی فراتر دریافت های متکی بر غریزه و احساس را به وجود می آورند. بدون اینکه نفی کننده این حقیقت باشند که بدون درک این نظریه ها نیز می توان عاشق هنر بود و حتی به شکلی ناخودآگاه سلیقه خوبی هم داشت.



یک تابلو نقاشی بر سینه دیوار، تنها یک شیء است تا زمانی مورد تفسیر قرار گیرد. این تفسیراست که آن را به عنوان یک اثر هنری عرضه می کند. بنابراین هرچقدر این تفسیر غنی تر صورت بگیرد ،ارزش های بیشتری از آن اثر هنری خود را جلوه گر می سازد. این جاست که اهمیت و ارزش نظریه هنر آشکار شده و ضرورت خواندن کتابی همانند نظریه هنر خود را نشان می دهد.

کتاب نظریه هنر به قلم ژان لوک شمولو که به‌همت نشر ساقی و با ترجمه مصطفی گودرزی به بازار آمده است. متنی است که از زبان فرانسه به فارسی در آمده است. این کتاب قریب به هشت سال پیش از این با عنوان «نگره های هنر، زیبایی شناسی و تاریخ هنر از زمان افلاطون تا روزگاران ما» توسط نشر سوره هنری منتشر شده بود که نشر ساقی چاپ تازه و شکیلی از آن به بازار فرستاده است.



ژان لوک شمولو مورخ و منتقد هنری نام آشنایی در کشور خود محسوب می شود که مدیریت نشریه‌ای هنری را نیز برعهده دارد. او در این کتاب کوشیده تصویری دقیق و در عین حال قابل فهم از «نظریه‌های هنر» را پیش روی مخاطب بگذارد. «نظریه های هنر» افقی وسیع و عمیقی از بحث‌های فلسفی، نقد و تاریخ هنر را از زمان افلاطون تا این روزگار مطرح می سازد.



کتاب حاضر در ۱۱ فصل نظریه‌های گوناگون هنر را از دوران باستان تا نظریه‌پردازان هنر معاصر مورد توجه قرارداده و از طریق نظریات منعکس شده در هر دوره به توضیح و تعریف قواعد و چارچوب‌های این نظریات پرداخته و کوشیده بستری برای درک بهتر آنها در یک روند مرتبط با زمان فراهم آورد. به بیان دیگر کوشیده خواننده دریابد نظریه هنر در هر دوره از تاریخ چه نسبتی با شاخصه ها وجریان‌های فکری و فلسفی زمان خود داشته است.



یکی از مهمترین ویژگی های این کتاب که باعث شده است خواننده درک بهتری از محتوای آن داشته باشد نحوه فصل بندی و ارائه محتوای آن است. الگویی که نویسنده برای این منظور استفاده کرده باعث شده است کلیت این بحث که قرار است تاریخی طولانی از نظریه هنر را بازگو کند در ذهن خواننده ایجاد سردرگمی نکرده و در تعاملی مبتنی بر زمان نظریات متعدد مطرح شده قابل فهم تر باشند.



نویسنده در آغاز کتاب با تقسیم بندی نظریه های هنر به پنج دسته: پدیدار شناسی هنر، روان شناسی هنر، جامعه شناسی هنر، فرمالیسم و تحلیل ساختاری، الگوهای فراگیر در نظریه های هنر مشخص و با زمینه چینی لازم در خواننده این آمادگی را ایجاد می کند که اگر در بخش های بعدی کتاب از نظریه پردازان و نگره های آنها سخن به میان آمد مخاطب دریابد که از چه نگاهی به هنر سخن گفته می شود.



بنابراین پس از این مقدمه که به تبیین خانواده های پنج گانه نظریه هنر به شکلی موجز اخصاص یافته است. طی یازده فصل با عناوین زیر، به نظریه های هنر از روزگار باستان تا به امروز پرداخته شده است: نظریه های هنر در دوران باستان، رنسانس، کلاسیسم و باروک در قرن هفدهم، نئوکلاسیسم و توصیف آن در قرن هجدهم، رمانتیسم، فلسفه هنر آلمانی، تاریخ نگاران هنر وارثان فلسفه زیبایی شناختی آلمان، نظریه پردازان مارکسیست هنر، نظریه های روانکاوانه هنر، نظریه پردازان هنر معاصر و وضعیت کنونی: میان افراط و فقدان نظریه هنر .



توصیف نظریه‌های هنری و تحلیلی آن هم به شکلی اجمالی که بتواند گویای هریک از آرا و عقاید اندیشمندان عرصه هنر باشد، کاری است دشوار که علاوه بر اشراف نویسنده به بحث، نیازمند یافتن روشی کارآمد برای ارائه قابل فهم محتوای آن نیز هست. دست یابی به چنین توفیقی به ویژه در حوزه کتابهای ترجمه ای، گذشته از کیفیت کار نویسنده، مترجمی توانا و آشنا به این حوزه را نیز لارم دارد.



بی اغراق اگر کتاب حاضر برای تحلیلگران و علاقه‌مندان نظریه‌پردازی در باب هنر به اثری کار آمد و ارزنده بدل شده نباید از کیفیت کار مصطفی گودرزی در مقام مترجم کتاب صرف نظر کرد. به ویژه آنکه از کتاب «نظریه‌های هنر» که اثری تئوریک و پایه محسوب می شود ترجمه ای روان و قابل فهم برای مخاطب فارسی زبان تدارک دیده است. در این زمینه نباید از پانویس های مترجم غافل ماند که اطلاعات تکمیلی سودمند و بجایی در اختیار خواننده قرار می دهد.