قرار است پیش‌فروش محصولات شرکت‌های خودروساز در بورس کالا از طریق اوراق سلف و گواهی سرمایه‌گذاری خودرو انجام شود.

علیرضا ناصرپور مدیر مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالا در این‌باره به همشهری گفت: هدف از انتشار اوراق گواهی سرمایه‌گذاری خودرو این است که شرکت‌های خودرو ساز بتوانند پیش فروشی را که هم‌اکنون به‌صورت سنتی در بازار انجام می‌دهند به‌صورت ساختار یافته و منسجم از طریق بورس کالا انجام دهند.

• معایب پیش فروش کنونی خودرو

ناصر پورکه در عین حال رئیس اداره توسعه ابزار‌های مالی بورس کالای ایران هم هست ادامه داد:روش کنونی پیش فروش خودرو به‌عنوان یک روش سنتی دارای معایب مختلفی است. در واقع هم‌اکنون خودرو‌سازان با پیش فروش خودرو برای آینده بخشی از مبلغ خودرو را به‌عنوان سرمایه درگردش در فرایند تولیدشان استفاده می‌کنند. مثلا یک ماشین را برای 9‌ماه آینده می‌فروشند و بخشی از آن را به‌عنوان مبلغ اولیه دریافت می‌کنند.

او با بیان اینکه در این روش 2مشکل وجود دارد، افزود: اولین مشکل این است که خودرو سازان درصورتی که خریداران این خودرو بخواهند انصراف بدهند با مشکل نقدینگی مواجه می‌شوند. در این شرایط اگر تعداد انصراف دهنده‌ها زیاد باشد شرکت خودرو ساز با مشکل نقدینگی مواجه می‌شود.

او اضافه کرد:مشکل دیگر این است‌که فقط کسانی می‌توانند وارد این نوع تأمین مالی شوند که حتما بتوانند مبلغ پیش پرداخت یک خودرو را که خودروساز تعیین می‌کند تأمین کنند، یعنی هم‌اکنون هیچ خریداری نمی‌تواند به اندازه نیم قسمت از یک خودرو یا جزئی از یک خودرو را خریداری کند. به گفته او، مثلا اگر ایران خودرو اعلام کند که خریداران باید برای خرید یک خودرو 18میلیون تومان پیش پرداخت کنند افرادی که کمتر از این مقدار پول دارند عملا نمی‌توانند وارد پیش خرید شوند و از چرخه معاملات حذف می‌شوند.

ناصر پور با بیان اینکه مسئله سوم مربوط به خریداران است، تأکید کرد: مشکل دیگر این است که اگر خریداری قصد انصراف داشته باشد بسیار دیر به پولش خواهد رسید. به‌طور معمول هر کس از خرید خودرو انصراف دهد 30روزکاری پس از انصراف به پولش خواهد رسید؛ این به‌معنای آن است که این سرمایه‌گذاری عملا نقد‌شونده نیست و اینطور نیست که هر زمان که خریدار قصد داشت به پولش برسد.

• گواهی سرمایه‌گذاری خودرو چیست؟

مدیر مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالا در مورد گواهی سرمایه‌گذاری خودرو گفت: گواهی سرمایه‌گذاری خودرو یک ابزار تأمین مالی است که براساس آن پیش‌فروش کنونی خودرو به بورس منتقل می‌شود با این تفاوت که در بازار سنتی خودرو، معاملات ثانویه وجود ندارد اما اگر کسی این اوراق را از طریق بورس پیش‌خرید کرد دیگر نگران این نیست که اگر انصراف دهد چه زمانی به پولش خواهد رسید.

او افزود: درواقع خریدار نیازی به انصراف ندارد بلکه با فروش اوراق در بازار ثانویه خیلی راحت می‌تواند در اسرع وقت به پولش برسد، یعنی عملا خریدار در یک بازار نقد‌شونده سرمایه‌گذاری کرده است.او توضیح داد: از سوی دیگر با توجه به اینکه این اوراق بازارگردان دارد لزومی ندارد که خودرو ساز مبالغ خرید را پس از انصراف به خریدار پس بدهد چون خریدار اوراق را در بازار ثانویه به شخص دیگری می‌فروشد و وجوه مورد نیازش را تأمین می‌کند یا اگر کس دیگری هم نبود به بازارگردان می‌فروشد.

ناصرپور با بیان اینکه با انتشار اوراق سرمایه‌گذاری خودرو قرارداد‌های کوچک ایجاد می‌شود، ادامه داد: بر این اساس خریداران می‌توانند در ارقام کوچک مثلا 100هزار تومان یا یک میلیون تومان(این ارقام توسط خودرو‌سازان تعیین می‌شود) وارد بازار شوند. بر همین اساس ‌خریدارانی‌که هم‌اکنون با مبالغ خرد نمی‌توانند وارد بازارشوند با توجه به اینکه اندازه قرارداد‌ها کوچک است، می‌توانند وارد بازار شوند. او با ذکر مثالی توضیح داد: مثلا اگر خودروساز 18میلیون تومان به‌عنوان پیش پرداخت اعلام کند دیگر نیازی نیست که خریدار همه این مبلغ را داشته باشد. بلکه می‌تواندهر مبلغی را برای خرید بخشی از خودرو بپردازد.

ناصرپور با ارائه جزئیات بیشتری گفت: اگرخریدار در سررسیداین قرارداد به اندازه حداقلی از تعداد اوراق که توسط خودروساز تعیین می‌شود داشته باشد می‌تواند خودرو را در سررسید تحویل بگیرد مثلا اگر مقدار اوراق در دست خریدار به اندازه 70درصد ارزش خودرو باشد (این درصد از سوی خودروساز تعیین می‌شود)خریدار می‌تواند بقیه مبلغ را تسویه کرده و خودرو را تحویل بگیرد.

او درباره اینکه در مرحله اول چه خودرو‌ساز‌هایی از این طریق محصولاتشان را پیش فروش می‌کنند، گفت: تقریبا با تمام خودرو ساز‌های مهم مثلا ایران‌خودرو، سایپا و بهمن خودرو در این زمینه مذاکره شده است و مهم‌ترین شرکت‌های صنعت خودرو در این طرح حضور دارند.

• روش جدید تأمین مالی خودروسازها

کمیته فقهی برای تأمین مالی خودروسازان با انتشار اوراق سلف از 2طریق کارگزاران یا از طریق نهاد واسط با شرایطی موافقت کرد. مجید پیره، کارشناس مالی اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: کمیته فقهی در مدلی که کارگزار به‌عنوان واسطه برای تأمین مالی خودروسازها حضور داشته باشد با 2روش موافقت کرده است. او در این‌باره توضیح داد:

در روش اول هر سرمایه‌گذار به‌صورت مستقل بخشی از سبد مبنای انتشار اوراق سلف را خریداری می‌کند و در این حالت عقد سلف برای هر سرمایه‌گذار محقق می‌شود. در روش دوم که کارگزار به وکالت از خودروساز اوراق سلف را به سرمایه‌گذاران می‌فروشد، کارگزار بعد از جمع‌آوری وجوه، معامله سلف را منعقد می‌کند.