مردم این شهرستان از چند روز مانده به آغاز ماه محرم به حرمت امام حسین (ع) و خاندانش و نذری که داشته اند اقدام به بر پایی سقاخانه می کنند به گونه ای که بهترین اتاق منزل شان را سیاه پوش کرده و با چراغ های گردسوز، لوسترهای تزیینی و گلاب پاش و تصاویری از ائمه روی پله های منبر، تزیین می کنند.



صاحب خانه ها با نصب پرچم سیاه و سبز و باز گذاشتن در ورودی به نشانه آماده بودن سقاخانه، مردم را برای شرکت در عزاداری دعوت می کنند.



خورشید که غروب می کند در خانه ها باز می شود و مردم از این سقاخانه به آن سقاخانه می روند. زنان و مردان، جوانان و نوجوانان و حتی کودکان در گروه های جداگانه قرار می گذارند و تا وقتی خستگی اجازه بدهد و تا نیمه شب به خانه ها برنمی گردند.



این ایام معمولا از امن ترین ایام برای تردد شبانه است برای همین قدیمی ترها می گفتند 'محرم آمد و عید زنان شد' که حکایت از آزادی زنان در تردد شبانه در خیابان ها و کوچه پس کوچه ها می کرد در زمانی که حضورشان در بیرون از خانه بعد از غروب آفتاب چندان خوشایند نبود.



برای وارد شدن به سقاخانه رسم است که می پرسند 'قلیچه یا قولوچه؟' و صاحب خانه با گفتن 'قلیچه' میهمانان را دعوت به ورود می کند به همین دلیل سقاخانه در زبان عامیانه به 'قلیچ' هم شهرت دارد.



میهمانان با گفتن 'برقاتلان سیدالشهدا لعنت' وارد می شوند و جواب می گیرند 'بش باد.' خواندن شعر در مدح شهدای کربلا و سینه زنی مختصر در بین آقایان و دعا برای شفای بیماران، گشایش کار حاضران و برآوردن حاجات میزبان و پذیرایی با چای، شیر، میوه، شیرینی و مانند آن از برنامه های همه سقاخانه هاست.



به هنگام خروج نیز رسم است بگویند: 'اجرتان با سید الشهدا !' و بعد به سقاخانه دیگری بروند و این کار معمولا تا نیمه شب ادامه دارد.



نهم و دهم محرم زمانی است برای گردهمایی های خانوادگی و دیدن همه آن هایی که از راه های دور و نزدیک خود را برای آیین روز تاسوعا و عاشورا به بروجرد رسانده اند و شهر پر است از شیر و شربت و شیرینی یا حلیم ویژه خوشمزه، قیمه پلو، زرشک پلو با مرغ و آبگوشت نذری که دست به دست می چرخد و مردم برای گرفتن نذری از هم سبقت می گیرند.



یکی از آداب تاسوعا و عاشورا در بروجرد نذر کردن چراغ برای سقاخانه هاست. حاجت مندان چراغی با اجازه صاحبخانه بر می دارند و نذر می کنند که با برآورده شدن حاجاتشان ده چراغ جایگزین آن کنند. در برخی مواقع به جای چراغ از کالاهای دیگر به ویژه لیوان و استکان که مورد استفاده هیات ها و سقاخانه هاست استفاده می شود.



عصر تاسوعا حال و هوای دیگری در بروجرد دارد، کوچه پس کوچه ها شاهد عبور دختران سیاه پوش و نقابدار است که پابرهنه راه افتاده اند و با نیت و خواست های مختلف به چهل منبر سر می زنند و در 40 سقاخانه شمع روشن می کنند.



در این روز شهر پر است از حاجاتی که در شعله شمع ها می سوزد و نیاز نسل جوان را به رخ می کشد و دعای مردم برای برآورده شدن تمام نیازها.



بیش از 300 هیات و دسته سینی زنی، زنجیرزنی در بروجرد وجود دارد که در ایام محرم به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا از خیابان های شهر عبور می کنند و بیشتر خود را به امامزاده جعفر (ع) این شهر می رسانند.



سحرگاه عاشورا زمان 'خره گیری 'به معنای مالیدن گل و خاک به بدن است که نشانه اوج سوگواری مردم در عزای امام حسین است.



در این روز حمام های عمومی شهر رایگانند و عزاداران بعد از اذان صبح به حمام می روند و در حالی که سرتاپای خود را با گل رس پوشانده اند سینه می زنند.



برخی از آن ها با همان حالت و تنها با پوشش حوله به دور بدن های خود بیرون می آیند و در همان نزدیکی به سینه زدن می پردازند.



در نقاط دیگر شهر هم دیگ های بزرگ پر از گل و گلاب توسط آنانی که نذر دارند گذاشته شده تا همه بتوانند در عزای حسین گل برسر بمالند.



صبح عاشورا که بیرون باشی در هر خانه ای که نذری داشته باشد می توانی صبحانه صرف کنی و البته حلیم لذیذترین این صبحانه هاست.



با نزدیک شدن به ظهر عاشورا راه بیشتر دسته های عزاداری به خانه مرحوم آیت الله بروجردی و امام زاده جعفر ختم می شود و بعد از دقایقی اوج گرفتن عزاداری با اذان ظهر سکوت شهر را فرا می گیرد.



مردم برای خوردن غذای ظهر عاشورا که معمولا آب گوشت است در خانه هایی که نذری می دهند پخش شده و خود را برای آیین 'شام غریبان' که بعد از غروب آفتاب شروع می شود و پایان عزاداری های 10 روزه و بسته شدن سقاخانه هاست آماده می کنند.



گروه های زن و مرد با روشن کردن شمع و بر سر نهادن طبق هایی حاوی کاه، خرما و شمع یا عروسک هایی به نشانه کودکان یتیم کربلا، در کوچه پس کوچه های شهر راه می افتند و با صدایی اندوهناک در رثای امام می خوانند.



تعزیه ها که با موضوع حوادث عاشورا نوشته و اجرا می شوند همانند سایر شهرهای کشور در بروجرد نیز برگزار می شود.



کُــتل نیز که نوعی نمایش آیینی است به ذکر تصویری برخی از صحنه های کربلا و پس از آن می پردازد. دسته های کتل، دارای حیوانات سنتی بویژه شتر و اسب هستند و افراد مختلف لباسهایی می پوشند که آنها را به شکل و شمایل شخصیت های مثبت و منفی حادثه کربلا در می آورد.



معمولا کتل ها در معابر حرکت می کنند و فقط صدای عزاداری از بلندگوهای همراه آنها شنیده می شود اما گاه توقف می کنند و نوحه هایی نیز می خوانند.



برپایی مجلس ختم قرآن، روضه خوانی و مداحی تا پایان ماه صفر در بروجرد همچنان ادامه دارد.



591/7189/630