به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، اساس تکبر این است که انسان از اینکه خود را برتر از دیگری ببیند احساس آرامش کند، بنابراین تکبر از سه عنصر تشکیل می‌شود: نخست اینکه برای خود مقامی قائل شود، دیگر اینکه برای دیگری نیز مقامی قائل شود و در مرحله سوم مقام خود را برتر از آنها ببیند و احساس خوشحالی و آرامش کند.
قرآن کریم آیاتی را به مذمت این صفت ناپسند اختصاص داده و می فرماید: «وَلَا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا» در روی زمین با تکبر و غرور راه نروید.
و نیز می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ» یعنی خداوند کسی را که متکبر و فخرفروش است دوست ندارد.
علاوه بر آیات قرآن، روایات ائمه معصومین (ع) نیز تکبر را نکوهش کرده و آن را آفت زندگی می دانند، آنچنان که امیرمومنان (ع) می فرمایند: «تکبر بدترن آفت های عقل است.» همان حضرت (ع) فرموده اند: «تکبر انسان بلندمرتبه را پست می گرداند.»
پیامبر اکرم (ص) نیز می فرمایند: «از تکبر بپرهیزید که ابلیس به خاطر تکبر از سجده کردن بر آدم خودداری کرد(و برای همیشه مطرود درگاه الهی شد)».
همان حضرت (ص) می فرمایند: «هر کس بمیرد و در دلش ذره ای تکبر باشد، بوی بهشت را استشمام نخواهد کرد مگر اینکه قبل از آن توبه کند.»
در حدیثی از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام آمده است: «کسی که در قلبش به اندازه سنگینی دانه خردلی از کبر باشد هرگز داخل در بهشت نخواهد شد»!
در این میان، بدترین تکیر، تکبر ورزیدن برابر خداوند و پذیرش حق است که قرآن درباره آن می فرماید: «إِنَّهُ لَایُحِبُّ الْمُسْتَکْبِریِنَ» (نحل، 23)
پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «هر که خود را بزرگ بشمارد و در راه رفتن تکبر کند خدا او را ملاقات خواهد کرد در حالی‌که بر او غضبناک است.»
از همان حضرت (ص) یک حدیث قـدسی مـنقول اسـت که خداونـد متعال می‌فرماید: «کبریایی و بـزرگی ردای من اسـت و عظمـت و بـرتری سـزاوار من است، هر کس در یکی از این‌ها بخواهد با من برابری کند او را به جهنم خواهم افکند.»
همچنین، از نبی مکرم اسلام روایت است که فرمودند: «بد بنده‌ای است که به سهو و لهو از قبرستان بگذرد (تکبّر کند) و پوسیدن بدن را در آن‌جا فراموش نماید» و نیز فرمودند: «روز قیامت متکبرین به صورت مورچه‌های کوچک محشور و پایمال مردم خواهند شد.»
از امام کاظم (ع) روایت است که فرمودند: «زراعت در زمین های نرم و هموار میروید و روی سنگ های سخت هرگز رویش ندارد، همین گونه دانش و حکمت در قلب انسان متواضع رویش دارد، و قلب متکبر جبار هرگز آباد نمیگردد، زیرا خداوند تواضع را وسیله عقل و تکبر را از ابزار جهل قرار داده است!»
علاوه بر این آثار دنیوی، فرجامی هم که قرآن برای متکبران تصویر می کند بسیار جای تامل دارد چراکه می فرماید: «قِیلَ ادْخُلُواْ أَبْوَابَ جَهَّنَمَ خَالِدیِنَ فیِهَا فَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَکَبِّرِینَ» (زمر، 72) «و گفته شود از درهای دوزخ درآیید جاودانه در آن بمانید وه چه بد [جایی] است جای سرکشان.»
منابع:
بحارالانوار
معراج السعاده
راه و رسم زندگی در بیان قرآن و روایات
کنزالعمال
5024020
مهمترین اخبار وبگردی
