کارشناسان معتقدند، فوران خشم در خیابان های فرگوسن ایالت میسوری آمریکا به خاطر تیراندازی پلیس به مایکل براون، جوان سیاهپوست غیرمسلح تا حدودی در حکم واکنش به روند دیرینه در حاشیه قرار دادن آمریکایی های آفریقایی تبار است. روندی که به واسطه ارتقای سطح مناطق فقیر نشین از سوی طبقات متوسط و بالادست تشدید شده است. از این رو، تعجبی ندارد که طغیان های نژادی نه در بخش مرکزی شهر، که در حومه مدرن اتفاق می افتد.

فرگوسن، حومه ای دورافتاده در سنت لوئیس است و طبق سرشماری انجام شده، رتبه شانزدهم را میان آن دسته از شهرهای آمریکا دارد که بسرعت از منطقه ای فقیرنشین به متوسط نشین ارتقا پیدا کردند. یادآوری این نکته نیز خالی از لطف نیست که نتایج مطالعات سال 2011 دانشگاه براون نشان می دهد شهر سنت لوئیس رتبه نوزدهم را به لحاظ اعمال تبعیض نژادی در آمریکا داشته است.

طبق گزارش اخیر موسسه بروکینگز، نابرابری اجتماعی و اقتصادی در منطقه سنت لوئیس بیانگر مشکلی است به نام ثروتمندتر شدن که سراسر آمریکا را فرا گرفته است. طی این روند، ساکنان سفیدپوست یک منطقه به حومه ای که به لحاظ اقتصادی محروم است، می روند و با قیمت گذاری املاک و مستغلات به قیمت بالا برای خانواده های سیاهپوست، آنها را به مناطق حاشیه ای می رانند.

براساس گزارش بروکینگز، رشد جمعیت مردم فقیر در حاشیه شهرهای آمریکا در سال 2008، دو برابر رشد جمعیت در مراکز شهرها بوده است. تا پایان سال 2008، حومه شهرهای آمریکا کانون گروه هایی بود که بیشترین سهم از فقر کشور را داشتند.

این نوع از تغییرات جمعیتی در منطقه سنت لوئیس، شهر فرگوسن را که اغلب سفیدپوست بود، به شهری با جمعیت سیاه تبدیل کرد. براساس سرشماری های انجام شده در آمریکا، در سال 1900، حدود 73 درصد کل جمعیت فرگوسن، سفیدپوست بودند و 25.1 درصد آن را سیاهان تشکیل می دادند. تا پایان سال 2010، حدود 29.3 درصد جمعیت این شهر سفید و 67.4 درصد سیاه بودند. در این دوره بیست ساله، نرخ بیکاری در این شهر از کمتر از 5 درصد به بالای 13 درصد افزایش یافت.

تا پایان سال 2012، حدود 25 درصد ساکنان این شهر زیر خط فقر فدرال (23.492 دلار برای هر خانوار چهار نفره در سال 2012) و 44 درصد آنها دو برابر بیشتر از این سطح بودند. در همین حال، در خود سنت لوئیس، نسبت جمعیت سفیدپوست از 28.1 درصد در سال 2000 به 49.2 درصد در سال 2010 افزایش یافت.

از این رو کارشناسان هشدار می دهند تمرکز فقر ناشی از توسعه منطقه فقیرنشین موجب ایجاد یک طبقه محروم حومه نشین و خطر بروز ناآرامی های بیشتر در آینده می شود. بروکینگز در گزارش خود یادآور می شود اطلاع از مناطقی که فقر در آنها متمرکز شده، حائز اهمیت است، زیرا آن منطقه و مکان در دسترسی به شبکه های حمایتی و سرویس های اضطراری مشکل خواهند داشت.

به عنوان مثال، با افزایش فقر در سال 2008، بسیاری از خانواده های ساکن حومه خواستار دریافت کوپن غذا شدند. طبق گزارش بروکینگز، درباره اطلاعات مربوط به جمعیت حاشیه نشین و چگونگی اتصال آنها به شبکه های حمایتی مانند تهیه کوپن غذا و نحوه دسترسی به این شبکه ها و سرویس ها همیشه مشکلاتی بروز می کند.

به گفته استیو بوگارد، استاد دانشکده کار اجتماعی هانتر، اتفاقی که در فرگوسن رخ داد می تواند در صدها جای دیگر دنیا هم روی دهد. این، ماهیت تعامل روزانه بین ساختار قدرت سفید (پوست) و یک جمعیت محروم از حقوق شهروندی است. برخی کارشناسان می گویند، در صورت تداوم محرومیت از حقوق شهروندی، دیر یا زود، ناآرامی های مدنی بروز کرده و در وقوع آنها تردیدی وجود ندارد.

مارک نیسون، استاد مطالعات و تاریخ آفریقا ـ آمریکا در دانشگاه فوردهام می گوید، مردم در رده های پایینی نظم اجتماعی گیر افتاده اند و با نیروی پلیس مواجه می شوند. به همین دلیل است که انفجار اجتماعی به امری ناگریز و اجتناب ناپذیر تبدیل می شود.

تبعیدی های اقتصادی

جمعیتی که در اعتراض به کشته شدن براون هجده ساله در نهم آگوست در فرگوسن تجمع کردند، به خشونت متوسل شدند، مغازه ها را غارت کردند و به خانه ها و املاک آسیب رساندند. افسران پلیس مسلح به تجهیزات نظامی با تظاهرکنندگانی درگیر شدند که بسیاری از آنها براساس نقل قول شاهدان عینی مبنی بر این که براون دست های خود را هنگام هدف قرار گرفتن، به علامت تسلیم بالای سر برده بود، فریاد می زدند «تسلیم، شلیک نکن.»

بوگارد که در جنبش حقوق مدنی دهه 1960 شرکت داشته، می گوید وقتی جامعه ای دارید که بیشتر افراد آن رنگین پوست، اما همه اعضای شورای شهر و 90 درصد نیروی پلیس آن سفید پوست هستند، چنین انفجارهای اجتماعی سرعت خواهد گرفت. آمریکا دوست ندارد به این فکر کند که ما هم مناطقی را با ابعادی از آپارتاید در خود داریم.

یوهورو ویلیامز، استاد تاریخ دانشگاه فیرفیلد می گوید، به سیاهپوستان فرگوسن متناسب با تعدادشان، قدرت و اختیارات سیاسی داده نشده است. شهردار، رئیس پلیس و پنج عضو از شش عضو شورای شهر این شهر، سفیدپوست هستند. در هیات امنای مدرسه این شهر هیچ نماینده سیاهپوستی حضور ندارد و از مجموع 53 افسر اداره پلیس فرگوسن، فقط سه نفر سیاهپوست هستند. طبق آمار منتشر شده از سوی اداره حمایت اجتماعی میسوری، میزان دستگیری آمریکایی های آفریقایی تبار، چهار برابر ساکنان سفید پوست است.

به گفته ویلیامز، مشکلات مربوط به نابرابری نژادی در مناطقی به جریان می افتد که به لحاظ تاریخی فقط سفیدها آنجا زندگی می کردند. روند بزهکار شدن مناطق شهری به روند بزهکار شدن گروه های سیاهپوست تبدیل شده است. این گروه به خارج از حومه می رود و خودش را در شرایط مشابه و تحت همان نوع سوء ظن پلیس می بیند. معترضان در فرگوسن از این تعجب می کنند که پلیس برای چه آنجاست، زیرا اگر شما بتوانید به یک جوان غیرمسلح شلیک کنید، بعد هم مانع افشای هویت ضارب شوید و معترضان را سرکوب کنید، پس برای خدمت و حفظ جان مردم به اینجا نیامده اید. با گذشت یک هفته از تیراندازی به سوی براون، پلیس فرگوسن با استناد به نگرانی های امنیتی و به بهانه تهدید ضارب براون به مرگ، از افشای نام این افسر امتناع می کند.

سدریک جانسون، استاد مطالعات آفریقا ـ آمریکا و علوم سیاسی دانشگاه ایلینویز می گوید، پلیسی کردن شدید فضا تا حدی در حکم تلاش برای مدیریت کردن نابرابری هاست. دولت ما به جای صرف پول برای ایجاد اشتغال و کمک های رفاهی، روی نیروی پلیس سرمایه گذاری کرده است.

ویلیامز خاطر نشان می کند ما هنوز با بقایای تبعیض زندگی می کنیم و این را در مدارس، دسترسی به سرویس های اجتماعی، پلیس و همه جای کشور می بینیم. می توانیم از نبود تبعیض در مدارس و فرصت برای سیاهان و این واقعیت که رئیس جمهور یک سیاهپوست است، حرف بزنیم، اما وقتی به سیستم کنترل اجتماعی، جلوگیری از جرائم و تنبیه خاطیان نگاهی بیندازیم، شاهد قوانین جدید جیم کرو و شمار گسترده زندانیان و نرخ بالای بیکاری هستیم.

قوانین جیم کرو، قوانینی ایالتی و محلی است که بین سال های ۱۸۷۶ و ۱۹۶۵ در ایالات متحده به تصویب رسید. این قانون جداسازی نژادی درهمه تأسیسات عمومی ایالات جنوبی سابق را با شرایط جدا ولی مساوی برای سیاهان آمریکا تجویز کرده است. این جدایی در عمل شرایطی برای سیاهان آمریکا ایجاد کرد که وضع آنان از سفیدهای آمریکایی پایین تر قرار گرفت و آسیب های اقتصادی، آموزشی و اجتماعی برایشان به دنبال داشت. برخی نمونه های قوانین جیم کرو عبارت از جداسازی نژادی مدارس دولتی، اماکن و حمل و نقل عمومی و جداسازی نژادی دستشویی ها، رستوران ها و آبخوری ها برای سفیدها و سیاهان است که در ارتش آمریکا هم کاربرد دارد.

الجزیره انگلیسی / مترجم: صفا فقیه