بسیاری از مردم تصور می‌کنند آب شربی که در لوله‌های آب شهری جریان دارد آنقدرها هم که مسئولان می‌گویند سالم و بهداشتی نیست، بنابراین بهتر است آن را با هزینه شخصی تصفیه کنند. این پیش‌داوری ظاهرا نتیجه خبرهای متعدد مربوط به آلودگی آب شرب شهری است که در سال‌های اخیر منتشر شده است.

• آب آلوده از کجا آمد

سال90 بود که مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت وقت در مصاحبه‌ای به میزان بالای نیترات در آب تهران اشاره کرد و گفت: در برخی از نقاط تهران آب شرب دارای نیترات بالاتر از حد مجاز است و نوشیدن آن برای بانوان باردار و کودکان توصیه نمی‌شود. سازمان‌های متولی محیط‌زیست و برخی اعضای شورای شهر نیز بارها و بارها خبر از آلودگی آب‌های زیرزمینی و آب‌ شرب تهرانی‌ها که از چاه تأمین می‌شود، داده‌اند. اما شرکت آبفا و وزارت بهداشت که مسئولیت تهیه آب سالم بهداشتی بر عهده‌ آنهاست در حال حاضر مدعی‌اند آبی که دست مردم داده می‌شود چه در تهران و چه در شهر‌های دیگر ویژگی‌ها و استاندارد‌های لازم را دارد و هیچ آلودگی نگران‌کننده‌ای ندارد.

• الکترودهای تجاری

اما در گیرودار اختلافات سازمان‌ها و نهاد‌ها، تجارت فروشندگان دستگاه‌های تصفیه آب رونق گرفته و برخی از این فروشندگان ماهی خود را از این آب آلوده می‌گیرند. بسیاری از فروشندگان این کالا خرید دستگاه‌های تصفیه آب را برای همه خانواده‌ها ضروری می‌دانند. برخی از آنها برای جلب اطمینان مشتری با 2الکترود تجاری (آهن و آلومینیوم) آب شهری را الکترولیز می‌کنند. آب دارای املاح با الکترودهای تجاری (آهن و آلومینیوم) باعث تولید رنگ و لجن در اثر آزادسازی یون‌های آلومینیوم و آهن شده و منجر به تولید آبی کدر و سیاه می‌شود که این رنگ‌ها به اشتباه از سوی فروشندگان این دستگاه‌ها ناخالصی موجود در آب معرفی می‌شوند.

• سنگ کلیه می‌آورد

کیفیت میکروبی و شیمیایی آب که سلامت و سختی آب را تعیین می‌کند با 2استاندارد ۱۰۵۳ و ۱۰۱۱ سنجیده می‌شود. ولی بسیاری از مردم اطلاعاتشان را در این زمینه از فروشنده‌ها به‌دست می‌آورند. یکی از فروشندگان دستگاه‌های تصفیه آب خانگی در گفت‌وگو با همشهری درباره کار این دستگاه‌ها گفت: دستگاه‌های ما با سیستم RO کار می‌کنند و ۵ تا ۷ مرحله آب را تصفیه می‌کنند. برای مرحله ۶ می‌توانید هم فیلتری اضافه کنید که آب را قلیایی کند که برای رقیق کردن خون بسیار مفید است و هم فیلتری انتخاب کنید که مواد معدنی مانند منیزیم، فسفر و آهن به آب مصرفی اضافه کند.

در این سیستم سختی آب گرفته می‌شود. به ادعای وی در مخزن مدل‌های ۷ مرحله‌ای لامپ UV تعبیه شده که اگر چند روز در منزل نبودید و از آب استفاده نکردید این مخزن باعث می‌شود آب فاسد نشود. اما قیمت دستگاه‌ها بسته به تعداد فیلتری که در آنها استفاده می‌شود، از 130هزار تا یک میلیون تومان است. یکی از استدلال‌های این افراد وجود رسوبات در کتری است. به اعتقاد فروشندگان دستگاه‌ها این رسوبات منجر به ایجاد سنگ کلیه می‌شود. آنها می‌گویند مسئولان گفته‌اند که آب فقط یک درصد تصفیه می‌شود و جیوه موجود در آب عوارض کبدی به همراه خواهد داشت. کم‌شدن سختی آب تا حدود عدد ۲۰ تا ۳۰ و نزدیک شدن به آب مقطر، به‌نظر این افراد برای سلامتی مفید است.

اما نکته قابل توجه این است که تأیید کیفیت این دستگاه‌ها با سازمان استاندارد است ولی آبی که در لوله‌های شهری ارائه می‌شود به‌نظر وزارت بهداشت سالم و بهداشتی است. معصومه تکلو، کارشناس آب وزارت بهداشت در گفت‌وگو با همشهری گفت: استفاده از این دستگاه سلیقه‌ای است. در برخی مناطق کشور مانند جنوب کشور املاح آب بالا ست. بودن این دستگاه باعث می‌شود که املاح به حد ۱۲۰ تا ۲۵۰ برسد که احساس گوارابودن به فرد دست ‌دهد. این دستگاه‌ها املاح را به صفر نمی‌رساند و حذف املاح آب با این دستگاه‌ها به حدی نیست که منجر به بر هم خوردن الکترولیت بدنتان شود.

• سنگ کلیه ربطی به این دستگاه‌ها ندارد

در برخی از تبلیغات دستگاه‌های تصفیه آب شهری ادعا شده که این دستگاه‌ها مانع از ابتلای شما به سنگ کلیه می‌شوند این در حالی است که پزشکان معتقدند اینطور نیست. دکتر کاوه مهرآوران، فوق تخصص ارولوژی در گفت‌وگو با همشهری گفت: تحقیقاتی که تا‌کنون روی آب انجام شده است نشان می‌دهد که سختی آب باعث افزایش سنگ کلیه نمی‌شود بلکه بیشتر به حجم آبی بستگی دارد که در روز می‌نوشید. وی عوامل سنگ‌سازی کلیه را حجم مایعات کم، زندگی کم تحرک، مصرف نمک و گوشت قرمز به مقدار زیاد، استفاده از ویتامین‌های تقویتی مثل ویتامین ث، د، کلسیم و... بدون تجویز پزشک و عوامل شغلی که باعث کم‌تحرکی می‌شود، دانست و گفت: در کیفیت آب عوامل میکروبی و باکتریایی که عامل ایجاد کننده انواع بیماری‌ها‌ست، اهمیت دارد.

• املاح آب برای سلامتی مفید است

غلامرضا شقاقی، رئیس آب و فاضلاب مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نیز درباره این نوع از تبلیغات فروشندگان دستگاه‌های تصفیه آب گفت: تمام آب‌ها اعم از آب‌های سطحی و زیرزمینی حاوی یون‌هایی مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سولفات، کلرور، فلوراید و برخی یون‌های دیگر هستند که عمدتا ناشی از انحلال مواد معدنی در آب بوده و وجود آنها درصورتی که در محدوده مجاز باشند، برای سلامتی مفید است.

شقاقی اظهارداشت: انتخاب نوع تصفیه آب براساس ویژگی‌های آن است و این کار توسط متخصصان انجام می‌شود و برای آب‌هایی که در شبکه عمومی توسط شرکت‌های آب و فاضلاب تأمین شده و توسط معاونت‌های بهداشتی توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور نظارت می‌شود، نیازی به تصفیه آب اضافی نبوده و درصورت لزوم این کار توسط تأمین‌کنندگان آب انجام می‌شود. مسئول کارگروه آب و فاضلاب شانزدهمین کنگره بین‌المللی میکروب شناسی با اشاره به اینکه آب شرب تهران سالم است، می‌گوید:

مردم فریب تبلیغات تجاری دستگاه‌های فیلتر آب را نخورند. اسفندیار جلیل‌زاده در این‌باره گفت: در شرکت آب و فاضلاب از آخرین فناوری‌های پیشرفته در امر کنترل بهداشت آب استفاده و وضعیت به خوبی کنترل می‌شود و با اطلاع از این موضوع، خیال ما بابت آب مصرفی تهران آسوده است و از نظر کیفی مشکلی در سالم بودن آب شرب شهر تهران وجود ندارد.

• حذف املاح مفید تا ۹۰درصد

یوسفعلی پزشک، کارشناس ارشد بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد که تحقیق مفصلی روی دستگاه‌های تصفیه آب انجام داده در گفت‌وگو با همشهری گفت: آب سالم آبی است که مشخصات فیزیکی، میکروبی و شیمیایی آن در حد استاندارد و مجاز باشد و نوشیدن آن در درازمدت و کوتاه‌مدت مشکلی برای بدن ایجاد نکند. براساس این مشخصات به افراد توصیه می‌کنیم از دستگاه تصفیه خانگی استفاده کنند. در اکثر شهر‌ها مشخصات میکروبی آب در حد استاندارد قرار دارد. از نظر شیمیایی شرکت آبفای کشوری براساس استاندارد ۱۰۵۳ میزان املاح ضروری درون آب را کنترل می‌کند.

این استاندارد حد مجاز و حد مطلوب را تعیین می‌کند. در اکثر نقاط کشور از این نظر ما مشکلی نداریم ولی بیشترین مشکلی که مردم از آن شکایت دارند وجود شن و ماسه، بوی ماهی و کدری آب است. وجود این ویژگی‌های در آب مردم را به خرید چنین دستگاه‌هایی سوق داده است.

به گفته وی دستگاه‌هایی که در بازار وجود دارند که به 3فیلتره و ۵ فیلتره معروفند و تا ۹۰ درصد از املاح شیمیایی آب را مانند (کلسیم، منیزیم، فلور و...) حذف می‌کند. براساس استاندارد‌های موجود سختی آب بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ بهترین و مطلوب‌ترین آب است ولی تا عدد ۵۰۰ مجاز است. بنابراین هیچ جای این شهر نیاز به دستگاه فیلتر آب وجود ندارد.