ارگ بم پس از بازسازی/ عکس: حامد خورشیدی، آژانس عکس همشهری

نام این منطقه‌ی باستانی را در کتیبه‌های داریوش هخامنشی هم می‌توان پیدا کرد که در آن ذکر شده کرمان، ناحیه‌ای است که از آن برای ساخت کاخ‌های هخامنشی چوب یاک می‌آورده‌اند.

در نوشته‌های یونانی نیز به این منطقه کرمان گفته شده و مردم کرمان را به‌عنوان تیره‌ای از پارسیان ذکر کرده‌اند. حتی «هرودوت»، نخستین تاریخ‌نگار یونان باستان، طایفه‌ی «گرمانیان» (که تصور می‌شود همان کرمانیان باشد) را به‌عنوان یکی از شش طایفه‌ی شهرنشین ایران نام می‌برد.

در این مطلب، به این استان زیبا سفر می‌کنیم تا با برخی از این دیدنی‌ها آشنا ‌شویم.

سردیس اسب دوره‌ی ساسانیان که در کرمان پیدا شده و حالا در موزه‌ی لوور فرانسه نگه‌داری می‌شود

عکس: ماری‌لن انگوین

ارگ بم پیش از زلزله/ عکس: داوود زواره‌ای، آرشیو عکس همشهری

اگر در سال‌های ابتدایی نوجوانی باشید یادتان نمی‌آید، اما اگر 16 یا 17ساله باشید، ممکن است از روز زلزله‌ی تلخ و وحشتناک بم خاطراتی یادتان مانده باشد. بامداد پنجم دی‌ 1382 زلزله‌ی 6/6 ریشتری، بم را لرزاند. با این زمین‌لرزه، بیش از 80درصد ارگ تاریخی بم و بخش عظیمی از شهر بم از بین رفت.

ارگ بم، بزرگ‌ترین سازه‌ی خشتی جهان که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده بود، در فهرست آثار در معرض خطر یونسکو قرار گرفت. چند روز پس از این حادثه، با وعده‌ی رئیس‌جمهور وقت (سیدمحمد خاتمی)‌ قرار شد ارگ تاریخی بم بازسازی شود و در این راه، بانک جهانی، سازمان یونسکو و کشورهای ژاپن، فرانسه و ایتالیا پیش‌قدم شدند.

اکنون چندسالی است که این بنای تاریخی از فهرست آثار در معرض خطر یونسکو خارج شده و پس از بازسازی کامل، دوباره این قلعه‌ی زیبا و بزرگ به نگین شهر بم تبدیل می‌شود.

این بنا در واقع دژ بزرگی است که در قلب آن ارگ قرار دارد، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که مرتفع‌ترین قسمت این مجموعه است، به کل بنای دژ، ارگ بم گفته می‌شود. مساحت ارگ حدود 180هزار مترمربع است که با دیوارهایی به بلندی شش تا هفت متر و طول 1815 متر احاطه شده‌ است.

باغ شاهزاده (ماهان)/ عکس: حامد خورشیدی/ آرشیو عکس همشهری

عکس: راهب هماوندی/ آرشیو عکس همشهری

استان کرمان فقط از بخش‌های کویری و خشک تشکیل نشده. باغ‌های شناخته‌شده و مشهوری هم دارد، مثل «باغ شاهزاده» در ماهان، «باغ هرندی»، «باغ بیرم‌آباد» و «باغ فتح‌آباد».

باغ شاهزاده از زیباترین باغ‌های استان کرمان است که در سال 1297 هجری‌قمری و در سال‌های پایانی دوران قاجار به‌دستور حاکم کرمان، «میرزا فرمانفرما» احداث شد.

در باغ شاهزاده، درختان گوناگون بسیاری به چشم می‌خورد؛ از درختان سوزنی مثل کاج و سرو گرفته تا درخت چنار و سپیدار. درختان میوه‌داری هم هستند که به گفته‌ی افراد محلی در فصل‌هایی که میوه دارند منظره‌ی جالب و رنگارنگی پدید می‌آورند.

این باغ با درختان سر به فلک کشیده و زمزمه‌ی جاری آب در جویبارش که از گوشه و کنار آن شنیده می‌شود، حسی رؤیایی و شیرین برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کند. منبع حیاتی این باغ، قنات تیگران است که از ارتفاعات کوه جوپار سرچشمه می‌گیرد.

میدان گنجعلی‌خان/ عکس: حامد خورشیدی، آژانس عکس ‌همشهری

عکس: آرمین صمیمی

مجموعه‌ی «گنجعلی‌خان» از جاذبه‌های مهم گردشگری شهر کرمان است که در حاشیه‌ی بازار قرار دارد و شامل میدان، مسجد، حمام، ضرابخانه (موزه‌ی سکه) بازار، سرا، آب‌انبار و... است.

این مجموعه به دستور گنجعلی‌خان، حاکم وقت کرمان ساخته شده است. گنجعلی‌خان از سرداران سلحشور دربار صفویه بوده که در سال 1005هجری‌قمری به فرمان شاه‌عباس صفوی، حاکم کرمان شد و گفته‌ می‌شود مردی لایق و حاکمی دلیر و مدیر بود.

یخدان مؤیدی/ عکس: مسعود زنده‌روح کرمانی

مردم کرمان از صدها سال قبل با ابتکار و نوآوری شگفت‌انگیزی در سیستم آب‌رسانی، آب‌انبار و یخدان داشته‌اند. به‌طوری که بزرگ‌ترین یخچال‌های دست‌ساز خشتی این سرزمین، هم‌چنان خودنمایی می کنند.

آرامگاه شاه‌نعمت‌الله ولی/ عکس: آرشیو عکس همشهری

آرامگاه «شاه نعمت‌الله ولی»، بنایی از دوره‌ی صفوی است که در شهر ماهان قرار دارد و گنبد زیبای لاجوردی آن، مثل نگینی در دل کویر است. شاه نعمت‌الله ولی، شاعر و عارف بزرگ کرمانی در قرن هشتم و نهم هجری‌قمری می‌زیسته است.

گفته می‌شود او پس از حکایتی که با سنگ‌پاره و درویشی داشت و شعر «ما خاک راه را به نظر کیمیا کنیم/ صد درد را به گوشه‌ی چشمی دوا کنیم» نوشت، حافظ شعر غزل معروف «آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند/ آیا بود که گوشه‌ی چشمی به ما کنند؟» را سرود.

جشنواره‌ی فرش کلوت شهداد/ عکس: سینا قنبر‌پور، آرشیو عکس همشهری

«کلوت»، بزرگ‌ترین شهر کلوخی دنیا است که در کویر لوت و در فاصله‌ی 40کیلومتری شمال شرقی شهداد قرار دارد. در آن‌جا هیچ گیاهی نمی‌روید و اساساً هیچ موجود زنده‌ای وجود ندارد و گفته می‌شود حتی باکتری‌ها حق حیات ندارند.

کلوت شهری است پر از ساختمان‌های کوتاه و بلند که در اثر فرسایش آبی و بادی طی هزاران‌سال شکل گرفته‌اند.

گفته می‌شود یکی از دلایل ثبت کویر لوت به‌عنوان اولین میراث طبیعی کشورمان در فهرست جهانی میراث طبیعی یونسکو، حرکت تأثیرگذار زنده‌یاد «محمدعلی اینانلو» بود که توانست همراهی مسئولان استان کرمان را برانگیزد تا با 500 قطعه فرش دست‌باف کرمان، کلوت شهداد را تزیین کنند.

خورش آلوچه

کرمان هم مثل بخش‌های دیگر ایران پر از غذاها و خوراکی‌های خوش‌مزه است و خوردنی‌هایش فقط در خرما و پسته خلاصه نمی‌شوند؛ مثل آب‌گوشت بادمجان و کشک، آب‌گوشت زیره، خورش بزقورمه، خورش آلوچه، زیره‌پلو، کشک‌کدو، لپه‌پلو با زیره، اوماچ آش و مجورکدو.

جشن سده/ عکس: حمید صادقی، آرشیو عکس همشهری

جشن سَده، از جشن‌های باستانی ایرانی و زرتشتی است. هنگام برگزاری این جشن، آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه است و بزرگ‌ترین جشن سده‌ی دنیا در کرمان برگزار می‌شود.

در «نوروزنامه»‌ی عمر خیام آمده: «آفریدون همان‌روز که ضحاک بگرفت، جشن سده برنهاد و مردمان که از جور و ستم ضحاک رسته بودند، پسندیدند و از جهت فال نیک، آن روز را جشن کردندی و هرسال تا به امروز، آیین آن پادشاهان نیک‌عهد را در ایران و دور آن به‌جای می‌آورند.»

کوه جوپار/ عکس: آرمین صمیمی، آژانس عکس همشهری

کسانی که کرمان را به درستی نمی‌شناسند، آن را منطقه‌ای کلاً کویری می‌دانند، اما استان کرمان سرشار از طبیعتی متنوع است، مثل کوهستان‌های زیبا و پربرف.