مروری بر آمار و ارقام سازمان پزشکی قانونی، نگرانی‌ها در این زمینه را افزایش می‌دهد. براساس آمار، 44درصد متوفیان حوادث رانندگی، عابران پیاده هستند که بسیاری از آنها به‌دلیل بی‌توجهی به مقررات جان خود را از دست داده‌اند و در بین استان‌های کشور، تهران در این زمینه رکورددار است. اینجا می‌توانید با مهم‌ترین تخلفات عابران‌پیاده و قوانین مربوط به تردد عابران در شهر بیشتر آشنا شوید.

• تخلف اول

نوع تخلف: از موارد تخلف عابران، نادیده گرفتن محل‌های خط‌کشی است که به وفور در معابر عمومی دیده می‌شود. بسیاری از عابران بدون توجه به محل‌های خط‌کشی، صرفا به‌خاطر عجله‌ای که برای عبور از خیابان دارند، مقررات را زیر پا گذاشته و از محلی غیر از محل تعیین‌شده عبور می‌کنند که از نقطه‌نظر کارشناسان ترافیک جلوه بارز رفتارهای غلط ترافیکی بین مردم محسوب می‌شود. گرچه قانون راهنمایی و رانندگی جریمه‌ای را برای آن پیش‌بینی کرده و این موضوع، می‌تواند به‌عنوان یک عامل بازدارنده در اصلاح رفتار شهروند متخلف مؤثر باشد اما با این حال به موازات جریمه و دیگر اقدامات بازدارنده، باید آموزش‌هایی نیز ارائه شود تا رعایت مقررات در عابران پیاده نهادینه شود.

چه باید کرد: باید کمی زحمت کشید و در هر خیابان برای عبور از عرض آن، به گذرگاه عابر‌پیاده رفت. خط‌کشی این گذرگاه‌ها در بعضی معابر تهران به‌تازگی تغییر کرده و به جای خطوط نردبانی، از ۲ خط موازی استفاده شده تا در زمان بارش برف و باران، زیر پای عابران لغزنده نباشد. همچنین خوبی استفاده از خط‌کشی عابرپیاده، وجود جان‌پناه‌هایی است که در بسیاری از خیابان‌های بزرگ وجود دارد.

• تخلف دوم

استفاده نکردن از پل عابر پیاده

نوع تخلف: یکی دیگر از موارد تخلف عابر، عبور آنها از عرض خیابان با وجود پل عابر پیاده است که مطابق قانون راهنمایی و رانندگی، متخلفان مشمول جریمه می‌شوند. مردم زیادی هستند که حتی به‌رغم مکانیزه بودن پل‌های عابر پیاده و راحتی استفاده از آن، ترجیح می‌دهند از عرض خیابان استفاده کرده و به این ترتیب مشکلاتی را برای خود و رانندگان به‌وجود می‌آورند. زمانی که پل‌های عابرپیاده به شکل امروزی مکانیزه نبودند، افراد مسن پا درد را بهانه می‌کردند و سعی می‌کردند به جای پل، از عرض خیابان عبور کنند. در حال حاضر هم که اغلب پل‌ها مکانیزه هستند، باز رفتار مشابهی نه‌تنها بین افراد مسن بلکه جوان‌ترها هم دیده می‌شود. استفاده نکردن از زیرگذرها هم در همین حوزه قرار می‌گیرد.

چه باید کرد: چند قدم پیاده‌روی و رسیدن به یک پل عابرپیاده، هم برای سلامتی‌تان مفید است و هم شما را از احتمال وقوع یک حادثه دردسرساز دور می‌کند. هرچقدر هم شما در عبور از عرض یک بزرگراه یا خیابان بزرگ دقت کنید باز هم ممکن است برخی رانندگان خودروهای عبوری، سرعت مجاز را رعایت نکنند. مسیر رفت‌وآمد را طوری تنظیم کنید که حتما از پل‌های عابر و زیرگذرها برای عبور از عرض معابر شهری استفاده کنید.

• تخلف سوم

بی‌توجهی به چراغ قرمز خیابان

نوع تخلف: برخی مردم بدون توجه به چراغ قرمز اقدام به عبور از خیابان می‌کنند و علاوه بر اینکه در تردد منظم خودروها اختلال به‌وجود می‌آورند، ممکن است دچار حادثه نیز شوند. این افراد که اغلب برای توجیه رفتار غلط خود، موضوع عجله و محدودیت زمانی برای حضور در محل کار یا تحصیل را بهانه می‌کنند، از نظر کارشناسان ترافیک، متخلف‌ترین عابران پیاده بوده و علاوه بر اینکه باعث اتلاف بخشی از زمان تعیین شده برای تردد خودروها از تقاطع‌ها می‌شوند و گاه ترافیک سنگینی ایجاد می‌کنند، به بروز حوادث ترافیکی نیز دامن می‌زنند. درحالی‌که اگر تنها هنگام سبز بودن چراغ از عرض خیابان عبور کنند، هم نظم بیشتری در تردد خودروها به‌وجود می‌آید و هم از بروز حوادث جلوگیری می‌شود.

چه باید کرد: صبر، گمشده امروز بسیاری از شهرنشین‌هاست. عجله و شتاب نخستین دلیل بی‌توجهی به چراغ قرمز از سوی عابران پیاده است که جزو تخلف‌های حادثه‌ساز محسوب می‌شود. البته قانون برای آن هم جریمه پیش‌بینی کرده، هرچند این قانون چندان اجرا نمی‌شود. اگر منتظر سبز شدن چراغ عابرپیاده بمانید، هم جانتان را از خطر سوانح رانندگی حفظ می‌کنید، هم یک شهروند قانونمدار خواهید بود.

• تخلف چهارم

ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو

نوع تخلف: شاید یکی از پرخطرترین موارد تخلف عابران پیاده، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو باشد که همواره وحشتناک‌ترین تصادف‌ها را به‌دنبال داشته است. گرچه در داخل شهر برای جلوگیری از حوادث ترافیکی نرده‌هایی تعبیه شده و این اطمینان را به‌وجود می‌آورد که عابر پیاده از محدوده فوق تردد نکند اما برخی عابران‌پیاده از موانع فیزیکی ایجاد شده هم عبور می‌کنند. به گفته کارشناسان راهنمایی و رانندگی، حوادث ترافیکی که به واسطه ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو به وقوع می‌پیوندد، نسبت به دیگر موارد تخلف شدیدتر بوده و اغلب به مرگ عابر می‌انجامد. سالانه موارد زیادی از مرگ عابران پیاده‌ای گزارش می‌شود که با ورود ناگهانی به سطح سواره مرگ خود را رقم می‌زنند.

چه باید کرد: اگر بی‌محابا وارد معبر شهری شوید و تصادف کنید، قانون بدون هیچ تعارفی شما را مقصر خواهد دانست. خطرناک‌ترین کار ممکن پریدن از روی نرده‌های وسط بزرگراه‌ها، خطوط ویژه اتوبوس‌ها و اطراف چهارراه‌های اصلی شهر است. با این کار، اگر حادثه‌ای هم رخ ندهد، باعث ایجاد بی‌نظمی در تردد خودروها و در نهایت ایجاد ترافیک می‌شوید. عجله نکنید و خودتان را به گذرگاه‌های مخصوص عابران برسانید.

• دیگر خودرو ۱۰۰ درصد مقصر نیست

سال‌هاست که مردم تصور می‌کنند که در صورت تصادف یک خودرو با عابرپیاده، اتومبیل ۱۰۰ درصد مقصر خواهد بود. اما این طور نیست! برابر ماده ۲۱۵ آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، در صورتی که عابرپیاده با وسیله نقلیه‌ای برخورد کند کارشناسان رسمی دادگستری می‌توانند عابرپیاده را در تصادف مقصر قلمداد کنند. ماده ۲۱۵ دارای ۹ بند است:

ماده 215- پیادگان موظفند که:

۱- در محل‌هایی که پیاده‌رو وجود دارد از سطح سواره‌رو استفاده نکنند.

۲- در محل‌هایی که پیاده‌رو وجود ندارد یا غیرقابل تردد است باید از منتهی‌الیه سمت چپ سواره‌رو و عکس جهت حرکت وسایل نقلیه عبور کنند.

۳- برای گذشتن از عرض راه، تنها از گذرگاه‌ پیاده، پل‌ هوایی و گذرگاه‌ زیرزمینـی مجازند عبور کنند.

۴- از دویدن، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو خودداری کـرده و مراقـب حرکـت وسـایل نقلیه باشند.

۵- از حصار آزادراه‌ نگذرند و در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها از لابـه‌لای درختـان و گـل‌بوتـه‌های حاشیه و میانه راه عبور نکنند.

۶- در تقاطع‌ با روشن شدن چراغ سبز مقابل خود (چراغ عـابر) حرکـت کننـد.

۷- از موانع و خط‌کشی خطوط ویژه، سواره‌رو خیابان‌ها و میدان‌ها عبور نکنند.

۸- در بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی، از خارج گذرگاه‌ تعیین شده عبور نکنند.

۹- در سواره‌روی خیابان، برای سوار شدن به وسیله نقلیه و همچنین صحبت کردن یا خرید و فروش با راننده یا سرنشینان وسایل نقلیه، توقف نکنند.

• قانونی که حدود نیم‌قرن اجرا نشده

درباره تاریخچه قوانین راهنمایی و رانندگی برای عابران

مروری بر قوانین جریمه عابر پیاده، نشان می‌دهد این قوانین سابقه 44ساله داشته و به‌رغم پیشینه طولانی در تدوین، هنوز صورت اجرایی به‌خود نگرفته است. در ماده ۸ قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی مصوب سال ۱۳۵۰ آمده است: درصورتی که عابرپیاده در عبور از سواره‌رو و معابر و خیابان‌ها، جز از نقاطی که خط‌کشی شده و مخصوص عبور عابرپیاده است (محل مجاز)، از محل دیگری (محل‌های‌غیرمجاز) عبور کند، متخلف شناخته می‌شود و مکلف به پرداخت جریمه مقرر در آیین‌نامه است و درصورتی که در این قبیل نقاط غیرمجاز، وسیله نقلیه موتوری با عابر پیاده تصادف کند، راننده وسیله نقلیه در صورتی که تمامی مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت کرده باشد، مسئول شناخته نمی‌شود.

علاوه بر این، در ماده ٣٣٣ قانون مجازات‌های اسلامی هم گفته شده اگر خودرویی با سرعت مطمئن در شهر حرکت کند و نقص فنی هم نداشته باشد و با عابر پیاده‌ای در محل غیرخط‌کشی شده برخورد کند، عابر مقصر شناخته می‌شود. بنابراین چنان‌که معابر تردد عابران پیاده در سطح خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر مطابق قواعد و اصول شهرسازی طراحی و ساخته شده و عابران بتوانند با تردد در آن به نقاط مختلف شهر و مقاصد مورد نظر خود دسترسی داشته باشند و نیازی به عبور از سطح معابر خودرو نباشد، اگر عابری بدون توجه به قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در سطح خیابان تردد کند یا از محل‌های ویژه عبور عابران پیاده استفاده نکند و باعث بروز حادثه‌ای شود، در این حالت عابر پیاده با این تخلف ضمن تجاوز به حقوق رانندگان، زمینه بی‌نظمی را در شهر فراهم کرده و ضرورت دارد برخورد قانونی با او صورت گیرد. بازخوانی قوانین مربوط به تخلف و جریمه عابر پیاده نشان می‌دهد طی حدود نیم‌قرن قوانینی به شکل‌های مختلف در این خصوص تدوین شده اما مسئله‌ای که وجود دارد، اجرایی شدن قوانین مربوطه با ابزارهای بازدارنده است تا پلیس بتواند عابران پیاده را ملزم به رعایت قوانین و مقررات کند.

• بیشترین قربانیان تصادف‌ها

براساس آمار و ارقام سازمان پزشکی قانونی، بیشترین گروه سنی که قربانی تصادفات عابران پیاده شده‌اند، ۵۰ ساله‌ها به بالا هستند. مطابق همین آمار، گروه سنی دیگر که بیشترین فراوانی مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات عابرپیاده را به‌خود اختصاص می‌دهند کودکان ۱۰ سال و کمتر هستند. در این ارتباط علل فوت نیز جالب توجه بوده است، بیشترین علت مرگ عابران‌پیاده ضربه به سر با حدود ۱۵درصد، شکستگی‌های متعدد با ۲۴درصد و پس از آن خونریزی با حدود ۱۰درصد گزارش شده است. ناگفته نماند که در حوادث ترافیکی واقع شده، خودروی سواری با بیشترین دامنه فراوانی رتبه اول در تصادف عابران پیاده را نسبت به دیگر وسایل نقلیه به‌خود اختصاص داده است و بعد از آن وانت‌بارها و موتورسیکلت‌ها قرار دارند.

• سنگاپور؛زندان در انتظار عابران متخلف

در کشور کوچکی همچون سنگاپور برخورد با عابران پیاده متخلف با جدیت خاص از سوی پلیس این کشور پیگیری می‌شود. بسیاری از مردم این موضوع ساده را به ‌خوبی می‌دانند که برای حفظ جانشان هم که شده، باید به قوانین ترافیکی احترام بگذارند. با این حال قانون برای برخوردی جدی با متخلفان برنامه‌های خاصی دارد که در چارچوب قوانین و آیین‌نامه‌هایی شکل گرفته است. در سنگاپور هر عابر پیاده‌ای که از محل‌های تعیین شده (مانند خط‌کشی عابر پیاده یا پل‌های هوایی مخصوص) عبور نکند، ۲۰ دلار سنگاپور (معادل تقریبی ۱۶ دلار) جریمه خواهد شد البته قوانین بسیار سختگیرانه دیگری نیز در این خصوص وجود دارد که طبق آن، یک عابر متخلف را می‌تواند به ۳‌ماه زندان محکوم کند. بنابراین به‌نظر می‌رسد در سنگاپور با خاطیان قوانین راهنمایی و رانندگی برخوردی بسیار جدی صورت می‌گیرد که این برخورد‌ها، بیشتر جنبه بازدارنده دارند. عابران متخلف درصورت همراه نداشتن پول نقد یا کارت اعتباری یا هر کارتی که بتوانند آن را گرو بگذارند، به‌صورت موقت زندانی می‌شوند تا پول لازم برای پرداخت جریمه را فراهم کنند.