صراط: شمس العماره یکی از بناهای مرتفع و مشخص و جالب تهران قدیم است. در سال 1282ق یعنی کمی بیش از طرح توسعه تهران، این بنا به دستور ناصرالدین شاه با مباشرت دوستعلی خان معیرالممالک در شرق ارگ تهران ساخته شد.



شمس العماره اولین بنای پنج طبقه تهران است و علیرغم شباهت هایی که با کاخ عالی قاپوی اصفهان دارد متاثر از معماری اروپایی است که توسط شاه و درباریان او ساخته شد. معیرالممالک طرح و نقشه کاخ را تهیه کرد و معماری آن با استاد علی محمد کاشی، معمار مشهور آن زمان بود.





شمس العماره شاخص ترین بنای کاخ گلستان و ممتاز ترین ساختمان ضلع شرقی مجموعه است. گویا ناصرالدین شاه بعد از سفر به اروپا و بر اثر دیدن تصاویر بنا های فرنگستان ، تمایل پیدا می کند بنایی مرتفع ، نظیر آنها در پایتخت خود ایجاد نماید تا از بالای آن بتواند به همراه درباریان منظره شهر و دورنمای اطراف را تماشا کند .

پی ریزی ساختمان در همان سال آغاز و در سال 1284ق پایان یافت. ارتفاع این عمارت چهل ذرع است با دو برج و مهتابی هایی که روی برج ها نشیمن ساخته اند. ساعت بزرگی در بالای این عمارت است که در زمان گذشته صدای زنگ آن در اکثر قسمت های شهر شنیده می شد. شمس العماره به سبب داشتن نقشه مناسب و زیبا و آرایه های ساختمانی و نقاشی های دیواری، یکی از زیباترین بناهای عصر قاجاریه به شمار می آید.





عمارت شمس العماره کمتر مورد استفاده قرار می گرفت و بیشتر مورد استفاده زنان حرمسرای ناصری بود که از بالای برج ها و اتاق های طبقه بالای آن به تماشای شهر و مناظر اطراف شهر می پرداختند. در گذشته از روی برج های دوگانه شمس العماره با دوربین می شد حتی همه دره ها و آبشار و کوه های البرز و قله دماوند را که مدام برف دارد دید. در محوطه باغ گلستان حوض بزرگ در مقابل شمس العماره وجود داشت که در دوره های بعد به باغچه تبدیل شد. سر در شمس العماره از خیابان ناصریه را "باب عالی" یا "عالی قاپو" می نامیدند.





به سبب اهمیتی که بنای شمس العماره داشت خیابان ناصریه را به خیابان شمس العماره می خواندند. دروازه یا سردر بزرگ کاشی کاری شده این خیابان نیز به نام این بنا مشهور بود. در جلو عمارت و سر در این بنا میدانی نیز ساخته شد که در حجره های جبهه شرقی و شمالی نقاشان و زرگرها به کار می پرداختند. در میانه میدان حوضی دور قرار داشت که در آن همیشه آب جاری بود و باغچه های گلکاری شده نیز در اطراف آن وجود داشت. عصرها نیز دو دسته موزیک در این میدان برای سرگرم کردن مردم به نواختن موزیک می پرداختند.



کاخ شمس العماره از مکانهای دیدنی تهران است و آینه کاری ها و نقاشی ها و گچ بری های ازاره ها و دیوارها و سقف های آن از لحاظ شیوه های مختلف و متنوع معماری و نوع تزیینات داخلی قصرهای ایران بی نظیر است . بر همین اساس گردشگرانی که قصد مسافرت به تهران و دیدن دیدنی های تهران را دارند گشت و گذار در مجموعه کاخ گلستان و بازدید ازشمس العماره را در برنامه خود قرار می دهند



منبع: وبلاگ تاریخ و تمدن