پیمانی که ثمری جز میوه تلخ نداشت

«اسماعیل هنیه» سال گذشته در بیستمین سالگرد امضای پیمان اسلو، با مردود خواندن توافق اسحاق رابین و یاسر عرفات، آن را «اقدامی خارج از چارچوب اجماع ملی و کاملا مغایر با گزینه مقاومت و انتفاضه‌ای که در آن زمان سراسر اراضی فلسطین را فرا گرفته بود» دانست. اسماعیل هنیه نخست‌وزیر دولت فلسطین همچنین گفته بود: «پیمان سازش اسلو نمی‌تواند ثمری جز میوه تلخ داشته باشد.»

انتفاضه اول فلسطین در سال ۱۹۸۷ (۱۳۶۵ هجری شمسی) آغاز شد و کنفرانس مادرید برای پایان بخشیدن به آن در سال ۱۹۹۱ به شکست انجامید و حاصلی نیافت. در همین حال مذاکراتی به صورت سری در نروژ انجام شد که سرانجام با حضور یاسر عرفات، رییس وقت سازمان آزادی‌بخش فلسطین، اسحاق رابین نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی و بیل کلینتون رییس جمهور وقت امریکا امضا شد.

پیمان اسلو باعث ایجاد دولت خودگردان فلسطین با وظیفه کنترل مناطق تحت سیطره و پیگیری روند مذاکرات شد؛ مذاکراتی که قرار بود پس از ۵ سال به نتیجه برسد و دولت مستقل فلسطینی تشکیل شود. گذشت زمان ثابت کرد که رژیم صهیونیستی به هیچ‌کدام از تعهدات خود عمل نکرد و تا امروز حاضر به پذیرش دولت مستقل فلسطینی نشده است.

جایزه صلح نوبل، در برابر صلحی بی‌فایده

در سال ۱۹۹۴، یاسر عرفات و شیمون پرز به همراه اسحاق رابین به خاطر انعقاد این پیمان، جایزه صلح نوبل دریافت کردند. اما آغاز انتفاضه دوم مردم فلسطین در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۰ (مهرماه ۱۳۷۹)، نشانگر بی‌اعتمادی فزاینده مردم فلسطین به مذاکرات صلح بود.

این انتفاضه فراگیر گرچه در واکنش به ورود آریل شارون نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی به مسجدالاقصی آغاز شد، و به همین دلیل انتفاضه «الاقصی» خوانده می‌شود، اما زمینه‌های آن را می‌توان به روشنی در پیمان اسلو و دیگر حرکت‌های شکست‌خورده طرفداران سازش با رژیم صهیونیستی دنبال کرد که موجب تشدید اعتراض عمومی مردم فلسطین به عقب‌نشینی مداوم در برابر رژیم غاصب صهیونیستی شد.

پیش از توافق اسلو که با ریاست جمهوری بیل کلینتون در امریکا کلید خورد و دولت امریکا نقش مهمی در آن داشت، قرارداد کمپ دیوید در سال ۱۹۷۹ اولین گام را در عقب‌نشینی در برابر رژیم صهیونیستی برداشته بود. دولت‌های عربی از جمله مصر، پس از شکست در چند حمله نظامی به رژیم صهیونیستی، دچار خستگی و استیصال شدند و اولین گام را در این زمینه دولت مصر برداشت.

پایان مقاومت مصر؛ تامین خواست‌های اقتصادی امریکا

امریکا که به تازگی بحران افزایش قیمت نفت و فشار فزاینده اقتصادی را پشت سر گذاشته بود، برای آرام کردن منطقه خاورمیانه و جلوگیری از بالا رفتن دوباره قیمت نفت، ابتکار عمل را به دست گرفت و طرف‌های درگیر را به پای میز مذاکره کشاند.

پس از ۱۲ روز مذاکره مخفی با میانجیگری ایالات متحده در کمپ دیوید که یکی از استراحتگاه‌های مقام ریاست جمهوری در امریکاست، پیمان کمپ دیوید در ۱۷ سپتامبر ۱۹۸۷ با حضور جیمی کارتر رییس جمهور وقت امریکا در کاخ سفید به امضا رسید.

امضای قرارداد کمپ دیوید اولین ضربه اساسی به پیکره مقاومت اسلامی در برابر رژیم صهیونیستی بود. این اقدام که در دوران ریاست جمهوری «انور سادات» در مصر انجام شد، سرانجام ۲ سال بعد به ترور او در یک رژه نظامی انجامید.

رژیم صهیونیستی در برابر به رسمیت شناخته شدن از سوی دولت مصر، متعهد شد از صحرای سینا در مصر عقب بنشیند. شاید تنها نتیجه این پیمان برای انور سادات علاوه بر بازپس‌گیری صحرای سینا را بتوان جایزه صلح نوبلی دانست که در سال ۱۹۸۷ به طور مشترک به او و «مناخیم بگین» اهدا شد.

اردشیر زاهدی که در آن روزها سفیر رژیم شاهنشاهی در ایالات متحده بود، امضای این پیمان را به هر دو کشور تبریک گفت. پس از انقلاب اسلامی ایران اما نظام جمهوری اسلامی مخالفت خود با این پیمان را اعلام کرده و از به رسمیت شناختن آن امتناع کرد.

پایان بازی؛ حذف «نابودی اسرائیل» از منشور ساف

پس از قرارداد کمپ دیوید و «اسلو یک»، توافق «اسلو دو» که ۲ سپتامبر ۱۹۹۵ به امضای عرفات و رابین رسید،  رژیم صهیونیستی متعهد شد از شهرهای نابلس، جنین، طولکرم، رام‌الله، قلقیلیه و بیت‌لحم خارج شود و پس از آن انتخابات فلسطینی برگزار شود؛ اما این رژیم به تعهدات خود عمل نکرد.

عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی از ۶ شهر کرانه باختری ۱۸ ماه طول کشید و ۲۷ درصد از سرزمین‌های این منطقه به حکومت خودگردان تحویل داده شد. در برابر این اقدام رژیم صهیونیستی که به توافق صلح «مریلند» معروف شد و در ۲۳ اکتبر ۱۹۹۸ بین نتانیاهو و عرفات امضا شد، عرفات متعهد شد با همکاری سیا و موساد، با فلسطینی‌های ضدصهیونیست مبارزه کند و «نابودی اسرائیل» را از اهداف منشور سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) حذف کرده و اجازه تاسیس مرکز امنیتی مشترک موساد-سیا در قلب سرزمین‌های فلسطینی را صادر کند.

بدین‌ترتیب اصلی‌ترین و رسمی‌ترین نهاد برای نمایندگی از مردم فلسطین، اولین گام برای به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی را در سال ۱۹۹۳ و آخرین گام را در سال ۱۹۹۸ برداشت و «نابودی اسراییل» را برای همیشه از فهرست آرمان‌های خود پاک کرد. گرچه تجاوزات پی‌درپی رژیم صهیونیستی باعث شد چراغ مقاومت اسلامی همچنان روشن بماند و رهبران ساف روز به روز شاهد نتایج وخیم صلح‌های بی‌نتیجه با رژیم صهیونیستی باشند.