تحریریه پارسینه: بنزین به عنوان سوخت فسیلی، کالای سرمایه‌ای و طلای سیاه دنیا این روزها با بهایی اندکی نسبت به سایر کشورها در اختیار مردم قرار می‌گیرد. بهای اندک بنزین موجب شده تا مدیریت مصرف این روزها به فراموشی سپرده شود و قاچاق آن در کشور رواج پیدا کند. در حال حاضر مصرف زیاد و هدررفت این ماده ارزشمند در کشور یک اتفاق معمولی است و در برخی از فصل‌های سال نیز شدت می‌گیرد که به همین خاطر روزهای گرم تابستان به پرمصرف‌ترین روزهای سال معروفند.



میزان مصرف بنزین



امسال مصرف بنزین در کشور به دنبال موج دوم سفرهای تابستانی به رقم ۱۰۴.۷ میلیون لیتر در روز رسید که رکورد جدیدی در مصرف این حامل انرژی به شمار می‌آید که در تیرماه با ۸۵ میلیون لیتر به اوج خود رسیده بود. میانگین مصرف بنزین در شهریورماه امسال به دلیل تعطیلات عیدهای قربان و غدیر و همچنین همزمانی با آخرین ماه تابستان و افزایش سفرهای مردم، به حدود ۸۸ میلیون لیتر در روز رسید. به این ترتیب، ایرانیان طی ۶ ماه ابتدایی سال به طور میانگین روزانه ۸۱.۵ میلیون لیتر بنزین سوزانده‌اند که نشان از رشد ۸.۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته دارد. به گفته سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در ۱۸۱ روز ابتدایی سال ۹۶ از اول فروردین تا ۲۶ شهریور به طور میانگین روزانه ۸۱.۵ میلیون لیتر بنزین به مصرف رسیده در حالی که در مدت مشابه سال گذشته میانگین مصرف روزانه بنزین ۷۵.۲ میلیون لیتر بوده است.



هدر رفت بنزین در ایران



از آنجایی که بنزین به عنوان یک کالای سرمایه‌ای است و در سایر کشورها به بهای گزافی فروخته می‌شود اما در ایران قیمت غیرواقعی آن موجب شده تا این بخش بسیاری از آن در جاده‌ها و ترافیک‌های سنگین هدر برود و هیچگونه مدیریت مصرفی برای آن لحاظ نشود. در تابستان نیز تعطیلات و موج مسافرت‌های تابستانی، افزایش ناوگان خودرویی، جولان خودروهای فرسوده، ترافیک شهری و جاده‌ای از جمله عواملی هستند که سبب صعودی شدن آمار مصرف بنزین می‌شوند که این موضوع درتعطیلات شدت می‌گیرد. از سوی دیگر نیز به دلیل غیرواقعی بودن قیمت بنزین بخشی از این محصول بخشی به خارج از مرزها قاچاق می‌شود زیرا در آن سوی مرزها این ماده را با بهایی بیش از ایران خریداری می‌کنند و اختلاف قیمت زیادی که وجود دارد، یک جاذبه برای قاچاقچیان به حساب می‌آید .



حذف خودروهای فرسوده



از آنجایی که تمام اتومبیل‌های تولید شده در داخل کشور به چرخه حمل و نقل اضافه می‌شود و هیچ‌کدام صادر نمی‌شود،به طور طبیعی شاهد افزایش مصرف بنزین خواهیم بود. سال‌هاست که مسئولان وعده می‌دهند که خودروهای فرسوده از رده خارج شده و خودروهای صفر جایگزین آن‌ها شود؛ اما هیچ زمان این امر مهم، عملی نشده است. مجموع این عوامل، افزایش مصرف بنزین را به دنبال داشته است.



تولید بی رویه خودرو!



در این میان باید به تولید بی رویه خودرو بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌ها نیز اشاره کرد. تولید خودرو در کشور نسبت به سال گذشته ۳۷ درصد رشد و واردات خودرو نیز با افزایش ۲۱ درصدی همراه بوده است. البته این تنها یک روی سکه است؛ متاسفانه سال‌هاست با وجود افزایش بیش از یک میلیون دستگاه خودرو در کشور، خودروهای فرسوده، اسقاط نشده‌اند و از طرفی شاهد افزایش تولید خودروهای غیراستاندارد هستیم که مهم‌ترین عامل هدررفت و اتلاف سوخت به شمار می‌آیند. به گفته سردارتقی مهری رییس پلیس راهور ناجا ‌ سال ۸۴ ، هفت میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو داشتیم که تعداد آن‌ها در پایان سال ۹۵ به ۱۹.۵ میلیون دستگاه رسید و تعداد موتور سیکلت هم از چهار میلیون در سال ۸۴ به ۱۱.۵ میلیون دستگاه در سال ۹۵ افزایش یافت. سال ۹۵ نیز حدود ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار وسیله نقلیه نو شماره‌گذاری شد و از ابتدای سال ۹۶ تاکنون بیش از ۶۰۰ هزار دستگاه وسیله نقلیه اضافه شده است. به اعتقاد مسئولان معیار مصرف سوخت در تابستان بین ۸۴ تا ۹۰ میلیون لیتر در روز متغیر است. البته در برخی اوقات نیز به ۹۰ میلیون لیتر رسید. در روزهایی که مصادف با اعیاد فطر و غدیر بود، مصرف به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز رسید.

 

بهای اندک



در حالی‌ سه سال و نیم از گران شدن بنزین می‌گذرد که قیمت این محصول استراتژیک از سال ۹۳ تاکنون ثابت بوده است ولی همچنان شاهد گرانی و تورم در سایر اجناس و کالاها‌ بوده‌ایم. بنزین تنها محصولی است که هیچ افزایش قیمتی نداشته و مشخص نیست که چه سیاستی از این موضوع جلوگیری می‌کند؟ در صورتی که بنزین کالایی سرمایه‌ای است و باید برای نسل‌های آینده باقی بماند. بنابراین مسئولان باید بدانند اگر قیمت بنزین واقعی شود، از قاچاق این کالای استراتژیک جلوگیری می‌شود. از طرفی مصرف بنزین در داخل کشور نیز صرفه‌جویی و کنترل خواهد شد و به آرامی شاهد کاهش مصرف خواهیم بود. به گفته کارشناسان قیمت واقعی باید تابعی باشد از متغیر قیمت نفت که روزانه در خلیج فارس اعلام می‌شود. در کشورهای همسایه، این نرخ تابعی از متوسط فوب خلیج فارس یعنی ۱۳۰۰ تومان است.