رویکرد تازه بهزیستی در حمایت از کودکان/ از مراکز شبانه‌روزی تا خانه‌های خانواده‌محور

باشگاه خبرنگاران جوان؛ الهام قبادی- سید حسن موسوی چلک، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در جمع خبرنگاران با اشاره به فعالیت‌های تحلیلی جدید این سازمان گفت:ما ۹ گزارش تحلیلی در حوزه خانواده میزبان و کودکان تهیه کردیم که هفت مورد از آنها منتشر شده و دو گزارش دیگر نیز با ملاحظات خاص به‌زودی در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد. این گزارش‌ها نتیجه بررسی‌های کارشناسی از سراسر کشور است و قصد داریم رسانه‌ها را بیشتر در جریان واقعیت‌های میدانی قرار دهیم.

بهزیستی؛ متولی اصلی حوزه کودک در کشور

موسوی چلک تأکید کرد: به استناد قانون تأسیس سازمان بهزیستی و قوانین حمایت از کودکان بی‌سرپرست، بدسرپرست و نوجوانان، هیچ دستگاهی در کشور به اندازه بهزیستی در حوزه کودکان مسئولیت ندارد. از کودکان کار و خیابان گرفته تا اورژانس اجتماعی، همگی در حیطه وظایف مستقیم این سازمان هستند.

وی افزود: در حال حاضر ۶۶۷ مرکز نگهداری کودک در سراسر کشور فعال است که تنها ۳۳ شیرخوارگاه دولتی هستند و مابقی به‌صورت غیردولتی اداره می‌شوند. حدود ۹ هزار و ۳۰۰ کودک زیر ۱۸ سال در این مراکز حضور دارند.

کاهش ورودی به مراکز شبانه‌روزی با توسعه خانواده‌های میزبان

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی با اشاره به سیاست جدید این سازمان گفت:سیاست ما کاهش ورودی کودکان به مراکز شبانه‌روزی و هدایت آنها به سمت خانواده‌های میزبان و فرزندخواندگی است. در شش‌ماهه نخست امسال، ۱۰۰۷پذیرش و ۹۸۰ کودک از مراکز خارج و به خانواده‌ها سپرده شدند که این عدد نسبت به گذشته رشد قابل‌توجهی داشته است.

وی افزود: در طرح خانواده میزبان، حدود ۵۰ درصد خانواده‌ها پس از مدتی، متقاضی فرزندخواندگی دائم می‌شوند که این نشان‌دهنده موفقیت طرح است.

الگو‌های جهانی برای خانواده‌محوری

موسوی چلک درباره برنامه‌های مطالعاتی جدید گفت:در حال بررسی مدل‌های خانواده‌محور در کشور‌های مختلف هستیم تا از تجربه‌های موفق دنیا بهره بگیریم. البته ممکن است همه مدل‌ها قابل اجرا در ایران نباشند، اما می‌توانیم آنها را بومی‌سازی کنیم. در برخی کشور‌ها مانند سوئد و دانمارک اساساً چیزی به نام مرکز شبانه‌روزی وجود ندارد و کودکان مستقیماً به خانواده‌های متقاضی سپرده می‌شوند.

چالش‌های حقوقی و قضایی در مسیر فرزندخواندگی

وی یکی از موانع اصلی در مسیر فرزندخواندگی را وضعیت حقوقی کودکان بدسرپرست دانست و گفت:بسیاری از این کودکان بدسرپرست هستند و حکم قضایی برای واگذاری آنها به‌سادگی صادر نمی‌شود. با این حال، تعامل خوبی میان بهزیستی و مرجع ملی حقوق کودک ایجاد شده و تلاش داریم تصمیم‌گیری‌ها بر پایه نظر روان‌شناسان و مددکاران اجتماعی انجام شود.

موسوی چلک با اشاره به سیاست‌های کلان سازمان گفت:اولویت نخست ما بازپیوند کودکان با خانواده زیستی خودشان است. اما در صورت عدم امکان، از روش‌های متنوع خانواده‌محور استفاده می‌کنیم تا کودک در محیطی امن و آرامش‌بخش رشد کند. باور ما این است که حتی یک خانه ساده بهتر از بهترین مرکز شبانه‌روزی است.

وی در بخش دیگری گفت:بهزیستی از نقد منصفانه استقبال می‌کند. گزارش‌های کارشناسی ما در دسترس رسانه‌هاست و هیچ محدودیتی برای بررسی وجود ندارد. ما خودمان پیشگام شفاف‌سازی هستیم تا روایت رسانه‌ها از عملکرد سازمان واقعی و اثرگذار باشد.

معاون بهزیستی در پایان با تأکید بر نقش رسانه‌ها گفت:همه شرکای ما از جمله رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و مؤسسات مردم‌نهاد به فهم مشترکی رسیده‌اند؛ اینکه اولویت نخست، منافع و آرامش کودک است. هدف ما این است که هر کودک ایرانی در محیط خانواده رشد کند و جامعه نسبت به سرنوشت او مسئول باشد.